Günümüzde canlıların temel yaşam kaynağı sudur. Suyun tarihsel varoluş süreci hala araştırılan önemli bir konudur. Bu tarihsel sürecin aydınlatılmasıyla farklı gezegenlerdeki suyun varlığının ve miktarının tespit edilmesi planlanmaktadır (Wu ve diğ., 2018). Varoluş sürecinin başlangıcı olarak özellikle suyun katı hali olan buzullar incelenmektedir. Çünkü buzullar, içlerinde hapsolmuş olan hava kabarcıklarıyla binlerce yıl öncesine ait iklim değişimleri ile ilgili bilgileri ortaya koyacak önemli kaynaklardan biridir (Ben ve Evans, 2010). Buzulların incelenmesiyle, buzul çağlarındaki değişikliklerin nedenleri daha net bir şekilde ortaya konabilecek ve gelecekteki iklim değişiklikleri hakkında öngörüde bulunup, önlem alınabilecektir (Baydemir, 2019). Yani kutupların dünyamız için çok önemli olduğunu söylemek mümkündür. Sahip olduğu doğal zenginlikleri ve iklim değişiklikleri üzerindeki önemli etkisi bunun en büyük kanıtıdır.
Kutuplara ulaşan sıcak okyanus sularının soğuyarak dibe doğru yöneldiği ve burada bir akıntı sistemini çalıştırdığı bilinmektedir. Bu akıntı döngüsünün küresel iklim için kritik öneme sahip olduğu belirtilmektedir. Çünkü dünya üzerindeki biyoçeşitlilik, ani ısı değişimleriyle yok olabileceğinden, kutuplardaki aşırı soğukluk ve Ekvator bölgesindeki aşırı sıcaklık durumlarının dengede olması gerekmektedir (Yirmibeşoğlu, 2021). Mevcut bu bilgiler ışığında dünyamızdaki tüm ekosistem üzerinde etkisi olan kutup araştırmalarının takip edilmesi, bilinmesi ve farkındalık oluşturacak çalışmalara ihtiyaç duyulduğu da yadsınılamaz bir gerçektir. Ayrıca günümüzde suyun bilinçsizce kullanımı ve mevcut politikalar sebebiyle dünyanın damacana merkezi görevi üstlenen buzullar gelecekte tüm dünyanın yöneleceği en önemli kaynak olarak görülecektir (Bastmeijer ve Roura, 2008). Bu bilince sahip bireylerin yetiştirilmesinde farkındalık çalışmalarının önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Farkındalığın oluşturulmasında bireylerin sahip olduğu bilimsel bilgilerin doğruluğu önemli bir yer tutar. Şüphesiz bu farkındalığın temelleri bireyin eğitim öğretim süreciyle birlikte kazanılması beklenmektedir.
Proje gerekçemizi güçlendirmek adına iklim değişikliği, çevre ile biyoçeşitliliği doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen kutupların, eğitim öğretim süreçlerindeki öğrenci farkındalık düzeyleri tespit edilmiştir. İlimiz genelinde farklı lise türlerinden (fen lisesi, anadolu lisesi, meslek lisesi, özel lise vb.) katılım gösteren 1120 öğrenciye ilgili alan uzmanlar ile hazırlanan farkındalık testi uygulanmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda özellikle çevre ve kutuplarla ilgili yeterince bilgi sahibi olunmadığı görülmüştür. Literatürde bu sonucu destekleyen benzer çalışmalar da çalışmalar mevcuttur (Özbebek ve diğ., 2012; Ursavaş ve Kandemir, 2021). Alandaki bu eksiklikten hareketle projemizin nihai amacı, liselerde öğrenim gören öğrenciler başta olmak üzere gençlerimizin, Antarktika ve Arktik bölgelerde kutup bilimleri konusunda merak uyandırmak, bilimsel çalışmalar yapmaları için teşvik ederek yapılacak nitelikli çalışmalarla ülkemizin uluslararası alanda öncü ülkelerden biri haline gelmesinde katkı sunmaktır.
HEDEF KİTLE
Projenin hedef kitlesini, Türkiye genelinde 81 ilde bulunan liselerde görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Kadın ve erkek öğretmen sayısı dengeli olacak şekilde 14’si kadın 14’si erkek, toplamda 28 kişilik bir grubun etkinliklere katılması planlanmıştır. Katılımcıların tamamı farklı coğrafi bölgelerden ve lise türlerinden seçilmesi planlanmaktadır. Böylelikle 7 bölge, 28 farklı ilden 28 katılımcı ile projenin hem yaygın etkisinin artırılması düşünülmüş hem de gerek cinsiyet açısından gerekse coğrafi olarak fırsat eşitliği yaratılması amaçlanmıştır.
Katılımcı olarak öğretmenlerin seçilmesinin sebebi katılımcı öğretmenlerin elde ettikleri kazanımları kendi illerinde öğretmen arkadaşları ile paylaşmaları ve edindikleri becerileri okullarında uygulamalarıyla sürdürülebilir yaygın etkiye daha fazla katkı sağlayacağı düşüncesidir. Ayrıca projeye katılacak öğretmenlerin lise kademesindeki branş öğretmenlerinden seçilmesinin nedeni de bu kademedeki öğrencilerin soyut işlemler döneminde bulunması ve eğitsel süreçlerde daha soyut öğrenme içeriklerine ihtiyaç duyulmasıdır. Çünkü literatüre bakıldığında soyut işlemler döneminde bireylerin özellikle hipotetik düşünme becerilerinin geliştiği ve toplumsal konulara olan ilgilerinin artmasıyla bu konularla ilgili sorumluluk alma isteği duydukları görülmüştür. Bu nedenle lise kademesindeki branş öğretmenlerinin seçimi projenin amacına daha fazla katkı sağlayacaktır. Proje web sitesi üzerinden bir asil bir de yedek katılımcı listesi yayınlanacaktır. Katılımcıların proje sürecine katılamaması durumunda yedek katılımcılar proje sürecine dahil edilecektir. Branş seçimi yapılırken disiplinler arası bir yaklaşım sergilenecektir.
Katılımcı seçim kriterleri ise şunlardır:
– Resmi liselerde kadrolu görev yapıyor olmak
– Gönüllü olma
– Sağlık problemi olmama
– En az iki aşısını vurulmuş (biontech, sinovac, turkovac) olma
– Disiplin cezası almamış olma
– Daha önce TÜBİTAK 4006 Bilim Fuarı alt projelerinde, 2204 Araştırma Projeleri Yarışmalarında veya TÜBİTAK Bilim Olimpiyatlarında yer almış olma
– Coğrafya, Matematik, Kimya, Fizik, Biyoloji ve Bilişim branşında olma (öncelikli) – Daha önce herhangi bir benzer programda yer almamış olma kriterleri esas alınarak yapılacaktır.
Başvuru için http://trabzonarge.meb.gov.tr/4004
