Sosyoloji projeleri, sosyal olgu, süreç ve kurumları teorik veya pratik bir sorunu
esas alarak incelemeyi amaçlayan projelerdir. Projelerde önemli olan teorik veya
pratik bir sorunun tanımlanmasıdır.
Bu konuda literatürden faydalanılabilir. Dikkatimizi çeken ve toplumda sıkıntı
yaratan bir sosyal sorun da proje konuşu olabilir. Yapılması gereken önce sorunu
tanımlamak ve sınırlarını iyice çizmektir.
Araştırma konunuz ve ele aldığınız sorunun net ve belirgin olmasına dikkat
ediniz. Konu ve kapsamın net olarak belirlenmesi, nelerin ya da hangi hususların
araştırma kapsamına alındığının somut bir şekilde belirlenmiş ve sınırlanmış
olması araştırma projelerinin başarısında anahtar işlev görür. Belirlediğiniz konuyla
ilgili kapsamlı bir kaynak taraması yaparak yapılmış olan çalışmaları ve yayınları
inceleyiniz. Bilimsel araştırmaların en önemli ölçütlerinden birinin özgünlük olduğunu
asla unutmayınız. Literatür çalışması hem seçtiğiniz konuya hakimiyetinizi artıracak,
hem de araştırmanızın o konuda daha önce yapılmış benzer çalışmalarla ilişkisini,
benzerliğini, farklılıklarını, katkılarını ortaya koymanızı sağlayacaktır.
Konu belirlendikten sonraki adım bu konuyu en iyi bir şekilde çalışmak için ne
türlü bir araştırma yapılacağına karar vermektir. Biz buna araştırma tasarımı diyoruz.
Tasarım nerden, kimden hangi yöntemle bilgi toplanacağını belirlemektir. Örneğin
alan (saha) araştırmalarında kimden bilgi toplanacağı sorusu bizi örneklem seçimine
götürür. Burada esas olan sorunla doğrudan ilgisi olan insanları bilgi kaynağı olarak
kullanmaktır. Bu tür araştırmalarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus,
seçeceğiniz örneklemin araştırma evreninizi temsil edecek nitelik ve sayıda olmasıdır.
Örneklemde dikkat edilmesi gereken ilgili insanları (denekleri) tamamen tesadüfi bir
şekilde seçmektir. Tam anlamıyla tesadüfi olan bir örneklem küçük de olsa seçildiği
grup için temsili sonuçlar verebilir.
Salt teorik olmayan araştırmalar için çok farklı bilgi toplama teknikleri vardır. Bunlar
kütüphane taraması ve belge incelemesinden gözleme, odak grup çalışmasından
anket uygulamasına kadar sorunun niteliğine göre değişen farklı bilgi toplama
araçlarıdır. Sadece Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanarak araştırma
yapılacağı gibi sadece anket uygulaması yoluyla veya her iki teknik birlikte kullanılarak
araştırma yapılabilir. Daha tercih edilen yaklaşım niteliksel bilgi toplanmasına yardımcı
olan (gözlem, mülakat ve odak grup görüşmeleri gibi) tekniklerle niceliksel bilgi
toplanmasına yardımcı olan (anket gibi) tekniklerin birlikte kullanılmasıdır.
Unutulmaması gereken nokta sosyal bilimlerde bilgi toplama tekniklerinin çok çeşitli
olduğu ve her birini veya bileşimlerini kullanarak projeler için gerekli bilgileri temin
etmenin mümkün olduğudur.
