(1969 Mimarlık Semineri Bağlamında Geleceğe Bakmak)
5-6-7 Mart 2015 / MSGSÜ Sedat Hakkı Eldem Oditoryumu
“Mimarlıkta devrim topluma yönelişle olacaktır.”
Gürol Gürkan, Mimarlık Semineri 1969 Açış Konuşması’ndan
Dünyadaki değişim süreciyle bağlantılı olarak, 1960’lı yılların ortalarında ülkemizde yaşanan görece demokratik ortam, ülkemiz modernleşme sürecine özgü bilimsel, sanatsal ve toplumsal politik birikimin oluşmasına ve bu birikimin kitlesel bir karakter kazanmasına yol açmış; 12 Mart 1971 darbesiyle kesilen bu süreç, daha sonra değişik toplumsal-demokratik ve politik örgütlenmelere yön göstermiştir.
Ülkemizin kabuk değiştirdiği bu ara dönemde Mimarlar Odası’nın sorgulayıcı niteliği yükselmiş; bu bağlamda 1969 yılında dönemin mesleki politik ortamını yansıtan iki seminer yapılmıştır: ‘Milli Fiziki Planlama’ ve ‘Mimarlık’ Seminerleri. Bu sürecin temel belgisi olarak kabul edilen ‘Mimarlar Odası Toplum Hizmetinde’ ifadesiyle simgelen toplumcu arayış, planlama ve mimarlık boyutlarıyla her iki seminere de kaynaklık etmiştir. Aradan geçen 45 yılı aşkın sürede, ‘Milli Fiziki Planlama’ Semineri’nin birçok kez yeniden gündeme geldiğini ve ilk seminerin temelleri üzerinde ‘II. Milli Fiziki Planlama’ Semineri’nin yapılmasına karşın, ‘Mimarlık Semineri’nin yaklaşımını, biçimini ve başlığını temel alan bir programın üretilmediğini görüyoruz.
Hem meslek örgütümüz hem de mimarlık pratiği için önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilen bir dönemin ürünü olarak Mimarlık Semineri’nin yöntem ve yaklaşımı, bugün de geçerliliğini sürdürmektedir. Dünya kapitalizminde 80’li yıllarda başlayan küreselleşme süreciyle birlikte yaşanmaya başlayan ekonomik ve toplumsal dönüşüm süreçleri dünya ölçeğinde kentsel ve kırsal alanlarda yapılı çevredeki radikal dönüşümlerle paralel olarak seyretmektedir. Bu süreçte etkin olan neo-liberal politikalar, üretim süreçleri (post-fordizm), işgücü piyasaları (esneklik) ve devletin rolünde (özelleştirme) köklü değişimler gerçekleştirmiştir. Ekonomi politikalarındaki dönüşüm, kentlerin işlevlerini farklılaştırmış, mekanları hızla dönüştürmüş ve tüm bu süreç bugün yaşadığımız küresel sorunları (toplumsal, ekolojik, kültürel, mesleki…) hızlandırmıştır.
Mesleğimiz de sistemik dönüşümün bir parçası haline gelmektedir. Kamusal işlevini ve özgün değerlerini hızla yitirmektedir. Tüm bunlara karşın, kentleşme ve mimarlık ortamı içerisinde, 1969 Mimarlık Semineri’nde olduğu gibi eleştirel bir zenginliğin ve geleceğe ilişkin umutlu bir ortamın oluştuğunu söylemek çok olanaklı değildir. Bu çerçevede geleceğimize ilişkin kaygıların oldukça çoğaldığı, tüm mesleki ve örgütsel mevzuatın değişik yasalarla hukuk dışı bir biçimde piyasalaştırılmaya çalışıldığı bugünlerde; mimarların, mimarlık ortamının kendini yeniden sorgulayarak, 1969’da yapıldığı gibi ‘içe dönük bir eleştiri ile ilgili bütün kurumlarla yapmakta olduğu hesaplaşmayı kendisiyle de’ yapması gerektiği açıktır. Bu nedenle günümüze ışık tutmak amacıyla “1969 Mimarlık Semineri Bağlamında Geleceğe Bakmak…” başlığıyla oluşturduğumuz “Mimarlık Semineri 2015” programının bu süreci hızlandıracağını umuyoruz.
1969 Semineri oturum kurgusuna bağlı kalarak “mimarlık” bağlamında disiplinler arası bir etkileşim ortamı oluşturmayı yöntemsel olarak benimseyen Şubemiz Eğitim ve Kültür Araştırmaları Mesleki Bilimsel Çalışma Kurulu (EKA-MBÇK); seminer programını belirlediği danışman-moderatörlerin inisiyatifinde olabildiğince kolektif bir organizasyon süreci sonucunda oluşturmayı hedeflemiştir. Belirlenen 8 alandan 20’yi aşkın bilim-kültür-meslek insanı ile birlikte yaklaşık iki yıldır (Gezi süreci ile kesilen ve yenilenen) sürdürülen bu çabanın, ülkemiz mimarlık ortamına anlamlı katkılar üretmesini diliyoruz.
TMMOB Mimarlar Odası
İstanbul Büyükkent Şubesi
