5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011, Fırat University, ELAZIĞ- TURKEY
ÜSTÜN ZEKÂLI-YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN BİLİŞİM
TEKNOLOJİSİYLE İLİŞKİSİ
THE RELATIONSHIP OF GIFTED-TALENTED PUPILS WITH
ICT
Fatma ÖZMEN
Doç.Dr. Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi
fozmen@firat.edu.tr
Fatih KÖMÜRLÜ
Fırat Ünv. Bilim ve Sanat Merkezi Müdür Yrd.
fkomurlu@yahoo.com
ÖZET: Üstün zekâlıların-yeteneklilerin eğitimi geçmişte olduğu gibi, 21.yüzyılın yaşandığı
günümüzde de önemini artırarak devam ettirmektedir. İnsan sermayesine, dolayısıyla bilgiye yatırım
yapan toplumlar gelişmişlik düzeylerini yükseltmektedirler. Sürdürülebilir gelişme ve sağlıklı bir gelecek
için, tüm öğrenciler ve özellikle üstün zekalı-yetenekli öğrenciler için etkili eğitimi gerçekleştirmek,
hükümetlerin önemli önceliğidir. Bu çalışmada, üstün zekâlıların-yetenekli öğrencilerin bilişim
teknolojisi ile olan ilişkisini alan yazına dayalı olarak incelemek ve bilişim teknolojisinden etkin
yararlanabilmeleri için yapılması gerekli hususlar üzerinde öneriler geliştirmek amaçlanmıştır.
Anahtar Sözcükler: Üstün Zekâlı-Yetenekli Öğrenciler, Bilişim Teknolojileri, Etkili Öğretim
ABSTRACT: As it was in the past, the education of gifted-talented students has been gaining
greater importance in our days in which we witnessed 21st century as well. The societies that invest in the
human capital and hence the knowledge generation, has heighten their developmental status more rapidly.
It is the unique priority of the governments, to realize effective education for all the students, and,
predominantly for gifted-talented students so as to maintain sustainable development and a wealthy
future. And, Information and Communication Technologies, providing an appropriate environment for
knowledge gathering and sharing rapidly in a short time, plays important roles in the improvement of
education. In this study, based on the literature review, it is aimed to examine the relationship of the
gifted-talented students with ICT; and to make recommendations considering the things that should be
done for utilizing ICT more effectively.
Keywords: Gifted-Talented Students, ICT, Effective Education.
GİRİŞ
Günümüzde her geçen gün büyük bir hızla gelişin bilişim teknolojileri eğitimde büyük fırsatlar
sunmakta, eğitim ve öğretimi kolaylaştırarak daha etkili yapılmasını sağlamaktadır. Diğer yandan, her
toplumda, ortalama olarak % 2 düzeyinde, yetenek veya zekâ yönünden üst düzeyde olan kişilerin
bulunduğu bilinmektedir (Maryland, 1972; Çepni, 2002). Üstün zekâlı-yetenekli kişilerin bilişim
teknolojilerinin fırsatlarından yararlanılarak eğitilmesi ve performanslarının geliştirmeleri toplumsal
gelişme açısından büyük önem arz etmektedir.
Ülkelerin geleceklerinin şekillenmesinde üstün zekâlıların-yeteneklilerin rollerinin yadsınamaz
derecede önemli katkılar sağladığı göz önüne alındığında, bilişim teknolojisinin üstün zekâlıların
yeteneklilerin yaşamında aktif olarak kullanılmasının gerekliliği daha da ön plana çıkacaktır (Bayraktar,
2000). Bilişim Teknolojileri, bireysel öğretim tekniklerine yatkın olan üstün zekâlılara-yeteneklilere,
kendi hızlarında ve seviyelerinde ilerleme, performans sergileme imkânı tanır. Günümüzde üstün zekâlı
yetenekli öğrencilerin ihtiyaçlarına yanıt verecek eğitim programlarının oluşturulması oldukça büyük
meydan okumaları ortaya koymaktadır. Bunun için karşılaşılan zorluklardan birisi, üstün zekâlı-yetenekli
öğrenciler için en iyi uygulamaların ne olduğuna karar verme işidir. Bu noktada bilişim teknolojisi üstün
zekâlı-yetenekli öğrencilerin potansiyellerini ortaya koymada ve geliştirmede önemli görülmektedir
(Hook, 2004).
