Uluslararası Taşköprülüzade Sempozyumu

18-20 Kasım 2016 tarihlerinde, İlmi Etüdler Derneği (İLEM), İstanbul Medeniyet Üniversitesi ve İlim, Sanat, Tarih ve Edebiyat Vakfı (İSTEV) tarafından düzenlenecek olan Uluslararası Taşköprülüzade Sempozyumu, 16. yüzyılda yaşamış ve Osmanlı düşünce geleneğinin en önemli birkaç isminden biri olan Ebu’l-Hayr Isâmuddîn Ahmed Taşköprülüzâde’yi ulusal ve uluslararası bilim camiasına tanıtmayı ve İslam felsefe-bilim geleneğine katkılarını tartışmayı amaçlamaktadır.

Taşköprülüzade’nin siyaset, kelam, felsefe, matematik, astronomi, fıkıh, dil, tasavvuf, tefsir, ilimler tasnifi, tarih vb. konularda iki yüze yakın eseri bulunmasına ve bu eserler Osmanlı düşünce dünyasını kuran temel taşlar mesabesinde görülmesine rağmen, birkaçı dışında bu eserlerin büyük bir bölümü yazma halindedir ve ilim dünyasına tanıtılmamıştır. Yaklaşık üç yıl boyunca yirmiyi aşkın ilim adamının çalışmalarıyla, bu eserlerden önemli bir kısmı gün yüzüne çıkarılarak her biri yayıma hazırlanmış ve Türkçeye tercüme edilmiştir. Sempozyum, bu üç yıllık çalışmanın neticesi olarak, yayıma hazırlanan eserler üzerinden Taşköprülüzade’nin düşünce dünyasını ortaya çıkarmayı ve 16. Yüzyıl Osmanlı düşünce hayatına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Üç gün sürecek olan sempozyum, Taşköprülüzade’nin sempozyum öncesinde hazırlanan otuza yakın eserinin neşri ve sempozyum neticesinde ortaya çıkacak eserlerle birlikte İbn Sînâ sonrası İslam Felsefesi ve Osmanlı düşüncesi çalışmalarına oldukça önemli bir katkıda bulunacaktır.

Üç gün sürecek olan sempozyum, Taşköprülüzade’nin sempozyum öncesinde hazırlanan otuza yakın eserinin neşri ve sempozyum neticesinde ortaya çıkacak eserlerle birlikte Osmanlı düşüncesi çalışmalarına oldukça önemli bir katkıda bulunacaktır.

Sempozyum düzenleme heyeti, konuyla ilgili ilim adamlarını Sempozyuma tebliğleriyle katılmaya ve Taşköprülüzâde çalışmalarına katkıda bulunmaya davet etmektedir.

16. Yüzyıl Osmanlı Düşüncesi ve Taşköprülüzâde
XVI. yy. Osmanlı düşüncesi aklî ilimler söz konusu olduğunda iki önemli damara sahiptir. Biri matematik bilimler, diğeri nazarî ilimlerle ilgili bu damarların ilki Takiyuddîn Râsıd, ikincisi ise Taşköprülüzâde tarafından temsil edilir.

