Değerli Deniz Bilimciler,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK MAM) ile işbirliği halinde yürütülen “Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Projesi” kapsamında, I. Ulusal Denizlerde İzleme ve Değerlendirme Sempozyumu’nun düzenlenmesi planlanmıştır. Birincisi Aralık 2016 ayında Ankara’da düzenlenecek olan sempozyumun ileriki yıllarda da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sürdürülmesi öngörülmektedir. Bu sempozyum serisi ile hedeflenen, Bakanlık’ın düzenli destekleri ile yürüyen deniz izleme faaliyetlerinden elde edilen sonuçların, bilimsel bir etkinlik dahilinde daha geniş bir kitle ile paylaşılması, yaygınlaştırılması ve bu çalışmaları destekleyebilecek diğer bilimsel bulgu ve öneriler ile birlikte değerlendirilebileceği ulusal düzeyde bir platformun oluşturulmasıdır.
Bütünleşik izleme faaliyetleri, ülkemizin 1980’li yıllardan bu yana sürdürdüğü kirlilik izleme çalışmalarından daha farklı bir yaklaşımı getirmektedir. Burada hedeflenen, zaman ve mekan ölçeğinde uyumlu (entegre), çok bileşenli ve değişkenli bir izleme programının ve alt programlarının birlikte işletilmesi ve değerlendirmelerin bu bileşenler arası ilişkiler gözetilerek yapılabilmesidir. Bu izleme ve değerlendirme yaklaşımı, baskı, durum ve etki göstergelerini de desteklemeli ve nihai olarak iyi çevresel/ekolojik durum hedeflerinin tanımlanmasını, takibini ve bu hedeflere ulaşmak için alınacak yönetimsel kararların ölçülebilmesini sağlamalıdır. Düzenlenecek Sempozyum ile izleme alt bileşenleri olarak tanımlanabilecek aşağıdaki başlıklar altında yapılan çalışmaların –izleme ve değerlendirmeyi birlikte yansıtacak şekilde- paylaşımı hedeflenmektedir. Bu bağlamda, deniz izleme ve değerlendirme güncel yaklaşımları, bu faaliyetlerin derinlemesine anlama ve öğrenme (araştırma) ile ilişkileri, bilgi/veri boşlukları ve ihtiyaçların da irdelenebilmesi de bu ilk sempozyum için katma değer sağlayacaktır.
Saygılarımızla,
Düzenleme Kurulu
A- Biyoçeşitlilik ve Besin ağları
Biyoçeşitlilik kalite/denge durumunun ilgili göstergelerin takibi ile zamana karşı izlenmesi ve ekosistem kalite durumunun belirlenmesi, eğer varsa, gösterge bazlı iyi durum hedefleri ile elde edilen sonuçların karşılaştırılabilmesi için kurgulanan bir bileşendir. AB yönetmelik ve kılavuzlarında alt bileşenler olarak ele alınmaktadır. Deniz ekosistemlerini anlama konusunda geleneksel yöntemler kullanılarak elde edilemeyen ve doğrulama gerektiren bilgiye son dönemde genetik metotlardaki gelişmeler sayesinde ulaşmak mümkün hale gelmiştir. Bu nedenle yakın geçmişte bazı genetik metotlar deniz izleme çalışmalarında kullanılmaya başlanmıştır.
A.1. Su kolonu habitatları (piko/nano/mikro fitoplankton, mikro/makro zooplankton)
A.2. Birincil ve ikincil üretim / tüketim
A.3. Deniz mikrobiyolojisi
A.4. Mikrobiyel çevrimler
A.5. Deniz tabanı habitatları (makro/meio zoobentoz, makrofitobentoz: makroalgler ve deniz çayırları)
A.6. Ticari türler (pelajik ve demersal balık, kabuklu ve yumuşaklar )
A.7. Denizel türlerin DNA barkodlaması, filocoğrafyası ve popülasyon genetiği
A.8. Deniz memelileri ve deniz kaplumbağaları
A.9. Deniz kuşları
A.10. Yabancı türler
B- Hidrografik değişimler ve etkileri
Hidrografik koşulların değerlendirilmesi iklim ve fiziki baskıların yarattığı etki ve değişimlerin takibini içermekte olup deniz ölçeğinde oşinografik koşulların değerlendirilmesi de istenmektedir.
B.1. Akıntı sistemleri ve modelleri
B.2. Yerinde gözlem sistemleri (şamandıralar, uydu sistemleri, gliders, vb.)
B.3. Kıyı ve deniz izleme/gözlem ölçeklendirmeleri
B.4. Zaman serisi izleme çalışmaları ve online izleme uygulamaları
B.5. Ekosistem modelleri ve yönetimsel hedeflere yönelik modelleme çalışmaları
C- Ötrofikasyon
Burada öncelikli olan insan etkisi ile oluşan ötrofikasyonun değerlendirilmesi ve etkilerinin takibidir. İlgili göstergeler baskı, durum ve etki göstergelerini içerdiğinden ekosistem sınıflandırma araçları ile de ötrofikasyon veya trofik seviye değerlendirmelerine gidilebilir. Ayrıca, ötrofikasyonun takip ve değerlendirmesini desteklemek için uzaktan algılama uygulamaları
C.1. Baskı ve girdilerin izlenmesi ve ötrofikasyon değerlendirme yöntemleri
C.2. Besin elementi ve organik madde seviyeleri
C.3. Besin elementi ve organik madde artışının doğrudan ve dolaylı etkileri: Klorofila/birincil üretim ve ara/alt su tabakalarındaki oksijen seviyeleri
C.4. Ekolojik kalite belirleme ve sınıflandırma çalışmaları
C.5. Baskı-Etki risk analiz değerlendirmeleri
D- Kirleticilerin farklı matrislerdeki seviyeleri ve etkileri
Farklı ortamlarda (su, çökel ve canlı) güvenilir seviyede ölçülebilen organik, anorganik kimyasal kirleticiler, radyoaktivite seviyeleri, deniz katı atıkları ve mikroplastiklerin seviyeleri, etki ve yönelimlerinin sunumları ve ilgili göstergeler ile “iyi çevresel hedeflerin” tartışılması hedeflenmektedir. Ayrıca, kirleticilerin yayılımına yönelik olarak kullanılan uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi uygulamaları
D.1. Su yüzeyi ve kolonunda kirleticiler, deniz katı atıkları ve mikroplastiklerin seviye ve dağılımları
D.2. Deniz tabanı ve çökellerde kirleticilerin, katı atık ve mikroplastiklerin seviye ve dağılımları
D.3. Canlı organizmalarda kirleticilerin ve mikroplastiklerin seviyeleri ve etkiler
D.4. Ekotoksikoloji ve biyomarkerler
E- Deniz İzleme Politikaları
Türkiye’de AB Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi (DSÇD) ve Su Çerçeve Direktifi (SÇD)’ne yönelik çalışmalar, bölge denizlerindeki (Karadeniz ve Akdeniz) yükümlülüklerimiz, geliştirilen güncel ulusal müktesebat, kurumlar arası işbirlikleri ve yeniden yapılanma ihtiyaçları irdelenebilir.