Öğrenilmiş Çaresizlik Sendromu Kimlerde Görülür? Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik

Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin bir durumu kontrol edemeyeceğine inanması nedeniyle yapabileceği hiçbir şey yokmuş gibi hissetmesidir. Bu durumda kişi, belirli bir olumsuz sonuca ulaşmak için ne kadar çaba sarf ederse etsin, sonucun değişmeyeceğine inanır.

Bu durum genellikle tekrarlayan başarısızlıkların ardından ortaya çıkar. Kişi, deneyimlerinin kendisine başarısızlığın kaçınılmaz olduğunu öğrettiğine inanır. Bu nedenle, yeni bir deneyime girmeden önce bile, sonucun başarısızlık olacağına dair beklentisi vardır.

Öğrenilmiş çaresizlik, insanların stres, anksiyete, depresyon ve diğer psikolojik sorunlara yatkınlığını arttırabilir. Ancak, terapi ve diğer tedavi yöntemleriyle bu durum tersine çevrilebilir.

Öğrenilmiş Çaresizlik Sendromu Kimlerde Görülür?

Öğrenilmiş çaresizlik sendromu, herhangi bir yaş grubunda ve herhangi bir cinsiyette görülebilir. Ancak, özellikle çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşanan olumsuz deneyimlerin ardından daha yaygın olarak ortaya çıkar.

Örneğin, çocuklukta sürekli eleştirilen veya cezalandırılan bir çocuk, başarısızlıkla sonuçlanan bir deneyim yaşadığında, kendini başarısızlıkla özdeşleştirebilir. Bu durum, gelecekteki deneyimlerinde de kendisini başarısız olarak görerek, öğrenilmiş çaresizlik hissi yaratabilir.

Bununla birlikte, öğrenilmiş çaresizlik sendromu, yetişkinlikte de ortaya çıkabilir. Örneğin, iş yerinde tekrarlayan başarısızlıklar, kişinin iş konusunda çaresizlik hissetmesine neden olabilir. Yaşamın diğer alanlarında da benzer durumlar yaşanabilir.

Özetle, herhangi bir yaşta herhangi biri öğrenilmiş çaresizlik sendromu yaşayabilir. Ancak, çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşanan olumsuz deneyimlerin ardından daha yaygın olarak ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik

Çocuklar, olumsuz deneyimlerin ardından öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşayabilirler. Örneğin, bir çocuk sınavda başarısız olursa veya bir sporda kötü bir performans gösterirse, kendini başarısız olarak tanımlayabilir ve sonraki benzer deneyimlerde de başarısız olacağını düşünebilir.

Bir çocuk, öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşadığında, kendi başarısızlığını kontrol edemediğine inanır. Bu inanç, çocuğun kendisini geliştirmek için çaba sarf etmesini engelleyebilir. Ayrıca, çocuklar bu durumda stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunlar yaşayabilirler.

Ebeveynler, öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşayan çocuklara destek olmak için, onlara şunları yapabilirler:

• Olumlu geri bildirimler vermek: Çocukların yaptığı işlerdeki başarıları fark etmek ve takdir etmek, kendine güvenlerinin artmasına yardımcı olabilir.
• Olumsuz durumları olumlu hale getirmek: Çocuklar, olumsuz bir durumda bile, olumlu bir şeyler bulabilirler. Ebeveynler, çocuklarına bu konuda destek olabilirler.
• Yeni beceriler öğretmek: Çocuklar, yeni beceriler öğrenerek kendilerine güvenlerini artırabilirler. Ebeveynler, çocuklarına yeni beceriler öğretmek için fırsatlar yaratabilirler.
• Kendi hatalarını kabul etmek: Ebeveynler, kendi hatalarını kabul ederek çocuklarına örnek olabilirler. Böylece, çocuklar hataların normal olduğunu ve herkesin hatalar yapabileceğini öğrenirler.

Özetle, çocuklarda öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşanabilir. Ebeveynler, çocuklara destek olmak için olumlu geri bildirimler vermek, olumsuz durumları olumlu hale getirmek, yeni beceriler öğretmek ve kendi hatalarını kabul etmek gibi yöntemler kullanabilirler.

Öğrenilmiş Çaresizliğin Nedenleri Nelerdir?

