İKİ ÜLKE

Projenin amacı: Hücre ve hücreyi oluşturan organelleri ve bu organellerin görevlerini daha etkili ve verimli bir şekilde öğrenebilmek ve öğretebilmek.

Projenin hedefi: Bitki ve hayvan hücrelerini, bu hücreleri oluşturan organelleri ve bu organellerin görevlerini benzetmeler yaparak, daha zevkli ve eğlenceli bir şekilde öğrenebilmek ve öğretebilmek.

Yararlanılan kaynaklar: MEB 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Ders Kitabı, www.mebvitamin.com, Zambak Yayınları 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Konu Anlatımlı Ders Kitabı, Zirve Yayınları 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Konu Anlatımlı Ders Kitabı, Güvender Yayınları 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Konu Anlatımlı Ders Kitabı, Bilim Çocuk Dergisi, www.fenokulu.net.

Kullanılan yöntem: Projeye dayalı öğrenme yöntemi

Gerçekleştirilen faaliyetler: Proje konusunun seçimi, bilgi toplama ve verileri kaydetme, tablo, çizim, model ve öykü oluşturma

Ulaşılan Sonuç: Bitki ve hayvan hücreleri gelişmiş, kurumlaşmış ülkelere ve bu ülkeleri oluşturan yapılara benzer.