Bu çalışmada üstün zekâlıların-yeteneklilerin bilişim teknolojisi ile ilişkisini alan yazına dayalı
olarak incelemek ve potansiyellerini geliştirme yönünde bilişim teknolojisinden etkili yararlanabilmeleri
için yapılması gerekli hususların belirlenmesi amaçlanmıştır.
ÜSTÜN ZEKÂLILAR-YETENEKLİLERİN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİYLE İLİŞKİSİNE
YÖNELİK KAVRAMSAL BİLGİ
Zekâ ve Üstün Zekâlı Kavramı
Piaget (1952) zekâyı, algılama, özümseme, anımsama gibi zihinsel süreçlerin gelişimi ve etkinlik
kazanması olarak tanımlamıştır (Enç, 1995). Alfred Binet (Binet ve Simon 1961)’e göre zekâ, belirli bir
amaca yönelmek, amaca ulaşabilmek için çaba harcamak, uyum sağlayabilmek ve kendini eleştirebilmek
eğilimidir (Çağlar,1990). Gardner zekâyı:
1. Bireyin bir veya birden fazla kültürde değer gören bir ürün ortaya çıkarabilme potansiyeli,
2. Gerçek yaşamda karşılaştığı problemlere etkili ve verimli çözümler üretebilme becerisi,
3.Çözüme bekleyen yeni veya karmaşık yapılı problemleri keşfetme yeteneği olarak
tanımlamaktadır (Saban, 2001). Terman ve Merrill (1973; s.30-39) tarafından zekâ bölümleri, 0-130 puan
aralığında tanımlanmakta bu tanımlamada 90-109 puan normal zekâ, bunun altında, rakamlar azaldıkça
aynı oranda artan zeki geriliğini; normal değerin üstü ise artan derecelerle üstün zekâyı işaret etmektedir.
Yetenek- Üstün Yetenek Kavramı
Yetenek kavramı, bir kişinin, sanatsal, sosyal, akademik, vb. yaşamının tüm alanlarına yönelik
diğerlerine göre, daha yüksek düzeyde başarı gösterme durumu olarak tanımlanmaktadır (NSGT,
tarihsiz). Bu alanda fikir belirten uzmanlar, yetenekli veya üstün zekâlılar için, “bir veya birçok alanda
dikkat çeker düzeyde bir kabiliyet gösteren veya gösterme potansiyeli olan kişiler” tanımlamasında
buluşmaktadır (BECTA, 2001).
Akarsu’ya (2001) göre üstün yetenek, kendi başına ayrıcalıklı bir özellik, ya da yalnızca bazı
kişilerde gözlenen bir özellik değil, yetenek düzeyi ne olursa olsun, tüm insanlarda gözlenen özelliklerin
varoluş derecesindeki, görülme sıklığındaki, ortaya çıkış zamanındaki ve bir araya gelişindeki
özgünlükten kaynaklanan bir özelliktir. Renzulli (1986), yeteneği, genel, üreticilik ve üstün güdülenme
alanlarında ele alır.
Bilişim Teknolojilerinin Önemi
Günümüz bilgi çağı olarak adlandırılmaktadır ve her geçen an üretilen bilgi hızla eskirken, bilişim
teknolojilerinin sunduğu imkanlar nedeniyle, yeni bilgi üretimi ve paylaşımı da büyük bir hızla
artmaktadır. Günümüzde, bilişim teknolojisi, bilgisayar, TV, video, çeşitli yazılımlar ve internet destekli
olarak çoklu iletişim ve öğrenme olanakları sunmaktadır. Yapılan birçok araştırma sonucu bilgi ve
iletişim teknolojilerinin öğrenci öğrenmesini olumlu olarak etkilediğini, esneklik ve çeşitlilik yanında,
zaman ve mekan sıkıntısını ortadan kaldırarak, öğrenmeye karşı isteklendirmeyi artırdığını; değişim ve
gelişmeyi hızlandırdığını ortaya koymaktadır (Passey, Rogers, Machell and McHugh: 2004; Youssef ve
Dahmani: 2008).
