Uzay Araştırmalarının Günlük Yaşama Yansımaları

Uzay, uçsuz bucaksız haliyle var olduğumuz günden beri dikkatimizi ve merakımızı kendine çekerek bizleri büyülemiştir. İnsanlar Uzay’a dair ilk gözlemlerini gözüyle yapsa da 1957 yılı yani Sputnik 1’in fırlatılışından beri araç gönderme ve doğrudan gidebilme imkanını elde etmiştir. Araştırmalara her yeni doğan günde yenileri ekleniyor. Her olayın olduğu gibi uzay araştırmalarının da olumlu ve olumsuz yansımaları olmuştur. Günlük yaşama etkileri bazen bilgi edinmeyi seven insanlar için tutku haline geliyor ve onlara mutluluk veriyor. Aynı zamanda evrenin işleyişini anlayarak Hawking’in tabiriyle “Evrenin nasıl işlediğini anlarsanız bir bakıma onu kontrol edebiliyorsunuz ne de olsa.” şeklinde hayatımıza yansımaktadır. Bazense hayatımıza etkileri somut şekilde olabiliyor. Yakın zamanda uzaya fırlatılan ‘Starlink Uyduları’nı örnek verebilirim ilk olarak.

Starlink Uyduları

Elon Musk tarafından kurulan Space X şirketi 2019 kasım ayından beri her ay 60 adet uydu göndermektedir. Şimdiye kadar bu uyduların sayısı 422’yi geçmiş durumda. Hedef 42.000 Starlink uydusu göndermek. Bu yüzden Astronomlar bugünlerde oldukça endişeli. Normalde var olan ışık kirliliğinden şikayetçiyken şimdi uzayda fazla sayıda uydu olacak ve bu da daha fazla ışık kirliliği ve gözlemlere engel demek. Şu an kullandığımız fiber optik kablolar ile sağladığımız internet iletişimi gecikmelere ve oldukça yüksek maliyete sebep olmaktadır. Starlink uyduları ile bu gecikme ve maliyet çok aza inmiş olacak. Süper internet çağına yaklaşmak üzereyiz. Bu sayede internet ücretsiz hale gelebilir ve son derece yüksek hızlı internetin keyfini çıkarabiliriz.

Güneş Panelleri

Yenilenemez enerji kaynaklarının tükendiği dünyada hızla yeni kaynaklar bulmak oldukça önemli. Uzaya giderken yanınıza aldığınız her ağırlık ayrıca yakıt maliyeti demek. Uzayda ihtiyacınız olan enerjiyi yanınıza almaksa dev bir servete mal olabilir. Bu yüzden yeni bir çözüm üretilmesi gerekiyordu. Güneşin sonsuz enerjisinden faydalanılmaya karar verildi.

Televizyon ve Cep Telefonu

Uzay araştırmalarının insanlığa kattığı bir diğer şeyse televizyondur. Aynı zamanda uzaya gönderilen uydular sayesinde yayınlar gerçekleştirilmektedir. Cep telefonlarımız da uydulardan aldıkları dalgalarla iletişimimizi gerçekleştirmektedir.

İnternet, Bulut Teknoloji ve GPS

Bilmediğimiz bir yerde nerede olduğumuzu bulmak için kullandığımız GPS(Global Positioning System; Küresel Konumlama Sistemi)uyduların iş birliği içinde çalışması ile sağlanıyor. Transfer ve data akışı sağlamak için yapılan araştırmalarda hayatımızın vazgeçilmezi internet icat edilmiştir.

MRI

İç organlarımızı görüntüleme de ve kanser tespitinde kullanılan MRI esasında uzay gereçlerinin kusurlarını tespit etmek için geliştirilmiş ve günlük hayatımızda yerini almıştır. Bunun yanında doktordan ve hastaneden uzak oldukları için hastalıkların hemen tespiti adına mobil ultrason cihazlarını da uzay araştırmalarına borçluyuz.

İtfaiyeci Maskeleri

Uzayda nefes almak, bedeni korumak ve basıncı dengelemek amacıyla özel kıyafetler giymektedirler. Şu an gelişmiş teknolojiyle bile kıyafetleri 13 katlıdır. Bu da hareketlerini oldukça sınırlandırmaktadır. Bu yüzden de olabildiğince hafif üretilmeye çalışılmaktadır. İtfaiyecilerde kendilerini korumak için yüz maskesi takmaktadırlar. Bu yüz maskeleri astronotların kıyafetlerinden örnek alınarak bir zamanlar ağırlığı 13 kg iken şimdilerde 5 kg’a kadar düşmüştür.

