Sokratik Yöntem Kullanılarak Yapılan Din Kültürü Derslerinin, Öğrencilerin Düşünme Becerileri ve Derse Karşı Tutumları Üzerindeki Etkileri
Bu çalışmada Sokratik yöntem kullanılarak yapılan din derslerinin öğrencilerin dersle ilgili tutum ve becerileri yanında düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. İstanbul, Kadıköy Gözcübaba Lisesi’nde 2008–2009 öğretim yılında gerçekleştirilen çalışmanın örneklemini lise 10.sınıftan sınıftan 22 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin yaşları 16–17 arasında değişmektedir. Çalışma nitel araştırma yöntemi kullanılarak yapılmıştır.
A.N.Whitehead’e göre (Aloni 2006); “eğitim için doğru olan şey, eğitimin tüm yönleriyle yaşamı yansıtabilme gücüne sahip olmasıdır.” İçten gelen, bilinçli bir din eğitimi tüm eğitimler gibi yaratıcı davranışların ortaya çıkmasına hizmet eder. Modern eğitimde “Buldurma yöntemi” (keşfederek öğrenme) olarak da tanımlanan Sokratik yöntem, öğrenciyi hazırcılıktan uzaklaştıran ve onu ezberci bir eğitim anlayışının dışına çıkararak araştırmaya ve keşfetmeye yönelten önemli bir öğretim metodudur. “Çocuklar için felsefe”( Philosophy for Children, P4C) çalışmalarında da temel sorgulama yöntemi olarak kullanılan Sokratik yöntem, pek çok farklı disiplinde öğrencilerin problem çözme, yaratıcı düşünme, düşünce üretme gibi bilişsel becerilerini geliştirmeye hizmet etmektedir. Bu çalışma, çocuklar için felsefe çalışmalarında kullanılan sorgulama yönteminin din derslerindeki bazı ünitelerde uygulanmasına dayanmaktadır.
Dünyada uygulanan din eğitimi müfredatlarında iki temel amaç dikkat çekmektedir. Bunlardan birincisi “dini öğrenme”, ikincisi ise “din yoluyla yeni kavramlar ve beceriler öğrenme”dir. (Thwaites, 2005) Her iki amacın aktif öğretme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmesi öğrenciyi düşünmeye ve sorgulamaya, sonuç olarak düşünme ve inanç sistemlerini temellendirmeye hazırlar. Bilim, felsefe ve din farklı yöntemlere sahip olsalar da ilgilendikleri bazı ortak konular vardır. Çocuklar için felsefe çalışmalarının tüm dünyada sistemli bir şekilde uygulanmasına öncülük eden M.Lipman (1992); “felsefe, çocukların inançlarını değiştirmek için değil, onların inandıkları şeylere sağlam gerekçeler ve nedenler bulmalarına yardım etmek içindir” sözleriyle düşüncelerin akıl yürütme işleminden sonra bireyde davranış değişikliğine yol açabileceği konusuna dikkat çekmektedir.
Bu çalışmada, din derslerinde yer alan bazı konular seçilerek dini öyküler ve gerçek yaşamdan seçilen bazı haberler aracılığıyla öğrencilerin belli kavramlar üzerinde düşünmesi sağlanmıştır. Sokratik sorgulama eşliğinde yapılan çalışmalar sırasında öğrencilerin cevapları yazılı olarak kaydedilmiş, öğrenci portfolyo dosyaları oluşturulmuştur. Ayrıca öğrencilerin çalışma başında ve sonundaki değişimlerini belirlemek için rubric ölçeği ve kontrol listeleri kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Din, eğitim, metod, çocuklar için felsefe
Sokratik Yöntem Kullanılarak Yapılan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinin, Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Derse Karşı Tutumları Üzerindeki Etkileri
Felsefi Metinlerde Yer Alan Diyaloglar Aracılığıyla İletişim Kültürünü Geliştirme:“Sokratik Diyalog ve İletişim”
Sevgi ŞİŞMAN