Projenin özeti: Canlıların, canlılık özelliği gösteren en küçük parçasına hücre denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal ve fonksiyonel en küçük birimidir. Canlılığın en büyük özelliklerinden birisi hücresel yapıya sahip olmasıdır. Canlıların temel yapı ve işlevsel birimi hücredir. Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden meydana gelmiştir ve kalıtım materyali hücrede bulunur. Bir hücre büyüme, boşaltım, üreme, hareket gibi, canlılığa özel işlevleri tek başına yerine getirebilir. Hücre, dıştan içe doğru hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluşur. Çekirdek içerisinde kalıtsal özellikleri taşıyan yapılar vardır. Canlılık hücre ile başlar. Çevremizdeki varlıklar canlı ve cansız varlıklar olarak iki grupta toplanırlar. Cansız varlıklar katı, sıvı ve gaz maddelerden canlı varlılar ise insanlar, hayvanlar ve bitkilerden oluşur. Canlı varlıkların tamamında görülen bu özelliklere canlıların ortak özellikleri denir. Bütün canlılarda görülmeyen özellikler ise ortak değildir. Fotosentez yapma, yer değiştirme, iskelete sahip olma gibi. Canlıların ortak özellikleri hücrelerden oluşma, beslenme, büyüme ve gelişme, hareket etme, solunum yapma, boşaltım yapma, üreme ve irkilme veya tepki vermedir. Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yaptığı beslenme, solunum, boşaltım, dolaşım, sindirim, üreme, büyüme, gelişme gibi faaliyetlere yaşamsal faaliyetler denir. Yani hücrenin görevi, yaşamsal faaliyetlere gerçekleştirmektir. Canlılardan bazıları tek bir hücreden, bazıları da çok sayıda hücreden oluşmuştur. Her canlıyı oluşturan hücrelerin sayısı ve büyüklüğü aynı değildir. Canlıyı oluşturan hücrelerin görevlerine göre şekil ve büyüklüğü farklı olabilir. Bilinen en küçük hücre bakteridir. En büyük hücre deve kuşu yumurtasının sarısı, en uzun hücre de yaklaşık bir metre uzunluğunda olan sinir hücreleri örnek olarak verilebilir. Hücre gözle görülemeyip mikroskopla incelenir. Hücre sayısına göre canlı çeşitleri doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir hücreden, bazıları da çok sayıda hücreden oluşmuştur. Bu nedenle canlılar hücre sayısına göre tek hücreli canlılar ve çok hücreli canlılar olarak iki grupta toplanır. Tek bir hücreden oluşan canlılara tek hücreli canlılar denir. Bakteriler, amip, mantarlar, öglena, terliksi hayvan ve su yosunları tek hücreli canlılardır. Çok sayıda hücreden oluşan canlılara çok hücreli canlılar denir. İnsanlar, hayvanlar, bitkiler çok hücreli canlılardır. Çok hücreli canlılarda hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular, dokuların bir araya gelmesiyle organlar, oganların bir araya gelmesiyle sistemler, sistemlerin bir araya gelmesiyle organizma oluşur. Hücreler gelişmişlik düzeyine göre prokaryot ilkel hücreler ve ökaryot gelişmiş hücreler olarak ikiye ayrılır. Prokaryot ilkel hücreler en basit yapılı hücrelerdir. Prokaryot hücrelerde çekirdek zarla çevrilmemiştir ve kalıtsal madde sitoplazma içinde dağınık haldedir. Prokaryot hücrelerde hücre zarı, sitoplazma ve zarsız organel olan ribozom bulunur. Ribozom dışında organelleri bulunmaz. Bakterilerin ve su yosunlarının hücreleri prokaryot hücredir. Ökaryot gelişmiş hücreler çekirdeği ve organelleri zarla çevrilmiş olan hücrelerdir. Hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek olma üzere üç bölümden oluşurlar. Bazı tek hücreli canlıların, mantarların, bitkilerin, insanların ve hayvanların hücreleri ökaryot gelişmiş hücredir. Hücrenin bölümleri hücre duvarı bitkisel hücrelerde hücre zarının dışında bulunur. Selüloz adı verilen ölü bir maddeden yapılmıştır. Hücre duvarının selülozdan yapılmış olması, hücrenin madde alışverişini engellemez. Çünkü hücre duvarında porlar açıklıklar vardır. Üzerindeki deliklere geçit denir. Prokaryot hücrelerde de bulunur ama yapısı selülozik değildir. Hücre duvarı cansız, kalın, esnek olmayan ve tam geçirgen bir yapıya sahiptir. Hücreye şekil verir ve dayanıklılığı artırır. Hücre duvarını bir ülkenin etrafını saran dağlara, kalenin surlarına ve o surlarda nöbet tutan askerlere benzetebiliriz. Hücre zarı hücrenin en dışında yer alan ve hücreye şekil veren kısımdır. Hem bitkisel, hem hayvansal hücrelerde bulunur. Çift katlı, ince bir zar olan hücre zarı üzerinde madde alış verişini sağlayan porlar vardır. Hücre zarı canlı, saydam, esnek, seçici ve geçirgendir. Zarın kimyasal yapısını, yağlar, karbonhidratlar ve proteinler oluşturur. Hücre zarı hücreyi dağılmaktan ve dış etkenlerden korur. Hücreye şekil verir. Madde alışverişini sağlar ve kontrol eder. Hücre zarını bir ülkenin sınırlarında bulunan gümrük kapılarına ve bu gümrük kapılarında görev alan kişilere benzetebiliriz. Sitoplazma hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, renksiz, yarı saydam, yumurta akı kıvamında bir sıvıdır. Canlıdır ve hücrenin bütün hayatsal faaliyetleri burada gerçekleşir. Büyük bir çoğunluğu sudan oluşan sitoplazmada sudan başka organik ve inorganik maddeler, organeller, madensel