Bebek Mamaları

Uzaya giderken yiyeceklerin olabildiğince az yer kaplaması esastır. Bu yüzden bazı yiyecekler toz halde saklanır. Bu teknolojiden ilham alınarak bebek mamaları üretilmiştir.

Kalp Pompaları

Kalp pompaları sayesinde suni kalp üretilebilmektedir. Süspansiyon ve hidrodinamik yataklar kullanılmakta üretim esnasında bu teknolojiler ise uzay teknolojilerinde karşımıza sıkça çıkmaktadır.

Uçaklar Güvenli ve Daha Gelişmiş

Uçaklardaki üst kanat teknolojisinin geliştirilmesi ve daha az yakıt tüketmeleri, kötü hava şartlarının haber verilip yolculuğun daha güvenli hale getirilmesini uzay araştırmalarına borçluyuz.

Yeraltı Suları Keşfedildi

Uydu teknolojisi sayesinde yeraltına dalgalar göndererek kurak bölgelerde su keşfetmek artık oldukça mümkün. Kara mayın imha cihazları da aynı sistemle çalışmakta ve birçok canın kaybolmasına engel olmaktadır.

Yüksek Binalar İnşa Edilebiliyor

Uzaya gönderilen roketler için oluşturulmuş platformlar sarsıntıya karşı oldukça dayanıklı bir teknoloji ile üretilmiştir. Bu teknolojiden ilham alarak yüksek ve depreme dayanıklı binalar üretilebiliyor.

Motor Teknolojileri

Ağırlığa göre gücünü ayarlayabilen motorlar uzay araştırmalar için geliştirilmiştir. Günlük hayatımızda ise asansör ve yürüyen merdivenlere entegre edilmiştir. Bu sayede ağırlık ne oluşa olsun hızları sabit kalabilmektedir.

Şeffaf Diş Telleri

Şeffaf diş telleri diş teli takıp da görüntüsünden rahatsız olanlar için kurtarıcı olmuştur. Şeffaf diş telleri hem şeffaf olmaları hem de dayanıklı olmaları ile göze çarpmakta. Böyle bir malzeme ilk olarak uzay teknolojileri için üretilmiştir.

Eski Yazıları Okuyabiliyoruz

Gezegenleri keşfetmekte uzay araştırmalarının bir parçasıdır. Gezegenlere şimdilik insan gönderemiyoruz ama keşif araçlarındaki teknolojiler sayesinde o gezegen hakkında oldukça fazla bilgi edinebiliyoruz. Gezegenlerin gizemlerine ışık tutan bu teknolojiler sayesinde tarihin de gizemleri aydınlatılabiliyor. Bu teknoloji sayesinde eski yazılar okunabiliyor.

Çizilmeyen Cam

NASA tarafından astronotlar için üretilen çizilmeyen cam günümüzde okuma ve güneş gözlüklerinde kullanılmaktadır. Kontak lenslerde astronot kasklarındaki dayanıklı malzemelerden üretilmiştir.

Kablosuz Teknoloji

Cihazlar bir zamanlar çalışmak için kabloya ihtiyaç duyuyorlardı ama günümüzde uydu teknolojisindeki dalgalardan da ilham alınarak kablosuz teknoloji ile çalışan cihazlar üretildi. Televizyon kumandası, joystick, bilgisayar faresi bunlara örnek verilebilir.

Kızılötesi Sensörler

Yeni doğan bebeklerin kulaklarından ateşlerini ölçtüğümüz termometreler, mağazaların girişlerinde kullanılan sensörler, hareketi algılayıp yanan lambaların ilk çıkış noktası uzay araştırmalarıdır.

Protez

Uzay araştırmalarında kullanılan robotların malzemelerinden faydalanarak bacak ve kol protezleri üretilmektedir.

Akıllı Süngerler

Uzaya iniş ve çıkışlar esnasında astronotlara büyük bir g kuvveti etki etmektedir. Bu yüzden şok dalgalarını emmek için kasklarına ve yataklarına şok emici maddeler yerleştirilmiştir. Bu maddelerden ilham alınarak da akıllı süngerler üretilmiştir. Bu süngerler uçaklarda kullanılmaktadır.

Mikroçip

İlk olarak Apollo uzay aracında yön bilgisayarında kullanılan bu çipler günümüzde birçok cihazda kullanılmaktadır.

Isı Yalıtımında Kullanılan Yansıtıcı Malzemeler

Uzayda oldukça fazla miktarda radyasyona maruz kalmaktadır. Bir insanın ömrü boyunca maruz kalacağı radyasyonu 6 ayda vücutlarına almaktadırlar. Bu yüzden bu dalgaları yansıtmak için yansıtıcı malzemeler örneğin folyo gibi maddeler üretilmiştir. Günümüzde ise bina yalıtımlarında güneş ışınlarını yansıtmak amacıyla kullanılmaktadır.