İlkiyle ilgili olarak özellikle kinematik-geometrik modellerin doğayı tasvir edip edemeyeceği hususunda Kutbuddin Şirâzî’den başlayan Ali Kuşçu ile devam eden çalışmalar, İbn Nakîb ve Takiyüddin Rasıd’ta ele alınmıştır. Bu konuda İbn Nakîb’in yaptığı çalışmalar henüz yine yazma halinde kütüphanelerimizde durmaktadır. Burada temel soru şudur: Matematik, doğayı ne kadar temsil edebilir? Bu tartışmaların iz düşümü olarak Avrupa’ya baktığımızda, orada da 1543’lerden itibaren özellikle de Kopernik’ten itibaren bu tartışmanın canlanmaya başlandığını görüyoruz. İbnü’n-Nakîb’in, İran bölgesinde de Şemseddin Hafrî’nin bu tür çalışmaları neticesinde yeni bir metafizik ve yeni bir fizik kurulması gerektiği, Aristoteles fiziğinin ve metafiziğinin üretilen yeni bilimi taşıyamadığı konusunda ileri sürülen düşünceler incelenmeye değerdir. Ayrıca matematik bilimlerle ilgili olarak XVI. yüzyılda Yunan-Helenistik ve klasik İslam astronomi literatürünün Türkçeleştirilmesi hareketi göze çarpar. Çalışmalarını Ali Kuşçu ve arkadaşları tarafından kurulan teorik ve gezegen astronomisi araştırmalarına dayandıran; Mîrim Çelebi ile Mehmed Konevî’nin talebesi ve Takiyüddin Rasıd’tan önceki baş-astronom Mustafa Muvakkıt, yazdığı eserlerle Yunan-Helenistik ve klasik İslam astronomi literatürünü Türkçeleştirmiş; böylece Osmanlılarda Türkçe bir astronomi dili ile eser verme geleneğini başlatmıştır. Bunun en güzel ürünlerinden birisi aynı tarihlerde Seydî Ali Reis tarafından ilk Türkçe teorik astronomi metni, Hulasatu’l-hey’e’nin kaleme alınmış olmasıdır.

XVI. asırda nazarî ilimlerde tartışılan meselelerin en önemli özelliği, teo-ontoloji veya transendent-ontoloji dediğimiz varlık metafiziği’dir. Bu konuda İbn Kemal Paşa gibi pek çok ismin yaptığı çalışmalar dikkat çekse de, en önemli eseri kaleme alan ve konuyu enine boyuna tartışan; Sadreddin Konevî’den (ö. 1274) bu yana Konya’da inşa edilen teo-ontoloji dediğimiz Konevî, Kayserî, Fenârî çizgisini en son sınırlarına taşıyan Taşköprülüzâde’nin çalışmalarıdır. Onun özellikle el-Vucûdu’l-aynî fî vucûdi’z-zihnî adlı eseri klasik Osmanlı düşüncesinin varlık metafiziği konusunda yaptığı en önemli çalışmalardan birisidir ve maalesef henüz incelenmemiştir. Taşköprülü-zâde burada yaptığı varlık metafiziğini Miftâhu’s-sa‘âde ve misbâhu’s-siyâde adlı eserinde ilim anlayışına ve sınıflamasına uygulamış; varlık metafiziği ile dil bilimleri arasında kurduğu ilişkilerle ciddi bir dil felsefesi yapmıştır. Diğer yandan el-Me‘âlim fi ilmi’l-kelâm isimli kitabında da belki de tarihte ilk ve tek nazarî kelam ile nazarî irfanı mezcetmeye ve ortak bir dilde birleştirmeye çalışmıştır.

Taşköprülüzâde’nin düşünce dünyasını farklı boyutlarıyla ele alıp değerlendirmeyi amaçlayan bu Sempozyum, bir yandan 16. yy. Osmanlı düşüncesini yeniden ele alma imkânı doğururken diğer yandan Gazâlî sonrası İslam düşünce geleneğini kendi sürekliliği dahilinde değerlendirmeye fırsat tanıyacaktır.