tuzlar, hormonlar ve vitaminler bulunur. Sitoplazmayı bir ülkenin coğrafik yapısını oluşturan dağlara, denizlere, nehirlere, derelere, göllere, ovalara ve yaylalara benzetebiliriz. Çekirdek hücrenin en önemli organeli ve yöneticisi konumundadır. Hücrenin bölünme ve büyüme faaliyetlerini yöneten kısmıdır. Ökaryot hücrelerde bulunur. Genellikle hücrelerde tek çekirdek bulunur. Hücreyi yönetir, kalıtım bilgisini taşır ve hücre bölünmesini sağlar. Çekirdeği bir ülkenin yönetim merkezine benzetebiliriz. Ankara Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kurulu gibi. Sitoplazma içinde yapıları ve görevleri birbirinden farklı küçük parçacıklar vardır. Bu parçacıklara organel denir. Zarsız organeller ribozom ve sentrioller tek katlı ve zarlı organeller endoplazmik retikulum, golgi aygıtı, lizozom ve koful çift zarlı organeller kloroplast ve mitokondridir. Endoplazmik retikulum çekirdek zarı ile sitoplazma ya da hücre zarı arasında uzanan iletimle görevli kanal ve borucuklar sistemidir. Hücre içine ve dışına madde taşır. Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur. Hücre zarı ile çekirdek arasında bulunur ve bunlar arasındaki ilişkiyi sağlar. Kıvrımlı bir yapısı olup, kanallar sistemidir. Hücre içi taşıma ve depolama sistemi olarak görev görür. Endoplazmik retikulumu bir ülkenin ulaşım hattına, yola benzetebiliriz. Koful, endoplazmik retikulumdan, golgi aygıtından, hücre zarından ve lizozomdan oluşabilir. Daha çok bitki hücrelerinde görülür. Bitki hücrelerinde az sayıda ve büyük, hayvan hücrelerinde çok sayıda ve küçüktür. Bulunduğu hücrenin çeşidine göre depolama, sindirim, boşaltım gibi görevler üstlenir. Madde taşımacılığında etkilidir. Tek hücrelilerde besin ve boşaltım kofulları gibi çeşitleri vardır. Kofulu gelişmiş bir ülkede her sokakta var olan atık kağıt kutusu, atık pil kutusu, atık plastik kutusu, atık cam kutusu, çöp kutusuna ayrıca ülkenin belirli bölgelerinde yer alan depoya, ambara, kilere, tankere, odunluk ve kömürlüğe benzetebiliriz. Kloroplast bitkiye yeşil rengini verir. Sadece bitki hücrelerinde bulunur.yeşil renk pigmenti olan klorofili taşırlar. Bitkilerin yapraklarında, ham meyve ve sebzelerinde, genç dallarında, otsu gövdelerinde bulunur. Kloroplastlar fotosentez olayını gerçekleştirir. Fotosentez sonucu besin ve oksijen üretilir. Bütün bitki hücrelerinde bulunmaz. kloroplastı bir ülke için gerekli olan yaşam kaynağımız ağaçlara benzetebiliriz. Golgi aygıtı hücrenin sitoplazmasında bulunan iç içe geçmiş tabak görünümünde zar sistemidir. Çekirdeğe yakın bulunr. Yapı olarak endoplazmik retikuluma benzer. Endoplazmik retikulum kıvrılıp, üst üste yassı kesecikler oluşturmasıyla meydana gelir. Enzimleri paketleyerek lizozomu oluşturur. Hücre zarı yapımına katılır. Salgı maddelerin yapılması, paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludur. Onun için süt bezi, tükrük bezi, ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır. Depo görevi görür. Lizozom ve koful oluşumunda etkilidir. Sindirim enzimi üretir. Yağların sentezinden, hücre zarının yapım ve onarımından sorumludur. Memeli alyuvarı ve sperm hücreleri hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur. Golgi aygıtını bir ülkenin temel ihtiyaçlarını karşılayan imalathanelere benzetebiliriz. Lizozom tek katlı zarla çevirli, içerisinde sindirim enzimleri bulunan organeldir. Yalnızca hayvansal hücrelerde bulunur. Görevi hücre içi sindirimdir. Büyük moleküllü besinleri parçalar. Hücre yaşlandığı zaman patlar ve hücrenin kendi kendini yemesini sağlar intihar kesecikleri bu olaya otoliz denir. Ayrıca hücreye giren yabancı proteinleri, protein yapısındaki maddeleri ve mikropları parçalarlar. Karaciğer, dalak ve akyuvarlarda çok sayıda bulunur. Lizozomu bir ülkenin tüketici sınıfını oluşturan insanlara ve hayvanlara benzetebiliriz. Mitokondri hücrenin enerji santralidir. Çift zarlıdır. İç zar kıvrımlıdır. Oksijenli solunum yaparak enerjinin üretildiği ve depolandığı yerdir. Enerji ihtiyacı fazla olan kas, sinir ve karaciğer gibi hücrelerde sayısı fazladır. Bulundukları hücrenin enerjiye en çok ihtiyaç olan bölümlerinde depolanırlar. Mitokondriyi bir ülkenin enerji ihtiyacını sağlayan elektrik santrallerine ve trafolara benzetebiliriz. Ribozom bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir. Protein sentezinin yapıldığı yerdir. Endoplazmik retikulum çekirdek zarının üzerinde olabildiği gibi sitoplazma içinde serbest de olabilir. Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozama ihtiyacı vardır. Virüs hariç tüm canlılarda ribozom bulunur. Ribozomu bir ülkede yaşayan insanların besin ihtiyacını karşılayan, besin sentezleyen inek, koyun, tavuk, arı, balık gibi hayvanlara benzetebiliriz. Sentrioller hayvan ve insan hücrelerinde bulunur. Bölünme esnasında kromozomların kutuplara taşınması, hücre bölünmesi sırasında iğ iplikleri oluşturması görevini üstlenmiştir. Sentriolleri bir ülkede yaşayan evli çiftlere ve ikiz kardeşlere benzetebiliriz.

