TÜBİTAK 2204-B Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması Proje Rehberi (2026), ortaokul öğrencilerini temel, sosyal ve uygulamalı bilim alanlarında (Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, Tarih, Türkçe, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Teknolojik Tasarım ve Yazılım) araştırmaya teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yarışma, Türkiye genelinde 12 bölgede düzenlenir ve projelerin 50 farklı tematik alandan birini kapsaması beklenir. Başvurular çevrim içi yapılır ve projeler ön değerlendirme, bölge aşaması ve final aşaması olmak üzere üç aşamada değerlendirilir. Rehber, öğrencilere araştırma projesine başlama, danışman seçme, hipotez oluşturma ve proje raporu yazma adımlarında yol göstermekte olup , projelerin özgün olması, bilimsel etik kurallara (intihalden kaçınma, insan ve hayvan deneyleri için etik kurallara uyma) riayet edilmesi ve izinlerin alınması gerektiğini kesin olarak belirtmektedir. En önemli ödülün, öğrencilerin bu süreçteki kazanımları ve bilimsel çalışma yapmaya motive olmaları olduğu vurgulanmaktadır.
Yarışmanın amacı, ortaokul öğrencilerini temel, sosyal ve uygulamalı bilim alanlarında çalışmalar yapmaya teşvik etmek, çalışmalarını yönlendirmek ve mevcut bilimsel çalışmalarının gelişimine katkı sağlamaktır. Yarışma, Türkiye genelinde 12 bölgede düzenlenmektedir: Adana, Ankara, Bursa, Erzurum, Konya, İstanbul Asya (Sakarya), İstanbul Avrupa, İzmir, Kayseri, Malatya, Samsun ve Van.
Yarışmanın Ana Alanları (10 Alan)
- Biyoloji
- Coğrafya
- Değerler Eğitimi
- Fizik
- Kimya
- Matematik
- Tarih
- Teknolojik Tasarım
- Türkçe
- Yazılım
Yarışmanın Tematik Alanları (50 Alan)
Projelerin 10 ana alanın yanı sıra Tablo 2 ve Tablo 2 (Devamı)’de listelenen 50 tematik alandan birini kapsaması gerekir. Bu tematik alanlardan bazıları şunlardır:
- Aile İçi İletişim
- Akıllı Ulaşım Sistemleri
- Algoritma Tasarımı ve Uygulamaları
- Artırılmış, Sanal ve Karma Gerçeklik
- Astronomi ve Astrofizik
- Bağımlılık ve Bağımlılıkla Mücadele
- Blokzincir
- Büyük Veri ve Bulut Bilişim
- Çevre ve Çevreyi Koruma
- Dijital İkiz
- Ekolojik Denge
- Erişilebilir Yaşam Teknolojileri
- Gıda Arzı ve Gıda Güvenliği
- Havacılık ve Uzay Bilimleri
- Yapay Zekâ
- Yenilenebilir Enerji
2. Yarışmaya Başvuru ve Proje Değerlendirme Süreci
Başvurular, Çağrı Duyurusu’nda belirtilen tarihler arasında çevrim içi olarak TÜBİTAK Yönetim Bilgi Sistemi üzerinden yapılır. Değerlendirme süreci 3 aşamadan oluşur:
- I. Aşama: Proje Ön Değerlendirme Süreci: Başvurular öncelikle şekilsel, ardından bilimsel kriterlere göre değerlendirilir. Bu aşamayı geçen projeler Bölge Aşamasın’a davet edilir.
- II. Aşama: Bölge Aşaması Proje Değerlendirme Süreci: Başarılı bulunan projeler bölge sergisine davet edilir ve jüriye sözlü sunum (en fazla 10 dakika) yapılır. Danışmanlar sunuma ve sorulara kesinlikle müdahale etmemelidir. Bu aşamada, projenin ön değerlendirmede aldığı puanın %30’u etkilidir. Bölge Birincileri Final Aşamasın’a davet edilir.
- III. Aşama: Final Aşaması Proje Değerlendirme Süreci: Bölge Birinciliği alan projeler final aşamasına katılır. Öğrenciler jüriye sözlü sunum (en fazla 10 dakika) yapar. Başarılı bulunan projelere ulusal düzeyde Birincilik, İkincilik ve Üçüncülük ödülleri verilebilir.
Önemli Not: Bölge ve Final sergilerine davet edilen öğrencilerin, okullarına ait bayrak ve flamaları kendilerine ayrılan stantta ve sergi alanında bulundurmamaları gerekir.
3. Bilimsel Araştırma ve Etik Kurallar
Bilim ve Bilimsel Araştırma
Bilim, doğal dünyayı anlamamızı sağlayan ve güvenilir bilgi oluşturmayı amaçlayan bir etkinliktir. Bilimsel uygulamalar; soru sorma, problem tanımlama, model oluşturma, araştırma planlama, veri analizi ve yorumlama, matematiksel düşünme, açıklamalar oluşturma ve argüman geliştirme becerilerini kapsar.
Bilimsel Araştırma Projelerinde Uyulması Gereken Etik Kurallar
- Özgünlük: Proje özgün olmalıdır. İntihal yazılım programları ile değerlendirilir ve intihal tespit edilen öğrenci ve danışmanlar 3 yıl süre ile TÜBİTAK etkinliklerinden men edilir.
