TÜBİTAK Tarih Araştırma Projesi 17
Türkiye’nin Zor Yılları: II. Dünya Savaşı Yıllarında Kırsal Kesime Yönelik Vergilendirme Politikalarının Uşak ve Köylerindeki Etkileri
İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte savaşa hazırlıksız yakalanan ve seferberlik havasına giren Türkiye’de, genç nüfusun önemli bir kısmının silâh altına alınması ve bütçenin büyük bir bölümünün savunma giderlerine ayrılması sonucu 1940-1945 döneminde Türkiye Cumhuriyeti savaş ekonomisi politikası izlemek zorunda kalmıştır.
Savaşla birlikte, Türkiye’de bir yandan sayısı bir milyonu geçen ordunun yaklaşık yedi yüz elli binini kırsal kesimdeki nüfus oluşturmuştur. Bu kişilerin üretici durumundan tüketici durumuna geçmeleri sonucunda ülkede iaşe kıtlığı baş göstermiştir. Dolayısıyla ordunun ve büyük şehirlerin iaşesinin sağlanabilmesi için tarım sektörüne ilişkin ülkenin savaş ekonomisinin politikalarını belirleyen Millî Korunma Kanunu kapsamında bir dizi sıkı önlem alınmıştır. Kanun kapsamında önce köylünün elindeki tarımsal ürünün bir bölümünü piyasa fiyatlarının altında devlete satması zorunlu tutulmuş, sonra hububat ürünlerinin tümüne değil de belli bir kısmına devletin el koymasını, geri kalan ürünü üreticinin serbestçe satabileceği imkânı sağlayan % 25 kararını yürürlüğe koymuştur. Bu uygulamalardan da istenilen sonucun alınamaması üzerine Toprak Mahsulleri Vergisi uygulamaya konmuştur.
Bu projeyle, II. Dünya Savaşı yıllarında, Türkiye’nin savaşa girmediği halde savaş ekonomisi ve şartlarında yaşadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın orijinal yönü ise, bir il çapında (Uşak) bu sıkıntılı yılların canlı tanıkları ile yapılan sözlü tarih yöntemiyle yaşananların ortaya konmasıdır. Özellikle de kırsal kesimin, köylünün mağduriyetinin vurgulanmasıdır. Bu çalışmayla, bugünku ve gelecek nesillere, tarihimizin sıkıntılı ve zor zamanlarından birine ışık tuttuk. Böyle dönemler, zaman zaman yeniden yaşanabilir. Bu sebeple tarihimizin iyi ve mutlu zamanları gibi, sıkıntılı ve zor zamanlarını da bilmeli ve unutmamalıyız.
UŞAK FEN LİSESİ
Danışman: Gülderen Turan Ars
Proje Öğrencisi
MEHMEDEDİZ ÇELİK