Günümüz zamanında bir yerlerde gizemli iki ülke varmış. Kimsenin fark edemediği çıplak gözle göremediği. Oval şekilde olan sınırları bulunan sarı ülke hayvan hücresi ve köşeli şekilde, çok keskin sınırları olan yeşil ülke bitki hücresi. Bu ülkeler çok sıkı bir şekilde korunuyormuş. Yeşil ülkede güvenlik en üst safhadaymış. Etrafı dağlarla ve kalenin surlarıyla çevriliymiş ve bu surlarda yedi gün yirmi dört saat nöbet tutan askerler yine belirli geçiş yolları ve sayılı gümrük kapıları. Hücre duvarı ve hücre zarı. Sarı ülkenin sınırlarında ise sadece güvenliği sağlayan askerler ve güvenli geçişi sağlayan gümrük kapıları varmış. Hücre zarı. Ülkelerin bekası ve refahı için olması gereken geçişlere izin veriliyor ve ülkenin yapısını ve düzenini bozacak geçişlere izin verilmiyormuş.

Bu iki gizemli ülkenin çok güzel sıra dağları, denizleri, nehirleri, dereleri, gölleri, ovaları ve yaylaları varmış ve insanlara çok güzel bir yaşam alanı sunuyormuş. Sitoplazma ve bu iki gizemli ülke çok iyi iki yönetim mekanizması tarafından yönetiliyormuş, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Bakanlar Kurulu. Çekirdek.

Bu iki ülkede de ulaşım üst düzey yollarla gerçekleşiyormuş. Endoplazmik retikulum. Her iki ülkenin de enerji ihtiyacını elektrik santralleri ve trafolar Mitokondri, temel ihtiyaçlarını imalathaneler Golgi Aygıtı, besin ihtiyacını besin sentezi yapan inekler, koyunlar, tavuklar, arılar ve balıklar Ribozom sağlarmış. Bu ülkelerde yaşayan insanlar atık kağıtları atık kağıt kutusuna, atık plastikleri atık plastik kutusuna, atık pilleri atık pil kutusuna, atık camları atık cam kutusuna, çöplerini çöp kutusuna atarmış. Yiyeceklerini depolarda, kilerde ve ambarlarda; kışlık odunları odunluklarda, kömürlerini kömürlüklerde, yakıtlarını tankerlerde depolarmış. Bu çöp kutuları, depolar, ambarlar, kilerler, tankerler, kömürlükler, odunluklar yeşil ülkede az sayıda ve büyük, sarı ülkede çok sayıda ve küçükmüş. Koful Yeşil ülkede çok sayıda ve her çeşit yeşil ağaçlar varmış ama sarı ülkede hiç yokmuş çünkü sarı ülke iklim olarak çok kurakmış. Kloroplast İnsanlar sentezlenen besinleri afiyetle tüketiyorlarmış. Tüketim sonucu arta kalanları hayvanlar kullanıyormuş. Lizozom. Sarı ülkede yaşayan evli çiftler, ikiz kardeşler varmış ve beraber hareket ederlermiş. Yaşam şartları sonucunda birbirlerinden ayrılıp kendilerine yeni birer aile kurarlarmış. Sentrioller.

Bu iki gizemli ülke, içindeki gizemi koruyarak sonsuza kadar bu düzen içerisinde varlığını göstermiştir ve göstermeye devam edecektir.