Bilişim teknolojileri genel olarak tüm öğrenci, öğretmen, ve diğer okul mensuplarının öğrenmesini
kolaylaştırması ve etkililik kazandırması yanında, üstün zekâlılar-yeteneklilerin eğitiminde daha da büyük
bir önem taşımaktadır. Bilişim teknolojilerinin üstün zekalı-yetenekliler için sunduğu yararlar aşağıdaki
şekilde özetlenebilir (BECTA, 2001):
* Diğer tüm kaynaklara göre daha derin ve daha geniş öğrenme olanakları sunar;
* Öğrenci yeteneğinin daha kolay sergilenmesini sağlar;
* Belirli bir kültürel geri plân ve/veya dil desteği sunar;
* Öğrencilerin yalnızlaşmasının önüne geçerek, eğitim ortamlarına girişi kolaylaştırır;
* Yüksek yetenek gösteren öğrencilerin karşılaşma olasılığı bulunan akran baskısı ve diğer
engelleri azaltır;
* Yaratıcılık ve matematik yeteneğini ortaya çıkarır;
* Fikirlerin daha kolay tasarlamasını ve kaydedilmesini sağlar;
* Sanal ortamlara, araştırma verilerine ve uzmanlara ulaşımı kolaylaştırır;
* Sosyal iletişimi artırarak, öğretmenler, ebeveynler, diğer öğrenciler ve ilgili kişilerle daha kolay
ilişki kurulmasını sağlar;
* Daha fazla özgürlük kazandırır, evde ve okulda daha esnek ve daha işbirlikçi eğitim ortamından
yararlanılabilmesine yol açar.
Birçok alanda yüksek performans gösteren üstün zekalı-yetenekli öğrenciler, bilişim teknolojisi
alanında da büyük başarı gösterebilirler. Bilişim teknolojisi alanında üstün yetenek sergileyen
öğrencilerin şu özellikleri dile getirilmektedir (Redcar&Cleveland, 2011):
* Bilişim teknolojisine ilişkin, yaşlarından umulanın üstünde anlamlı yetenek sergileyebilir;
* Yeni teknik ve bilgileri kolaylıkla öğrenir ve yeni ortamlara uygular;
* Verilen konunun dışında insiyatif yüklenerek yeni buluşlar yapabilir;
* Grup çalışmalarında liderlik rolü üstlenerek yeni fikirler geliştirir, sorunları çözebilirler.
Program tasarlamak ve yazmak konularında öğrencilere yeni ufuklar açabilen bilişim teknolojileri,
yeni ve değişik düşünme stratejileri geliştirmelerini de sağlar. Program yazmak öğrencilere bilgisayarlarla
insan beyni arasındaki benzerliği fark ettirir ve öğrenci program yazmadaki adımlarla, insanın problem
çözme mantığını kesiştirdiğinde; karşılaştığı farklı problemlere de benzer bir bakış açısı ile çözümler
üretmeye başlar (Digest, 1985). Bilişim teknolojisi aracılığı ile eğitsel oyunları oynamak da öğrenci
düşünmesini ve farklı uygulamaları yaşama geçirmek açısından yararlar sunar. Bazı simülasyonlar ve
bilgisayar oyunları liderlik özellikleri ön planda olan üstün öğrenciler için karar verme, akılcı çözümler
üretme ve strateji geliştirme becerilerini geliştirmede, ideal görülmektedir
(http://www.educationarcade.org). Aslında her oyun, kullanıcıyı belli bir bağlamda tanımlayan, ona belli
roller veren ve kullanıcının belli oranlarda sorumluluk alarak verdiği kararların sonuçlarını gösteren
yazılımlardır. Oyunlar, ayrıca, ürettikleri stratejilerini deneme, sorgulama ve gerektiğinde yeni stratejiler
araştırma ve oluşturma yeteneklerini de geliştirir (İahin, 1999).
Üstün zekâlık-yeteneklilik tespiti veya doğrudan gözlemlenmesi kolay olmayan bir süreçtir. Bilişim
teknolojileri alanı, özel yeteneklerin sergilenmesini kolaylaştırdığı için üstün zekâlılığın-yetenekliliğin
erken yaşlarda ortaya çıkarılmasını sağlar. Eğitimci ve psikologlar gençlerin olağanüstü yeteneklerini
incelerken bilişim teknolojileri kullanımını göz ardı etmemelidirler (Çepni, 2004).
