Öncelikle herkese merhabalar;
Bu ilk yazımı sitenin ismine uyumlu olması adına okulumuzda uygulayıcılığını ve yürütücülüğünü yaptığım proje günleri ve bilim şenliklerinde yaşanan aksaklıklar ve daha iyi yürütülebilmesi için neler yapılabileceğine dair önerilerimi içeren bir yazı ile başlamak istedim.
Okulumuzda yaklaşık 7 yıldır bilim şenliği düzenlenmekte. Fakat ben 3 yıldır okulda görev yaptığım süre boyunca bu etkinliğin koordinatörlüğünü ve yürütücülüğünü yapıyorum. Bu etkinlik 9. sınıf öğrencilerimiz ile birlikte gerçekleştiriliyor. Ve senenin sonunda bir sergi günü ile sürecin sonuna geliyoruz.
Sene başında öğrencilerimize bilimsel projelerin ne olduğu ve ne olmadığı hakkında bir sunum ile başlangıç çalışmasını yapıyoruz. Ardından öğrencilerimizin araştırma yapmaları için bir zaman tanıyoruz. Tanınan bu zaman içerisinde öğrencilerimiz, branş öğretmenleri ile projelerinin uygulanabilirliği hakkında görüşmeler gerçekleştiriyorlar. Süre sonunda, öğretmenlerimizin de desteği ile her öğrenci, tek başına ya da iki kişilik gruplar halinde bir proje belirleyerek yola çıkıyorlar.
Bu süreçte yaşadığımız en büyük zorluk, öğrencinin bilimsel projenin, MEB notlandırma sisteminde kullandığı proje ödevleri ile aynı nitelikte olduğunu düşünmesi. Bu karışıklık bazen biz öğretmenleri gerçekten çok zorluyor. Bu nedenle başlangıç sunumunda çok daha dikkatli olmamız gerektiğini bize hissettiriyor.
Bu süreçte yaşanan aksaklıkların geneline dair aldığım notlar ile devam etmek istiyorum.
- Ders programına veya haftada bir gün çıkış etüdü şeklinde ders planlanmalıdır.
- Bu ders/etüt çalışmasına mümkün olan ve proje çıkarması beklenen zümrelerden birer öğretmen görevlendirilmelidir.
- Okul proje koordinatörü, sene başında ve gerekli olduğu durumlarda bu derslere katılarak yönlendirme yapabilir.
- Sene başında 2 ders saati proje nedir? ile ilgili sunum yapılarak iyi ve kötü örnekler ile açıklama yapılmalıdır.
- Öğrencilere seçim aşamasından önce Google Akademik ile ilgili bilgilendirme yapılmalıdır. Bir veya iki hafta sağlanabilirse okul laboratuvarları kullanılarak kendi planladıkları projeler ile ilgili kaynak taraması yaptırılmalı ve bu kaynaklar ilgili ders öğretmenleri ile birlikte değerlendirilmelidir.
- 1. ayın sonunda alan ve konu seçimi sağlanarak onay formları toplanmalıdır.
- Ders ve konu seçimi tamamlandıktan sonra öğrencilerin seçtikleri projelerden proje planını tasarlamaları istenmelidir. Bu planda:
- Ek kaynak tarama süresi.
- Projede kullanılabilecek araştırma yöntemleri (Bu konular hakkında birer veya ikişer haftalık ders planlanabilir. Bu dersler için üniversite akademisyenleri yardımcı olabilir)
- Deney veya tasarım şablonlarının bitiş süresinin belirlenmesi.
- Olası karşılaşılacak problemler ile ilgili öngörülerde bulunulması ve olası çözüm önerileri ve planlarının oluşturulması “B planı” gibi hususlardan bahsedilmelidir.
- Alan seçimlerinden sonra öğrenciler ilgili öğretmenin sınıfında bulunurlar. Böylece öğretmen her ders öğretmen, danışmanlığını yaptığı öğrencilerin ilerlemesini bireysel olarak kontrol eder, gerekli geri bildirimleri yaparak projesine yön verir. Bu sayede ders içerisinde kontrol etme ortadan kalkar ve projeler daha elle tutulur hale gelir.
- Öğretmen, kaynak tarama aşamasında problem ve kaynak arasındaki ilişkiyi, problem ve çözümünün özgünlüğünü denetler.
- Deney/araştırma Kurgulama aşamasında öğretmen öğrencinin kurgusunun yeterliliğini denetler. Eksiklerini gidermesi için öğrenciyi yönlendirir.
- Öğrencinin akademik alan ile ilgili eksikliklerini belirler. Bu eksikleri kapatması için öğrenciyi yönlendirir.
- Tüm bu süreçler boyunca öğretmen aktif değil pasif konumda, yönlendiren olmalıdır.
- Öğrenci çalışmasının özgünlüğü, öğrenci gayreti ile ilgili notlar almalıdır.
- Öğrenciler birinci değerlendirme notlarını öğretmenin belirlediği şekilde alır.
Rubrik | İyi | Kabul edilebilir | Geliştirilmeli |
Kaynak Tarama | 25-21 | 20-16 | 15-10 |
Özgünlük | 25-21 | 20-16 | 15-10 |
Planlama – Rapor | 25-21 | 20-16 | 15-10 |
Öğrenci Gayreti | 25-21 | 20-16 | 15-10 |
Kaynak tarama ve özgünlük kriterlerinden yüksek puan almış bir öğrencinin TÜBITAK yarışmalarına katılma ihtimali olduğu unutulmamalıdır. |
Yıl içerisinde aldığım notlardan sonra aklıma gelenleri sıralamak gerekirse eğer:
Öğrencilere bu süre içinde hem akran öğrenmesi, hem de daha rahat iletişim kurmaları için geçen yılın başarılı öğrencileri mentör olarak atanabilir. Böylece öğrenciler daha sık ve süreç hakkında daha sağlıklı bilgiler alabilir.
Bu süreçte bizim yaşadığımız bir diğer problem ise öğrencilerin bilimsel etik kuralları hakkında fikir sahibi olmaması. Bu habersizlik nedeni ile bazen yapılmış çalışmaları kendi yapmış gibi yansıtmaya çalıştıkları dönemler bile oluyor.
Öğrencilerin sergi dönemine yeterli hazırlık yapmalarına fırsat yaratılabilmelidir. Hazırlıkları denetlenmeden jüri önüne çıkmaları, öğrencilerin öz güvenlerinin zedelenmesine neden olabilmektedir.
Aklıma gelen bir diğer nokta ise sene başında yapılan tanıtım toplantısında jüri değerlendirme kriterlerini öğrenciler ile paylaşarak hazırlıklarını bu doğrultuda yapmaları sağlanabilir.
Toparlamak gerekirse, proje temelli öğrenme hedeflenerek başlanan bu süreçler yüzeysel veya yüzey altında istenmeyen sonuçları doğurabiliyor. Bu durumların önüne geçmek için, temelinde öğrenme olan bir etkinlik sürecinin doğru planlanması ve yüzeysel veya tüm alt mesajlarının doğru verilmesi gerekiyor. Bilimsel olarak üretkenlik ve metodolojik yaklaşımlar kazandırmayı hedeflediğimiz süreçlerin sonunda en basit tabir ile “bilimsel intihali” göz yumulabilecek bir davranış olarak öğrencilerin bilinç altına yerleştirmemekte fayda var.
Bu sitedeki ilk yazımın sonuna gelirken, okuma zahmeti gösteren herkese teşekkür ederim.
Fevzi BULAT
Biyoloji Öğretmeni