- Yardım Sınırlaması: Konu uzmanından gereğinden fazla yardım alınmamalıdır.
- Kaynak Belirtme: Kullanılan bilgi kaynakları, destek alınan kişi ve kurumlar, malzemeler belirtilmelidir. Başka kişilerin ifadeleri, buluşları veya düşünceleri, kaynak göstermeksizin kullanılmamalıdır.
- Tekrar Proje: Daha önce katıldıkları bir projenin içeriğini değiştirmeden, başlık veya kelime değişimleriyle tekrar sunulmamalıdır.
- İnsan ve Hayvan Deneyleri: İnsan ve canlı hayvan deneyi içeren projelerde etik kurallara uyulmalıdır. Omurgalı hayvan deneyleri içeren projelerde hayvanların öldürülmesini, vücudunda kesi yapılmasını, aç/susuz bırakılmasını, acı ve eziyet çekmesine neden olan deneyler içeremez.
- İzin Belgesi: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlardan (öğrenci, veli, öğretmen vb.) veri toplanacak ise Araştırma Uygulama İzin Belgesi alınmalıdır. Katılımcıların gönüllülük esası dikkate alınmalı ve 18 yaş altı öğrenciler için veli izin/onam belgesi alınmalıdır.
4. Yarışmaya Hazırlık Süreci
Bilimsel Bir Araştırma Projesine Başlama Yol Haritası (8 Adım)
- Araştırma Konusuna Karar Verme: Konu, ilginç, özgün ve gerçekten araştırmak istediğiniz bir konu olmalıdır.
- Danışman Belirleme: Danışmanınız, araştırma konunuza karar vermenizde ve projenizin diğer tüm aşamalarında size rehber olacaktır.
- Fikirleri Bir Soruya ve Hipoteze Kadar Küçültme: Araştırma konunuzu test edilebilir bir soruya daraltmalı ve hipotezinizi oluşturmalısınız. Mühendislik projelerinde ise alternatif çözümler oluşturup en iyisini seçmeniz gerekir.
- Araştırma Planını Gerçekçi Tutma: Ekipman, maliyet ve zaman gibi sınırlamaları göz önünde bulundurunuz.
- Proje İş-Zaman Çizelgesi Hazırlama: Haftalık veya aylık hedefleri gösteren bir programa sahip olmanız önemlidir.
- Deney veya Gözlem Yapma ve Verileri Toplama: Yapılan her şeyin kaydının çok iyi tutulması önemlidir. Teknolojik tasarım projelerinde ise prototip oluşturulur, test edilir ve gerekirse yeniden tasarlanır.
- Bulguları Sunma: Bulgular bir rapor olarak yazılmalı, poster ve sözlü sunum (en fazla 10 dakika) formatında sunulmaya hazır olmalıdır.
- Yarışmaya Katılım: Kazanmanın her şey olmadığını, önemli olanın bilim insanı gibi çalışmak ve kazanılan beceriler olduğunu unutmayın.
Proje Raporu Nasıl Yazılır?
Proje raporu aşağıdaki bölümlerden oluşur:
- Proje Adı: En fazla 15 kelimeden oluşmalıdır.
- Proje Özeti: 150-250 kelime arasında, kullanılan yöntem, temel bulgular ve sonuçları içeren kısa ve anlaşılır bir özet olmalıdır. En fazla beş anahtar kelime verilmelidir.
- Proje Amacı: Doğrudan projenin amacına, somut hedeflerine ve içeriğine odaklanılmalıdır.
- Giriş: Konu hakkında yapılmış araştırmaların sonuçları ve cevapsız sorular bilimsel makalelere dayandırılarak anlatılır (kaynak taraması).
- Yöntem: Çalışmanın metodu, veri toplama araçları, deney düzenekleri ve verilerin analiz yönteminin verildiği bölümdür.
- İş-Zaman Çizelgesi: Projenin süresi boyunca ulaşılması gereken hedefleri ve zamanlarını belirten bir çizelge olmalıdır.
- Bulgular: Toplanan veriler ve analiz sonuçları yorum yapılmadan tablo, şekil, resim gibi araçlarla sunulur.
- Sonuç ve Tartışma: Elde edilen bulgular araştırma sorusuna uygun olarak yorumlanır. Kaynak araştırmasındaki benzer çalışmalarla karşılaştırmalar yapılır.
- Öneriler: Benzer çalışmalar yapacak olanlara yol göstermesi bakımından öneriler belirtilir.
- Kaynaklar: Proje raporu içerisinde atıf yapılan tüm kaynaklar APA yazım kurallarına göre listelenir.
- Ekler: Konuyu dağıtacağı düşünülen uzun tablolar, formüller, ayrıntılı deney verileri, anketler, yasal izinler ve yazışmalar gibi belgeler bu bölümde verilebilir.
Rehberin devamında, her bir ana alan (Biyoloji, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Fizik, Kimya, Matematik, Tarih, Teknolojik Tasarım, Türkçe, Yazılım) için projelere özgü dikkat edilmesi gereken önemli noktalara, örnek projelere ve etik uyarılar detaylı olarak yer verilmiştir.
Başvuru ve Detaylar için tıklayınız.
