Emojilerin Gençlerin İletişimindeki Yeri ve Önemi
(Lüleburgaz Bilim ve Sanat Merkezi öğrencileri Mehmet Atakan Dinçer ve Demir Alp Tabak tarafından Dr. Sibel Çelikel danışmanlığında hazırlanmış projedir.)
Özet
Emojileri günlük hayatta çokça kullanılmaktadır. Her ne kadar iletişimde büyük bir rahatlık ve kolaylık sağlıyor gibi görünse de bu işaretler kimi zaman anlam karışıklığına da yol açabilmektedir. Nasıl ki kelimeler herkes için farklı çağrışım değeri taşıyorsa emojilerin de anlamları kişiden kişiye değişebilmektedir. Kaldı ki bu tasarımların çoğu yabancı kaynaklı olduğu için kimi zaman kültürel değerlerimize uygun olmayan şekiller de karşımıza çıkabilmektedir ya da zihnimizde oluşan anlama uygun şekli arayıp bulamamak da mümkün olabilir. Cümlelerin yerine kullanılarak bireye zaman kazandırması gereken bu şekiller kimi zaman tam tersine anlaşılmayı güçleştiren bir rol oynayabilir. Emojiler herkes için farklı bir anlam taşıyabilir. Bu nedenle iletişimde yanlış anlaşılmalar ortaya çıkabilir. Projemizde ise bu sorunu önlemek için özgün bir anket hazırlandı. Bu anket sayesinde gençlerin emojileri hangi anlamlarda kullandıkları hakkında fikir sahibi olmak amaçlandı. Ayrıca gençlerin emojileri ne tür amaçlar için kullandıklarını da tespit edildi. Bu veriler frekans analizi yöntemi kullanılarak grafik haline getirildi ve bu grafikler sayesinde verilere somut bir şekilde ulaşıldı. Gençlere yönelttiğimiz bu emojileri en çok kullanılan anlamları ile birleştirerek insanların bilinçlenmesi sağlandı.
Anahtar kelimeler:emoji, genç, sözlük, internet sitesi, iletişim
Amaç
Gençler iletişim kurarken emoji kullanmakta ve bu emojilerin anlamı bazen doğru anlaşılmamaktadır. Bu sorunu çözmek için bir anket hazırlandı. Bu ankette gençlerin emojileri hangi anlamlarda kullandıklarını anlamaktayız. Bu verilerden yararlanarak gençlerin iletişimde emojileri kullanırken ortaya çıkan yanlış anlaşılmaların önüne geçilmektedir. Böylece ifadelerin en kısa yoldan anlatımını sağlayan emojilerin kullanım amacından uzaklaşarak iletişim kazalarına yol açmasını önlemek amaçlanmıştır.
Giriş
Emojiler aracılığıyla sosyal medyada duygu ve düşünceler ifade edilmekte ve emojiler aracılığıyla global bir dil oluşmaktadır.
Bu sonuçlar ışığında; emoji kullanımının Türk öğrencilerinin günlük hayatında belirli bir yere sahip olduğunu anlamaktayız. Emoji kullanımının olumlu karşılanması, son derece önemli bir parametre olarak değerlendirilmelidir. Bu durum, üniversite öğrencilerinin emoji kullanımına yönelik bir rahatsızlık hissetmediği; başka bir deyişle emoji kabul tutumunun yüksek olduğu anlamı taşımaktadır. Bu parametreden yola çıkarak, ileriki zamanlarda emoji kullanımının daha da yaygınlaşabileceği tahmininde bulunabiliriz. Fakat her ne kadar emoji kabul tutumu yüksek de olsa, günümüz koşullarında emoji kullanılmayan mesajlara duyulan “eksiklik duygusu” yüksek seviyelerde değildir(Toksöz-Kahraman, 2017).
Türkiye’de emojilere yönelik gerçekleştirilen araştırmaların en önemlisine “Fikri Mühim” isimli pazarlama ajansı ve araştırma firması imza atmıştır. Araştırmada dikkat çekici sonuçlar ortaya çıkmıştır. 2015’te gerçekleştirilen çalışmada 79 ilden 7252 kişi ile yapılmıştır. Araştırma sosyal medya ortamı üzerinden yürütülmüştür(Anık-Kırık-Soncu, 2017).
