TÜBİTAK Matematik Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Matematik Projelerinde başarılı olmak için, araştırma, planlama, uygulama ve raporlama gibi aşamalarda özenli ve titiz bir çalışma yapmak gerekir. Bu aşamalarda dikkat edilmesi gereken noktalara dikkat ederek, başarılı bir proje hazırlamak ve yarışmada dereceye girmek mümkündür.

TÜBİTAK, her yıl lise ve ortaokul öğrencilerinin katılabileceği çeşitli bilimsel araştırma projeleri yarışması düzenlemektedir. Bu yarışmalarda matematik alanında da birçok proje sunulmaktadır. Bu projelerde başarılı olmak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır.

TÜBİTAK Matematik Projeleri

Matematik; sayılar, formüller ve ilgili yapılar, şekiller ve içerdikleri alanlar/hacimler, nicelikler ve değişimleri konularını kapsayan bir bilim dalıdır. Problemleri daha çok fizik, astronomi gibi doğa bilimleri ve mühendislik tasarımlarından doğan matematiksel problemler olabildiği gibi doğrudan matematiğin kendi içerisinden veya matematiğin teknoloji vb. uygulama alanlarına katkı sunacağı alanlardan da olabilmektedir. Matematik, temeli mantığa dayanan, neden-sonuç ilişkisine önem veren tutarlı bir sistemdir. Bu yüzden matematik alanında yapılacak bir proje çalışmasında, herhangi bir matematik araştırmasında bulunması gereken aşağıdaki özelliklerin bulunması gerekir:

(1) Varılan sonuçların ilginç olması ve araştırılan alana katkıda bulunması,

(2) Sonuca ulaşmada kullanılan yöntem ve atılan adımların doğruluğu,

(3) Sunuşun, okuyucunun çalışmayı rahatlıkla izlemesini mümkün kılacak açıklıkta ve bilimsel yazım kurallarına uygun biçimde yapılması.

Tüm bilimsel çalışmalarda özgünlük en önemli ölçütlerden biridir. Oysa matematik gibi çok yoğun ve kapsamlı bir birikim temeline sahip bir alanda, özgün araştırma yaraştırma yapabilmek ciddi ve uzun süreli bir çabayı gerektirir. Bu nedenle, burada ele aldığımız proje çalışmalarındaki özgünlük ölçütü, matematiğe ciddi bir katkı niteliği taşıyan, alanında uzman bir matematik araştırmacısının ispatlayacağı zorlukta yeni bir sonucun elde edilmesi anlamında değildir. Hazırlanacak projenin lise öğrencileri arasında yapılan bir yarışmaya yönelik olduğu gerçeği unutulmamalıdır.

Bilinen bir sonucun farklı bir alana uygulanması, bilinen bir teoremin daha basit ya da farklı yönlerine ışık tutacak bir biçimde yeni bir kanıtının verilmesi, belli bir konuda elde edilmiş sonuçların aralarında ilişkilere farklı bir açıdan vurgu yapan yeni bir yaklaşımla derlenmesi, ilginç bir matematik formülünün ya da probleminin daha üst boyutlara genellemesi, bilinen bir oyunun kazanma stratejilerinin farklı bir yöntemle matematiksel olarak izahı, ilginç sayma problemlerine geometrik, cebirsel veya analiz bakış açısıyla yeni bir çözüm önerisi getirilmesi, karar verme problemleri için klasik algoritmaların yanı sıra makine öğrenmesi gibi yeni nesil alanlarda özgün algoritma tasarımı, mevcut tekniklere kıyasla daha güvenilir yeni nesil şifreleme-şifre çözme teknikleri önerileri ve bunların arka planındaki matematiğin izahı, tasarlanan ilginç bir robotun veya robot kolunun hareketinin incelenmesi gibi geometrik yer problemleri özgün proje konularına örnek olabilir.

Projenin özgün değerini belirleyen ölçüt, problemin kendisinin ilginçliğinin yanı sıra getirilen çözümün başka hangi problemlerin çözümüne katkıda bulunabileceği, daha önce elde edilmiş sonuç ya da yöntemleri genelleştirmesi ya da kendisinin genelleştirilebilirliği, yol açtığı yeni problemler ve araştırma süreçleri olarak ifade edilebilir.

Lise düzeyindeki genç araştırmacıların proje çalışmalarına yönlendirilmesindeki amaç, onların bilimsel araştırmaya giden yolda bir ilk adım atmalarını sağlamaktır. Bu adımın gençlerin ufkunu genişletme ve onları daha büyük hedeflere yöneltmenin yanı sıra, aynı zamanda bilimsel araştırmanın çok sabırlı ve yoğun bir çalışmayı gerektirdiğini öğrenmelerine de hizmet etmesi beklenmektedir.

Dolayısıyla nitelikli bir proje çalışması daha büyük bir problemin özel durumlarının incelenmesi, kısmi çözümlerinin bulunmaya çalışılması ya da genel çözüme yönelik bazı adımların atılmasından oluşabilir. Dahası iyi bir proje için mutlaka iddialı problemlerle uğraşılması şart değildir. Basit bir problem dahi ele alınış biçimi ve içerdiği yaklaşımın yetkinliği ile nitelikli bir projenin konusunu oluşturabilir.