Su Filtreleri ve Su Arıtma Cihazları

Uzayda yanınıza alacağınız her malzeme ayrı olarak maliyet demek. Uzayda astronotların oluşturduğu atıklarda bir süre hem fazladan yer hem de hastalık demekti bu yüzden su arıtma sistemleri geliştirildi. Bu sayede geri dönüşüm sağlanabiliyor. Bu teknolojide günlük hayatımıza uyarlandı. Su filtreleri ise uzayda bakteri üremesine engel olmak için üretilen teknolojiyle üretilmiştir.

Hasta Başı Monitörü

Uzaydaki astronotların hastaneden faydalanmaları pek mümkün değildir bu yüzden sağlık durumlarının denetim altında tutulabilmesi için hasta başı monitörleri tasarlanmıştır. Daha öncede bu teknoloji vardır ama oldukça ilkeldir.

Güvenlik Oluğu

Pistlerde açılan yivlerin yağmur sonrası kayganlığı azaltıldığı fark edilmiştir. Bu teknoloji daha sonra otoyollara, havuzlara uyarlanmıştır.

Spor Ayakkabılar

Astronot ayakkabılarında kullanılan teknolojiden faydalanılarak üretilen spor ayakkabıları günlük hayatımızda oldukça büyük bir rahatlık sunmaktadır.

Elektrikli Süpürgeler

Uzayda küçük nesneler yer çekimsiz ortam olduğu için fazlasıyla sorun oluşturmaktadır aynı şekilde kablolarda bu küçük parçaları ortadan kaldırmak için kablosuz süpürgeler icat edilmiştir. Günlük hayatımızda da oldukça kullanışlıdır.

Ateşe Dayanıklı Boya

Uzay araçlarında ateş oldukça tehlikelidir bu yüzden asla ateş kullanılmaz ama yangın çıkma ihtimaline karşı ateşe dayanıklı boyalarla uzay araçları güvenlik altına alınmıştır. Bu boyalar aynı zamanda sürtünme ile meydana gelen ısınmayı engellemeye yöneliktir. Günlük hayatımızda bu boyadan faydalanılmaktadır.

Uzay Battaniyesi

İlk yardımlarda kullanılan ve radyasyonu engelleyen battaniyeler ilk olarak uzay teknolojilerinde kullanılmıştır.

Akıllı Giysi

Bir zamanlar bebek ölümleri oldukça fazla yaşanmaktaydı. Bu durumun önüne astronotların kullandığı içinde vücutlarına dair çeşitli bilgileri denetleyen sensörler vardı. Bu sensörler kumaşın içine entegre edildiği için kişiye rahatsızlık vermiyordu. Bebeğin nefes alması durduğunda veya herhangi bir sorun verdiğinde anne babaya erkenden haber veriyor ve bebeğe müdahale edip onu yaşama bağlıyordu.

Maksimum Emici Giysi

Uzayda bir damla ter, idrar veya sıvı çok büyük sorunlar oluşturmaktadır. Bu yüzden kıyafetlerin oldukça emici olması gerekir. Bir zamanlar ISS’ de dahil olmak üzere uzay araçlarında tuvalet yoktu. Bu yüzden astronotlar kıyafetleri sayesinde sorundan kurtuluyorlardı. Yakın zamanda ISS’de tuvaletler bozuldu ve yapılmaları da o kadar kolay değildi. Bu yüzden astronotlar bu kıyafetler ile sorunsuz geçirdiler günlerini. Dünyadaki insanlara da oldukça büyük katkıların oldu maksimum emici giysinin.

Uzay Kirliliği

Uzay araştırmalarının günlük hayatımıza oldukça büyük katkıları var ama bunun yanında bu araştırmalarda uzaya gönderilen cihazlar dünyamızın etrafını adeta bir battaniye gibi sarmaktadır. Bu parçalar farklı boyutta olabilmektedir. Yeni gönderilen cihazlar için bir tehdit olduğu gibi yerde yaşayan insanlar içinde bir tehdittir. Bu kirlilik ışık kirliliğiyle de birleşince uzay gözlemlerinin önüne geçmektedir.

Küresel Isınma

Uzaya gönderilen her roket oldukça fazla yakıt kullanmaktadır. Bu yakıtlar beraberinde bolca atık malzeme demek bu da gün geçtikçe artan küresel ısınmanın üzerine eklenerek büyümesine sebep olmaktadır.

Sevgi Dener

30.05.2020

KAYNAKÇA