İnsanoğlu geçmişten günümüze değin duygu ve düşüncelerini ifade edebilmek için birtakım enstrümanlar kullanmıştır. Bu enstrümanlar her dönem değişiklik göstermiştir. Günümüzde ise sosyal medyada kullanılan emojiler bu görevi üstlenmiştir. Dil sürekli yaşayan ve canlılık arz eden, bireylerin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir iletişim aracıdır. Dolayısıyla dili de bir enstrüman olarak nitelendirebilmek mümkündür. Dil, göstergeler aracılığıyla desteklenmektedir. Göstergebilim çalışmaları tam da bu noktada ayrı bir önem taşımaktadır. Sosyal medyada kullanılan emojiler sanal göstergeler olarak ifade edilmektedir. Bu göstergeler aracılığıyla bireyler duygu ve düşüncelerini aktarabilmekte ve bu yolla sanal bir iletişim kurulmaktadır. Dilin yeterli olmadığı noktalarda emojilere sıklıkla başvurulmaktadır. Farklı anlamlar taşıyan emojiler kelimelerin anlam yüklerini güçlendirmekte, bu sayede iletilmek istenen mesaj desteklenmektedir. Özellikle Türkiye’de yapılan araştırmalarda emojilerin daha çok gençler tarafından kullanıldığı görülmüştür(Anık-Kırık-Soncu, 2017).
Ancak zamanla yazılı ifadeler kullanarak iletişim kurmak yerine sadece emojiler kullanılmaya başlanmıştır. Oysa emojiler dilin, anlatım gücünü oluşturan zengin kelimeleri, deyim ve atasözleri, esnekliği, estetik yanı ve sanatsal anlatım gücü ve etkisinden uzaktır. Öztürk (2018) Türkiye’deki grafik simgeleri üzerine yaptığı çalışmasında ürünlerin ambalaj, etiket veya bizzat üzerinde karşılaşılan mesajların iletiminde çoğunlukla görsel kanalın tercih edildiği; diğer bir ifadeyle grafik simgelerin işe koşulduğu ancak kullanılan simgelerden standartlara uymayanların olduğunu, özellikle temsil ettikleri anlamlarla görüntüsel benzerliğe ve nedenli ilişkiye sahip olmalarına rağmen üst düzeyde doğru bilinemeyen grafik simgelerin mevcut olduğunu belirlemiş ve grafik simge öğretiminin gerekliliğinden bahsetmiştir. “ Sadece yüz ifadeleriyle sınırlı olmayan emojilerin yeni bir dil yaratma sürecinde olduğu ve baskın bir özelliğe sahip olduğu da düşünülmelidir” (Özant- Kelleci, 2017). Yakın gelecekte; diksiyon kursları, hitabet sanatını öğreten kurslar ve daha nicesinin yerine simge, sembol, ikon ve emoji kullanma kurslarının almayacağını düşünmek mümkün değildir. Sonuç olarak emojilerin dile olumludan ziyade olumsuz yönden etkisi olduğu söylenebilir. Zira yabancı kökenli sözcüklerin kullanılmasındansa evrensel göstergelerin tercih edilmesinin olumlu etkisi olsa da Türkçe yazılı ifadelerdeki zenginlik, estetik ve inceliklerin kaybolmaya başladığı gerçeği ve emojilerin ortak kabullerle oluşturulmaması önemli sorunlardır.(Mete, 2020)
Yöntem
Araştırmanın örneklemi bölgede ortaokul düzeyinde okuyan öğrencilerdir. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak kullandığımız “Emojilerin Gençlerin İletişimindeki Yeri ve Önemi” 378 öğrenci yanıtlamıştır. Veriler frekans analizi yöntemiyle incelenmiştir.
Bulgular:
Yapmış olduğumuz araştırmada:
- ”Emoji kullanmayı severim.” sorusuna %43,4 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin emoji kullanmayı sevdiği fikrine ulaşabilir.
- “2. Emojileri yazı diline tercih ederim.” Sorusuna verilen yanıtlar dağınık olduğu için anlamlı bir sonuca ulaşılamaz.
- “3.Emojiler bana zaman kazandırır.” sorusuna %34,1 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin emojileri zaman kazanmak için kullandığına ulaşılır.
- “4.Emojilerin anlamını bilirim.” sorusuna %56,1 oranında “Her zaman” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin emojilerin anlamlarını bilerek kullandıklarına ulaşılır.
- “5.Duygularımı ifade etmek için kullanırım.” sorusuna %42,1 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin emojileri duygularını ifade etmek için kullandıkları anlaşılır.
- “6.Emojiler iletişimde hız kazandırır.” sorusuna %40,5 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin iletişimlerinde emojilerin hız kazandırdığı görülür.
- “7.Emojileri sevmem.”sorusuna %36,2 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin emojileri sevdikleri anlaşılır.