Üstün zekâlı-yetenekli öğrenciler ile bu öğrencilerin devam etmekte oldukları ilköğretim
okullarından seçilen normal zekâlı öğrencinin katıldığı bir araştırmada ulaşılan sonuçlardan bazıları,
üstün zekâlı-yetenekli öğrencilerin %97,9’unun evlerinde kullanabilecekleri bir bilgisayar bulunduğunu;
tamamının elektronik posta adreslerin olduğunu; normal öğrencilere göre haftada daha uzun süre ders ve
araştırma dışı bilgisayar kullandıklarını; normal öğrencilere göre, bilgisayar oyunu oynamanın önemli bir
boş zaman değerlendirme uğraşı olarak görüldüğünü ortaya koymuştur (Üstünel, 2008).
Üstün zekalı-yetenekli öğrencilerin performanslarını tam olarak ortaya koyabilmeleri için, okuldaki
tüm personel yanında, öğretmenlerin özellikle ilgili ve dikkatli olmaları gerektiği belirtilmektedir.
Öğrencilerin izlenmesi ve değerlendirilebilmesi için her türlü çabanın gösterilmesi; ve bu alandaki görevli
öğretmenleri öğrenci gelişimine ilişkin toplantılar düzenleyerek, gelişim raporları vermesi gerektiği
önerilmektedir (Redcar & Cleveland, 2011). Öğrenme ortamının her zamankinden daha kritik önem
taşıdığını belirten Hook (2004), bilişim öğretmenleri, gözlemci öğretmenler, okul yöneticileri, ve diğer
ilgililerin işbirliği içinde oluşturdukları, çeşitli etkinlikleri içeren, işbirliğine dayalı projelerin yaşama
geçirilmesinin ve zengin online programlara yer verilmesinin önemli olduğunu belirtmektedir.
Bu kapsamda yapılması gerekli hususlar, bilişim teknolojisinin de kolaylaştırdığı etkili iletişim;
kritik düşünme yeteneğini geliştirici politika ve etkinlikler; bilişim teknolojisi aracılığı ile geliştirilen
oyunlar; çeşitli öğrenme ürünleri ve zengin online programların temini; sorun çözme fırsatlarının
sağlanması ve ulaşılan sonuçların yaratıcı düşünmeyi geliştirici yönde kullanılması; etik karar verme ve
başkalarını dikkate alan düşünme becerisinin geliştirilmesi başlıkları altında ele alınmaktadır.
Bilişim teknolojilerinin üstün zekâlıların-yeteneklilerin yaşamında önemli yer tutmasından dolayı
olumlu olarak faydalanmalarının yanında, olumsuz etkinleri de görülmektedir. Karşılaşılan
olumsuzlukların başında da sanal dünyada bilgisayar korsanlığı gelmektedir. İşte bu korsanlar ihmal
edilmiş, iyi eğitilememiş , yönlendirilememiş üstün zekâlı çocuklardır.Günümüz dünyasında çok fazla
anlaşılamayan,arkadaş edinemeyen, toplumsal normları içselleştiremeyen üstün zekâlı çocuklar eve
kapanmakta ve bilgisayar başında saatlerini bazen günlerini ( hiç uyumadan ) geçirerek kendisine sanal
bir dünya oluşturmaktadır.Bu durum aynı zamanda onlar için bir kimlik arayışıdır.Gerçek dünyada
bulamadığı, yaşayamadığı kimliğini sanal dünyada bulmaktadır. Bilgisayar korsanları genellikle
matematik alanında üstün yetenekli insanlardan çıkmaktadır. Bunun nedeni bilgisayar programlama
dillerinin, matematiğe dayalı olmasıdır. Zekâ; ilgi ve tutku ile birleşince ortaya bilgisayar korsanları
çıkmaktadır. Dünyanın gelmiş geçmiş en ünlü bilgisayar korsanları ve yaptıklarına bakarsanız hepsinin
üstün zekâlı olduğunu görülebilir. )
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bilişim teknolojilerinin eğitimde kullanımı, öğrenme-öğretme ortamlarını aktif bir şekilde
tasarlanmasında, bu süreçte ortaya çıkabilecek olan problemlerin çözümünde, süreç sonunda elde edilecek
