“Matematik gerçek hayatta ne işimize yarayacak? ” sorusuna cevap olabilecek çok güzel bir örneğimiz var.
Dünyanın çevresi ilk olarak hesaplanırken Matematikten çok zekice faydalanılmıştır. 2200 yıl önce insanoğluna çok önemli bir bilgi hediye edilmiştir.
MÖ 276’da doğan Eratosthenes, Atina’da (Yunanistan) bir süre eğitim aldı. Ancak yaşamının büyük bir kısmını İskenderiye’de (Mısır) geçirdi. MÖ 200 yılında çok basit araç gereçler ve zekice bir yaklaşım ile dünyanın çevresini hesaplamıştır.
Günlük hayatta karşımıza çıkan olaylara bir bilim adamı gözüyle bakması ve deney yapma arzusu onu diğerlerinden farklı bir bilim insanı yapmıştır.
” Dünya’nın küre şeklinde olduğu kabul görünce çevre uzunluğu merak konusu oldu. İskenderiye Kütüphanesi’nin müdürü olan Eratosthenes Dünya’nın çevresini M.Ö. 240’ta ölçerek tarihe geçti. Kütüphanede, Mısır’ın Aswan kentinde yazın en uzun gününde öğle vakti, güneşin su kuyularının içine tam olarak yansıdığını okuyunca etkilendi. Öğle saatinde dikili taşların gölgesinin kaybolduğunu da okuyunca, ışığın kuzey ve güney kentlerine farklı açılarla geldiğini anladı. Eratosthenes, İskenderiye ve Aswan kentleri arasındaki uzaklığın 5000 stadia yani 900 kilometre olduğunu firavunun katiplerinden öğrenmişti. Haziran ayını bekledi ve en uzun gün olan 21 Haziran’da öğle vakti diktiği çubuğun gölgesini ve yüksekliğini ölçerek güneş ışınlarının geliş açısını hesapladı. Açı 7 derece 12 dakika çıktı.
çevresini, (θ) açısını ölçerek hesapladı
Bu, yaklaşık olarak 360 derecenin 50’de birine eşittir. Aswan’da aynı gün öğle vakti güneş ışınları yere dik olarak yani 90 derece olarak geldiği için kuyunun dibine açı yapmadan ulaşıyordu. Öğle vakti kuyunun dibine güneş vuruyor ve su aydınlanıyordu. Güneş ışınları birbirine paralel olduğu için dünyanın merkezinden İskenderiye ve Aswan’a çizilen çizgiler arasındaki açı, Eratosthenes’in ölçtüğü açıya eşitti. Dünya’nın merkezinden İskenderiye ve Aswan kentlerini gören açı 360 derecenin 50’de biri olduğu için iki kent arasındaki uzaklık 50 ile çarpılırsa, Eratosthenes’in ölçümüne göre Dünya’nın çevresi 900×50 yani 45.000 kilometre çıkar. Dünya’nın çevresi ekvatorda 40.075, kutuplarda 40.008 kilometredir. Eratosthenes’in yaptığı ölçüm stadia birimine göreydi. Atina’da kullanılan stadia, Mısır’dakinden kısaydı. Eratosthenes Mısır yerine Atina’nın uzunluk birimini kullanmış ise Dünya’nın çevresi 40 bin kilometre çıkar. Ancak hangisini kullandığı bilinmiyor. ” *
Aşağıdaki videoda bu olay açıklayıcı bir şekilde anlatılmıştır.
https://www.youtube.com/watch?v=YnI7E3nKD8U
İnsanı çok şaşırtan, hayranlık uyandıran çoğu bilimsel olayın özünde basit gerçekler vardır. Bu basit gerçeklere bilim insanı gözüyle bakmak ve onlardan faydalanmak…. İşte asıl zor olan budur!
* Alıntı: https://www.matematiksel.org/dunyanin-cevresi-2200-yil-once-nasil-hesaplandi/