- “8.Emojiler gençlere özgüdür.”sorusuna %59 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlere göre emojilerin sadece gençlere özgü olmadığını düşündüklerine ulaşılır.
- “9.Yetişkinler emoji kullanmaz.”sorusuna %65,1 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlere göre emojileri yetişkinlerin de kullandığı sonucuna varılır.
- “10.Emoji yerine kelimeleri kullanmayı tercih ederim.”sorusuna %45,8 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin bazı durumlarda emojiler yerine kelimeleri kullanmayı tercih ettikleri anlaşılır.
- “11.Emoji kullanmak bana çocuksu gelir.” sorusuna %45,2 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlere göre emojilerin çocuksu olmadığı sonucuna varılır.
- “12.Emoji kullanmak beni eğlendirir.” sorusuna %35,2 oranında “Bazen” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlere göre emojilerin eğlendirici bir niteliğe sahip olduğu anlaşılır.
- “13.Sadece emojilerle duygularımı ifade edebilirim.”sorusuna %52,8 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin sadece emojileri kullanarak duygularını ifade edemediklerine ulaşılır.
- “14.Sadece emojilerle düşüncelerimi ifade edebilirim.”sorusuna %56,6 oranında “Hiç” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin sadece emojileri kullanarak düşüncelerini ifade edemedikleri anlaşılır.
- Ankette yer alan “emojileri hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna verilen yanıtlar çeşitlilik göstermektedir.
“1)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %71,7 oranında “kahkaha atarken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak kahkaha atarken kullandıkları anlaşılmaktadır.
“2)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %55,6 oranında “havalı söz söylediğimde” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak havalı söz söylediklerinde kullandıkları anlaşılmaktadır.
“3)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %46,6 oranında “mutlu olduğumda” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak mutlu olduklarında kullandıkları anlaşılmaktadır
4)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %55,3 oranında “sevgimi belirtirken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak sevgilerini belirtirken kullandıkları anlaşılmaktadır.
5)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %54,2 oranında “sevgiyle baktığımda” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak sevgiyle baktıklarında kullandıkları anlaşılmaktadır
6)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %33,6 oranında “biriyle dalga geçerken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak biriyle dalga geçerken kullandıkları anlaşılmaktadır.
7)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %44,7 oranında “iş birliği yaptığımda” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak iş birliği yaptıklarında kullandıkları anlaşılmaktadır.
8)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %39,7 oranında “şaka yaptığımda” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak şaka yaptıklarında kullandıkları anlaşılmaktadır.
9)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %56,3 oranında “çok üzgünken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak çok üzüldüklerinde kullandıkları anlaşılmaktadır.
10)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %64 oranında “birine hoşça kal derken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak birine hoşça kal derken kullandıkları anlaşılmaktadır.
11)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %63 oranında “sinsilik yaparken” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak sinsilik yaptıklarında kullandıkları anlaşılmaktadır.
12)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %63,2 oranında “endişelendiğimde” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak endişelendikleri zaman kullandıkları anlaşılmaktadır.
13)Bu emojiyi hangi durumda kullanırsınız?” sorusuna %37,8 oranında “çok korktuğumda” cevabı verilmiştir. Bu sonuçtan gençlerin görseldeki emojiyi iletişimlerinde daha sık olarak çok korktuklarında kullandıkları anlaşılmaktadır.
Sonuç ve Tartışma
Yapılan çalışmalar sonucunda ankete yanıt veren kişilerin çeşitli nedenlerle de olsa emoji kullanmayı sevdikleri anlaşılmıştır. Bu kadar yaygın kullanılan dil göstergelerinin açıklanması adına hazırlanan sözlüğün kullanılması ve yaygınlaşması amaçlanmıştır. Nasıl ki kelimelerin sözlüğü varsa onların yerine tercih edilebilen emojilerin de bir sözlüğü olması gerektiği çalışmanın verilerinden de anlaşılmaktadır.
Kaynaklar
Anık, C.Kırık, A.M., Soncu A.G., (2017). Sosyal Medyanın Göstergebilimsel Dili: Emojiler, Online AcademicJournal of Information Technology, Cilt/Vol: 8 ‐ Sayı/Num: 26
Toksöz, L. Kahraman, C. (2017). Türk Üniversite Öğrencilerinin Emoji Algısı, İnternationalJournal Of SocialSciences,5(9): 247-256
Mete, F. (2020). Emoji kullanımının Türkçe iletişim kurmaya etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1041-1048.