ürünün kalitesinin ve kalıcılığının arttırılmasında önemli katkılar sağlamaktadır (İşman, 2005). Üstün
zekâlılar-yeteneklilerin eğitimiyle ilgili olarak dünyada uygulanan eğitim modellerinin çoğunda,
birbiriyle etkileşimli, öğrenci merkezli eğitimin temel alındığı, küçük gruplarla çalışma veya bireysel
proje çalışmalarının oluşturduğu anlaşılmaktadır. Bu yöndeki uygulamalar incelendiğinde, ileri düzeydeki
birçok ülkenin, üstün zekâlı-yeteneklilerin eğitimi sürecinde, bilişim teknolojilerini aktif olarak
kullandıkları görülmektedir (Diffly, 2002)
Üstün zekâlılar-yetenekliler ile bilişim teknolojileri ilişkisine yönelik alan yazınına dayalı bilgiler,
üstün zekâlı-yetenekli öğrencilerin bilişim teknolojilerini yaşamlarında diğer öğrencilere göre daha fazla
ve daha etkili kullandıklarını; bilişim teknolojilerini kullanmada ön planda ders çalışma, oyun oynama ve
iletişim kurma amaçlarının olduğunu; ve bilişim teknolojilerine karşı çok olumlu yaklaşımlara sahip
oldukların göstermektedir. Ancak, bu durum, eğitimin tasarlanmasında ve uygulanmasında eğitim
yöneticileri, öğretmenler ve diğer ilgili kişilere önemli görevler yüklemektedir. Eğitimden sorumlu
kişiler, üstün zekalı-yetenekli öğrencilerin belirlenmesi, güdülenmesi, gözlemlenmesi, izlenmesi ve
değerlendirilmesi gibi süreçleri titizlikle uygulamalı ve bilişim teknolojisi aracılığı ile öğrenci
potansiyelinin artırılmasını sağlamalıdır. Üstün zekâlılar-yetenekliler ile bilişim teknolojileri ilişkisine
yönelik alan yazınına dayalı olarak elde edilen sonuçlar eşliğinde ayrıca şu önerilere yer verilebilir. Üstün
zekâlıların-yeteneklilerin eğitiminde:
* Okul ve çevre koşulları göz önüne alınarak, etkili politikalar geliştirilmeli, ilgili personel bu
alanda eğitilmeli ve uygulamalar sürekli değerlendirilmelidir.
* Görev alacak olan kişiler, bilişim teknolojileri konusunda verilecek olan eğitimlerle etkin ve
yetkin hale getirilmelidir.
* Çok çeşitli ve esnek programlar aracılığı ile öğrencilerin bilişim teknolojisinden yararlanması
kolaylaştırılmalı ve çeşitli etkinliklerle uygulamalar gerçekleştirilmelidir. Bu kapsamda yaratıcılığı
geliştirici, sorun çözmeye odaklı, proje temelli uygulamalar etkili sonuçlar verebilecektir.
* Bilişim teknolojilerinden öğrencilerin etkili şekilde yararlanabilmeleri için gerekli rehberlik
yapılmalı ve öğrenciler güdülenmelidir.
* Bilgisayar destekli oyun içerikleri ders konularıyla paralel bir içeriğe sahip olarak
tasarlanmalıdır.
* Bilişim teknolojilerinin kullanımı öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde
tasarlanmalıdır.
* Değerler eğitimi ön planda tutulup, yaşamın her alanında olduğu gibi bilişim teknolojileri
alanında da değer odaklı davranılması benimsetilmelidir. Bununla ilişkili olarak, günümüz dünyasındaki
bilgisayar korsanlarının çoğunun üstün zekâlılar-yeteneklilerden oluştuğu unutulmamalıdır.
KAYNAKÇA
Akarsu, F. (2001). Üstün Yetenekli Çocuklar, s.3-10, Ankara: Eduser Yayınları
Bayraktar, S. (2000) A Meta-Analysis on The Effectiveness of Computer-Assisted Instruction on Science
Education, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ohio University, U.S.
BECTA (British Educational Communication and Technology Agency). (2001). Gifted and talented
children and ICT.