Sonuca ulaşmada kullanılan yöntem ve atılan adımların doğruluğu bakımından, bir proje çalışmasının herhangi bir matematik araştırmasından hiçbir farkı yoktur. Her düzeydeki bilimsel çalışmada asıl olan, gerçeğe uygunluk ve çıkarımların doğruluğudur.

Proje çalışma sonuçlarının sunulacağı raporun içerik ve biçimine ilişkin izlenmesi gereken kurallar aynı zamanda bir proje çalışmasında ele alınması beklenen hususları da içermektedir. Bu yüzden proje çalışmasına başlamadan evvel, araştırmacıların proje yazım kurallarını dikkatlice okuması son derece önemlidir.

Öncelikle çalışmada ele alınan konunun ya da problemin proje raporunda açık biçimde tanımlanması gerekir. Konunun seçiliş nedeni, ele alınış biçimi ve gerekçeleri, problemin çözümünün başka problem ya da alanlarla ilgili olarak sağlanması beklenen ek katkılar projenin amacını daha iyi ortaya koyabilmek için belirtilmesi gereken hususlardır. İkinci olarak, seçilen konu ya da probleme ilişkin alan yazın taramasının yapılması, yani daha önce yapılmış olan çalışmaların taranması ve incelenmesi gerekir. Bu durum bu tür çalışmaların mevcut çalışma ile olan ilişkilerinin, benzerlik ve farklılıklarının raporda belirtilebilmesi için gerekli olduğu gibi, yapılan çalışmada doyurucu sonuçların elde edilmesi de yalnızca araştırmacının mevcut birikime hâkim olmasıyla mümkün olacaktır. Bu birikimi edinmek, araştırmacının yükümlülüğünde olmakla birlikte, genç araştırmacıların bu amaçla ilgili alanlarda çalışan daha deneyimli matematikçilere danışmalarında da yarar vardır.

Raporun, yapılan çalışmanın sunulduğu ana bölümlerinin, herhangi bir matematikçinin rahatlıkla izleyebileceği bir açıklıkta olması gerekir. Kullanılan kavramların düzgün tanımlarının verilmesi, yapılan çıkarımların dayanaklarının belirtilmesi başka çalışmaların sonuçlarından yararlanıldığı durumlarda bu sonuçların ve kaynakların açık biçimde ifade edilmesi, bu açıdan dikkat edilmesi gereken hususlardır.

Raporun sonuç bölümünün temel amacı, yapılan çalışmanın ilgili alana özgün katkısının belirlenmesidir. Bu nedenle, bu bölümde elde edilen sonuçların özetlenmesinin yanı sıra mevcut projenin benzer çalışmalardan gerek içerik gerekse yaklaşım bakımından farklılıklarının ortaya konması projenin amacının ne ölçüde gerçekleştirilmiş olduğunun saptanması gerekir.

Bir proje raporunda, yukarıda sözü edilen amaç ve sonuç bölümleri ile ana bölümlerin dışında yer alması gereken diğer iki unsur da özet ve kaynakçadır. Özetin amacı, okuyucuya çalışmada ele alınan konu ya da problemin ne olduğu, kullanılan yöntemler ve yaklaşım ile elde edilen sonuçlar hakkında kısaca bilgi iletmektir. Kaynakçada ise çalışmada kullanılan tüm kaynakların eksiksiz olarak ve bilimsel yazım kurallarına uygun biçimde verilmesi gerekir. Proje raporunda yer alan tüm atıflara ait bilginin kaynakçada bulunması ve çalışmada kullanılmayan kaynakların kaynakçaya yazılmaması gerekmektedir. Kaynakçadaki kaynak sayısının fazlalığı veya azlığının projenin değerlendirilmesi aşamasında hiç önemi yoktur. Aksine, metin içinde atıfta bulunulmamış gereksiz kaynaklar kaynakçanın ciddiyetsiz bir şekilde hazırlandığı izlenimi oluşturur.

Güncel proje değerlendirme kriterleri, yarışmanın web sayfasında yayınlanmış olup araştırmacıların rapor yazım aşamasına geçmeden önce bu kriterleri dikkatlice okumaları gerekmektedir. Proje raporu içerisinde yer alan bilgilerin genel hatlarıyla değerlendirme kriterlerinde yer alan sorulara cevap verecek nitelikte olması beklenmektedir. Beklentinin karşılanma düzeyi jüri üyeleri tarafından puanlanacak ve elde edilen toplam ortalama puan projelerin sıralamasını belirleyecektir. Bu yüzden projenin özgün değerinin vurgulandığı kısımlar olan proje probleminin açıkça ifadesi, proje probleminin/konusunun ortaya çıkışı, mevcut araştırmalardan farkı, sonuçlarının açık ifadesi, uygulanabilirliği gibi kısımların, değerlendirme kriterleri de dikkate alınarak, daha özenli ve anlaşılır bir şekilde yazılmış olması beklenmektedir.

Etkili Proje Sunumu Nasıl Hazırlanır?

TÜBİTAK Biyoloji Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Coğrafya Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Değerler Eğitimi Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Fizik Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Kimya Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Matematik Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Psikoloji Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Sosyoloji Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Tarih Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Teknolojik Tasarım Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

TÜBİTAK Türk Dili ve Edebiyatı Projelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar