İngilizce öğretmeni adaylarına yönelik olarak planlan bu etkinlik, katılımcıları temel araştırma becerileri konusunda bilgilendirmeyi ve bu çerçevede araştırmacı öğretmenler ve genç araştırmacılar yetiştirilmesine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Hizmet öncesi öğretmen eğitimi, öğretmen adaylarını alan bilgisi, meslek bilgisi ve genel kültür noktalarında öğretmenlik mesleğine hazırlıyor olsa da iyi öğretmenler bu hazırlığın ötesinde mesleki gelişimleri için öğrenmeye devam eden ve hayat boyu öğrenme ilkelerine uygun olarak kendilerini sürekli geliştiren kişiler olarak kabul edilmektedirler (ör., Borko, 2004; Johnson & Golombek, 2003; Ur, 1992; Yeşilbursa & Çelik, 2020). Bu bağlamda, öğretmenlerin hizmetiçi süreçte yansıtıcı günlük tutmadan derslerini kayıt altına almaya veya gözlem yapmaya kadar gerçekleştirebilecekleri pek çok faaliyet bulunmaktadır (Richards & Lockhart, 2007). Bu mesleki faaliyetlerin en önemlilerinden birisi de son yıllarda eylem araştırması (action research) (ör., Burns, 2009; Çelik & Dikilitaş, 2015; Mills, 2017), öğretmen araştırması (teacher research) (ör., Lankshear & Knobel, 2004), sınıf-temelli araştırma (classroom research/classroom-based research/classroom inquiry) (ör., Queenan, 1987) gibi farklı kavramlarla alanyazında sıkça karşımıza çıkan, öğretmenlerin uygulamada karşılaştıkları soru ve sorunlara sistematik olarak sınıflarından toplayıp analiz ettikleri veriler ile cevap arama çabasıdır.
Ülkemizde Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) da son yıllarda ortaya koyduğu politikalar ile “Araştırmacı Öğretmen” model ve yaklaşımını desteklemektedir (Demirezen & Akhan, 2017). Bu paralelde, yakın zamanda yayımlanan Öğretmenlik Meslek Kanunu (MEB, 2022) ile de öğretmenler kariyer süreçlerinin bir adımı olarak lisansüstü çalışmalar yapmaya ve dolayısıyla da araştırmacı öğretmen kimliği geliştirmeye teşvik edilmektedirler. Diğer taraftan, öğretmen eğitimi programları bu amaç ve hedefleri gerçekleştirecek bilgi ve becerileri öğretmen adaylarına kazandırma noktasında sınırlılıklar göstermektedirler. 2018 yılı itibariyle yenilenen öğretmenlik lisans programlarındaki 2 saatlik “Eğitimde Araştırma Yöntemleri” adlı 4. dönem meslek bilgisi dersi araştırma süreç ve basamakları ile ilgili olarak mezun olup mesleğe başlamaya henüz uzak 2. sınıf öğrencilerine genç araştırmacılar olma yolunda kalıcı ve özümseyebilecekleri nitelikte bir içerik sunamamaktadır. Yapılan çalışmalar da bu dersin etkili bir şekilde yürütülmediğini ve öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançlarına ve bilimsel araştırmalara yönelik tutum ve davranışlarına anlamlı bir katkı yapmadığını (ör., Çoğaltay, 2016) ve hatta sınıf içi uygulamalar yer verilmeden bir döneme sıkıştırılan bu dersin öğretmen adaylarının araştırmaya ve lisansüstü eğitim yapmaya ilişkin bakış açılarını olumsuz yönde etkileyebildiğini (Akgün, 2012) ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, formasyon programı ile öğretmenlik sertifikası alıp mesleğe başlayan binlerce İngilizce öğretmeni ise bilimsel araştırma dersi içeriğiyle temel düzeyde bile karşılaşmamış olabilmektedir. Bu nedenle, bu bilimsel eğitim etkinliği İngilizce öğretmeni adaylarına araştırma yöntemlerine yönelik temel ilke ve kavramları aktarmayı, araştırma model, tür, paradigma ve desenleri hakkında bilgi vermeyi ve araştırma süreç ve ilkeleri ile ilgili açıklamalar sunmayı hedeflemekte; sonuç olarak da öğretmen adaylarına bilimsel araştırmaya ilişkin kritik bir bakış açısı kazandırmayı ve onları lisansüstü çalışmalar yapmaya ve araştıran öğretmenler olmaya özendirmeyi amaçlamaktadır.
Bu etkinlik kapsamında;
-mesleki gelişimin ne olduğu, neden önemli olduğu ve bir mesleki gelişim aracı olarak öğretmen araştırmasının öneminin ne olduğu,
– araştırma kavramına ilişkin araştırma, araştırmacı, bilimsel araştırma gibi temel kavramların tanıtılması,
– araştırmacı öğretmenin kim olduğu, hangi özelliklere sahip olduğu, bir kimlik olarak araştırmacı öğretmen kimliğinin inşası, geliştirilmesi ve sürdürülmesi,
– araştırmanın planlanması, planlama içinde yer alan, konu, kapsam, araştırma sorusu(ları), hipotez(ler) gibi temel kavramların tanıtılması ve temel araştırma paradigmalarına ve desenlerine ilişkin bilgilendirmelerden sonra araştırmacı öğretmenler tarafından öğretmen araştırmasında sıklıkla kullanılabilecek olan;
– Sınıf içi gözlem (Classroom observation)
– Video-kayıt/Ders kaydı (Lesson/video recording)
– Yansıtıcı günlük (Reflective diary)
– Sınıf-temelli araştırma (Classroom/classroom-based research)
– Öğretmen araştırması (Teacher research)
-Eylem araştırması (Action research) ve işbirlikli eylem araştırması (Collaborative action research) gibi mesleki gelişim araçları tanıtılacak ve bunların öğretmenler tarafından kendi sınıflarında hangi amaçlar ve durumlarda ve nasıl uygulanabileceklerine ilişkin teorik bilgilendirmeler yapılacaktır. Bahsi geçen tüm araştırma tiplerinin halihazırda bulunan iyi örnekleri üzerinden inceleme ve tartışmalar da yapılacaktır.
– Bu mesleki gelişim araçları ile elde edilen verilerin analizlerinin yapılması ve raporlaştırılmalarına ilişkin de bilgilendirme yapılacak ve katılımcıların halihazırdaki örnekler üzerinden inceleme ve tartışma yapmaları sağlanacaktır.
-Bunların yanı sıra öğretmen araştırmasında etik ilke ve standartların neler olduğu, nasıl temin edilecekleri, araştırma izni, etik onay, onam formu vb. standartların yerine getirilmesi ve metin-içi atıf ve kaynakça yazım kurallarının tanıtılması için ise yabancı dil eğitimi araştırmalarında yaygın olarak kullanılan Amerikan Psikoloji Derneği (APA) yayım kılavuzunun 7. basımına ilişkin de bilgilendirme yapılacaktır.
Dr. Öğr. Üyesi Handan ÇELİK – Proje Yürütücüsü- Trabzon Üniversitesi