, Erişim tarihi: 11.02.2011.
Bilgili, A. (2004). Bir Türk Eğitim Geleneği Olarak Enderun’un Yeniden İnşası. 1. Türkiye Üstün
Yetenekli Çocuklar Kongresi, Bildiriler Kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, s. s31-45,
Erişim tarihi: 25.06.2011
Coşkun, B. (2007). Görsel Sanatlarda Üstün Yetenekli Çocukların Eğitim İle İlgili Öğretmen Görüşleri
ve Değerlendirmesi, Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi , Eğitim Bilimleri Enstitüsü ,Ankara
Çağlar, D. (1990). Türkiye’de Özel Eğitimin Bugünkü Durumu ve Sorunları, Eğitim Bilimleri I. Ulusal
Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Çepni, S. & Gökdere, M. (2002). Profiles of the Gifted Students in Turkey, Education: Changing Times,
Changing Needs, First International Conference on Education, Faculty of Education Eadstern
Mediterranean University Gazimagusa, Turkish Republic of Northern Cyprus,
http://amasya.academia.edu/ Erişim tarihi:12.02.2011
Digest, J. (1985). Technology for the Gifted and Talented, http://www.
thememoryhole.org/edu/eric/ed262514.html Erişim tarihi:03.08.2006
Enç, M. (1995). Üstün Beyin Gücü-Gelişim, Uyum ve Eğitimleri, Özel Eğitime Giriş : Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Gökdere, M., Küçük, M., Çepni, S., (2004). Eğitim Teknolojilerinin Üstün Yetenekli Öğrencilerin Fen
Eğitiminde Kullanımı Üzerine Bir Çalışma: Bilim Sanat Merkezleri Örneklemi. TOJET,
Erişim tarihi: 04.04.2011
Hook, P. (2004). ICT and learning the İ-iPAinT experience.Computers in New Zealand Schools, Vol. 16,
No. 3, (15-21).
, Erişim tarihi: 17.09.2010.
İşman, A., (2005) Sakarya İli Öğretmenlerinin Eğitim Teknolojilerini Yönünden Yeterlikleri, TOJET,
04.04.2011 Erişim tarihi: 04.04.2011
http://www.educationarcade.org adresinden 05.06.2011 tarihinde edinilmiştir.
adresinden 20.08.2011 tarihinde edinilmiştir.
Keskin, S. (2006). Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklar ve Bilgisayara ve Bilgisayar Dersine Yönelik
Tutumları, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir
Maryland, S. P., (1972) Education of gifted and talented, Washington D.C: US office of Education,
Erişim tarih:
04.04.2011
NCCA (National Council for Curriculum and Assessment) (2007). Exceptionally able students-draft
guidelines for teachers. ,
Erişim tarihi: 20.10.2010.
NSGT (National Society for Gifted and Talented) (Tarihsiz) (Tarihsiz). Giftedness Defined – What is
Gifted & Talented? , Erişim tarihi: 15.11.2010.
Passey, D., Rogers, C., Machell, J. and McHugh, G. (2004). The motivational effect of ICT on pupils.
Research Report No. 523,
http://downloads01.smarttech.com/media/research/international_research/uk/lancaster_report.pdf,
Erişim tarihi: 02.01.2010.
Redcar&Cleveland (2011). Business and ICT faculty-subject policy for gifted & talented pupils.
cleveland.gov.uk/main.nsf/Web+Full+List/766475166BA41ABD80256F1D00371821?OpenDocum
ent, Erişim tarihi: 16.05.2011.
Saban, A. (2001). Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sahin, T. Y. ve Yıldırım, S. (1999). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme.
Ankara: Anı Yayıncılık.
Terman, L. M., & Merrill, M. A. (1973). Stanford-Binet Intelligence Scale: Manual for the Third
Revision Form. Boston: Houghton Mifflin Inc.s.30-39
Üstünel, H. (2008). Üstün Zekâlı Öğrencilerin PC Oyun Tercihlerinin Akademik Başarılarına Etkileri,
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
Youssef, A.B. & Dahmani, M. (2008). The impact of ICT on student performance in higher education:
direct effects, indirect effects and organizational change. RUSC, Vol. 5, No.1. 45-56.
, Erişim tarihi: 03.07.2010.