Öğrenilmiş çaresizlik sendromunun nedenleri, genellikle olumsuz deneyimlerdir. Bu deneyimler, kişinin kendisini başarısız olarak tanımlamasına neden olabilir ve kişi gelecekteki deneyimlerinde de aynı sonuçları beklemeye başlayabilir.

Öğrenilmiş çaresizlik hissi, şu nedenlerden kaynaklanabilir:

1. Sürekli eleştirme veya cezalandırma: Çocuklar veya yetişkinler, sürekli eleştirildikleri veya cezalandırıldıkları durumlarda, kendilerine olan güvenlerini kaybedebilirler. Bu durum, başarısızlıkları kendilerine mal etmelerine ve gelecekte de başarısız olacaklarına inanmalarına neden olabilir.
2. Olumsuz deneyimler: Kişi, bir konuda birkaç kez başarısız olduysa, gelecekte de aynı konuda başarılı olamayacağına inanabilir. Bu durum, kişinin öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşamasına neden olabilir.
3. Duygusal veya fiziksel istismar: Duygusal veya fiziksel istismar, kişinin kendisine olan güvenini kaybetmesine ve öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşamasına neden olabilir.
4. Kontrolsüz durumlar: Kişi, kendisine ait olmayan bir durumda başarısız olduğunda, kendini kontrolsüz hissedebilir. Bu durum, kişinin öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşamasına neden olabilir.
5. Kendi yargıları: Kişi, kendisini sık sık eleştiriyorsa veya mükemmeliyetçi bir tutum sergiliyorsa, öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşayabilir. Bu durum, kişinin her zaman mükemmel olması gerektiğine inanmasına neden olabilir ve herhangi bir başarısızlık, kişinin kendine olan güvenini sarsabilir.

Özetle, öğrenilmiş çaresizlik hissi, genellikle olumsuz deneyimlerin bir sonucudur. Sürekli eleştirme, olumsuz deneyimler, istismar, kontrolsüz durumlar ve kişinin kendi yargıları gibi faktörler, öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşanmasına neden olabilir.

Öğrenilmiş Çaresizlik Nasıl Anlaşılır?

Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin sürekli bir başarısızlık hissi yaşaması ve kendisini bu başarısızlıklardan kurtaramayacağına inanması ile kendini gösterir. Bu durumda kişi, belirli bir konuda başarısız olduğunda, bunun kendisinden kaynaklandığına dair bir inanç yerine, o konuda hiçbir şey yapamayacağına inanır. Bu nedenle, öğrenilmiş çaresizlik hissi olan bir kişi, genellikle aşağıdaki belirtileri gösterir:

1. Başarısızlık hissi: Öğrenilmiş çaresizlik hissi olan kişiler, genellikle sürekli bir başarısızlık hissi taşırlar. Başarısızlıkla sonuçlanan durumlar karşısında, bu kişiler kendilerini suçlar ve sorumluluğu üstlenirler.
2. Kendini motive edememe: Öğrenilmiş çaresizlik hissi olan kişiler, motivasyon eksikliği yaşarlar. Bu nedenle, bir hedefe ulaşmak için gerekli olan çabayı göstermek yerine, zorluğa karşı koyamayacaklarına inandıkları için pes ederler.
3. Yapıcı bir çözüm bulamama: Öğrenilmiş çaresizlik hissi olan kişiler, zorluklarla karşılaştıklarında yapıcı bir çözüm bulmak yerine, o zorluğun üstesinden gelemediklerine dair bir inançla boğuşurlar. Bu nedenle, yapıcı çözümler aramak yerine, problemden kaçınmayı tercih ederler.
4. Düşük özgüven: Öğrenilmiş çaresizlik hissi olan kişiler, genellikle düşük özgüvene sahiptirler. Kendilerine olan güvenleri kaybolduğu için, yeni deneyimler yaşamaktan kaçınırlar.
5. Kendini yetersiz hissetme: Öğrenilmiş çaresizlik hissi olan kişiler, kendilerini yetersiz hissederler. Herhangi bir konuda başarısızlık yaşadıklarında, kendilerini yetersiz hissettikleri için, gelecekte benzer durumlarda da başarısız olacaklarına inanırlar.

Bu belirtiler, kişinin öğrenilmiş çaresizlik hissi yaşadığını gösterir. Ancak, bu belirtiler, her zaman öğrenilmiş çaresizlik hissi ile ilişkili olmayabilir. Bu nedenle, bir uzmanın görüşü alınarak teşhis edilmelidir.