18-19-20 Kasım 2016 tarihlerinde, İlmi Etüdler Derneği (İLEM), İstanbul Medeniyet Ünivrsitesi ve İlim, Sanat, Tarih ve Edebiyat Vakfı (İSTEV) tarafından düzenlenecek olan Uluslararası Taşköprülüzade Sempozyumu, 16. yüzyılda yaşamış ve Osmanlı düşünce geleneğinin en önemli birkaç isminden biri olan Ebu’l-Hayr Isâmuddîn Ahmed Taşköprülüzâde’yi ulusal ve uluslararası bilim camiasına tanıtmayı ve İslam felsefe-bilim geleneğine katkılarını tartışmayı amaçlamaktadır.
Taşköprülüzade’nin siyaset, kelam, felsefe, matematik, astronomi, fıkıh, dil, tasavvuf, tefsir, ilimler tasnifi, tarih vb. konularda iki yüze yakın eseri bulunmasına ve bu eserler Osmanlı düşünce dünyasını kuran temel taşlar mesabesinde görülmesine rağmen, birkaçı dışında bu eserlerin büyük bir bölümü yazma halindedir ve ilim dünyasına tanıtılmamıştır. Yaklaşık üç yıl boyunca yirmiyi aşkın ilim adamının çalışmalarıyla, bu eserlerden önemli bir kısmı gün yüzüne çıkarılarak her biri yayıma hazırlanmış ve Türkçeye tercüme edilmiştir. Sempozyum, bu üç yıllık çalışmanın neticesi olarak, yayıma hazırlanan eserler üzerinden Taşköprülüzade’nin düşünce dünyasını ortaya çıkarmayı ve 16. Yüzyıl Osmanlı düşünce hayatına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Üç gün sürecek olan sempozyum, Taşköprülüzade’nin sempozyum öncesinde hazırlanan otuza yakın eserinin neşri ve sempozyum neticesinde ortaya çıkacak eserlerle birlikte İbn Sînâ sonrası İslam Felsefesi ve Osmanlı düşüncesi çalışmalarına oldukça önemli bir katkıda bulunacaktır.
Üç gün sürecek olan sempozyum, Taşköprülüzade’nin sempozyum öncesinde hazırlanan otuza yakın eserinin neşri ve sempozyum neticesinde ortaya çıkacak eserlerle birlikte Osmanlı düşüncesi çalışmalarına oldukça önemli bir katkıda bulunacaktır.
Sempozyum düzenleme heyeti, konuyla ilgili ilim adamlarını Sempozyuma tebliğleriyle katılmaya ve Taşköprülüzâde çalışmalarına katkıda bulunmaya davet etmektedir.

Sempozyumda ele alınacak belli başlı konular aşağıda belirtilmiştir:
Taşköprülüzâde’nin Dünyası: XVI. Yüzyıl Osmanlı İlim Hayatı ve Kaynakları
Taşköprülüzâde’nin Coğrafyası: Mâveraunnehir, Horasan ve Diyâr-ı Rûm’un Kesişen Entelektüel Çizgileri
Taşköprülüzâde’nin Evreni: Kozmoloji, Nedensel İlişkiler ve Tanrı-Âlem İlişkisi
Zihin, Bilgi ve Varlık: Taşköprülüzâde’nin Zihnî Varlık Anlayışı ve Mantık
Dil ve Anlam: Taşköprülüzâde’de Dil Bilimleri ve Felsefesi
Taşköprülüzâde ve Kelâm Geleneği
Bilimlere Tarih Yazmak: Miftâhu’s-sa‘âde ve Bilimler Tarihi Yazımı
Bilimler Tasnifi Geleneği ve Taşköprülüzâde
Dînî İlimler Geleneği ve Taşköprülüzâde
Taşköprülüzâde’de Pratik Bilimler ve Ahlak
İslam Biyo-bibliyografya Yazım Geleneği ve Taşköprülüzâde
Sempozyumda ele alınacak konular bunlarla sınırlı değildir. İlgi duyanların buradaki ve benzeri konular çerçevesindeki katkı önerilerini 31 Ağustos 2016 tarihine kadar online başvuru sistemi üzerinden beklemekteyiz.

Önemli Tarihler:
31 Ağustos Özet göndermek için son tarih
10 Eylül Kabul edilen özetlerin ilanı
30 Ekim Tam metin göndermek için son tarih
10 Kasım Programın ilanı
18-20 Kasım Sempozyum
İletişim: info@taskopruluzade.org

Editör
Türkiye Eğitim Kampüsü - İlkokul ortaokul lise üniversite eğitim etkinlikleri duyuruları.