İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ PROJE ÇALIŞMASI
Bu Benim Eserim Matematik ve Fen Bilimleri Proje Yarışması
Projenin Amacı: Süpürgenin süpürme aparatına takılan ultraviyole ışınlar ile mikroorganizmaların çoğalmamasını ve ölmesini sağlamak, süpürge ortamın havasını da içine çektiği için ortamın havasınıda mikroorganizmalardan temizlemek.
Projenin hedefleri:
1.) Elektrik süpürgesiyle yüzeyleri temizlerken ortamda bulunan mikroorganizmaların ultraviyole ışın etkisiyle çoğlamamasını ve ölmesini sağlamaktır.
2.) Süpürge ortamın havasını da içine çektiği için ortamın havasınıda mikroorganizmalardan temizlemek.
Giriş: Dalga boyu insan gözünün görebildiği ışınlardan daha kısa ancak x ışınlarından daha uzun olan mor ötesi ışınlara ultraviyole denir.İnsan gözü kırmızı ve mor ışık aralığını görebilir. Dezanfektan olarak yararlanılan bu özel ışığa kısa dalga boylu ışık veya UV ışığı denmektedir..Ultraviyolenin etkisi zaman ile doğru orantılıdır.Zamanı kısaltmak için ultraviyole ışığın dozu artırılır.Doz , ışık şiddeti ve ışınlanma süresi arttıkça öldürücü etkisi ve ölen mikroorganizma sayısı artar.UV ışınları iyonize ışınların aksine radyasyon enerjileri ve penetrasyon güçleri azdır.Bu nedenle daha çok havayı ve yüzeyleri dezenfekte etmek için kullanılırlar.Ameliyathaneler , doku kültürü yapılan odalar , antibiyotiklerin hazırlandığı odalar , mikrobiyoloji labarutarları ultraviyole ışınlarının kullanıdığı yerlere örnek olarak gösterilebilir.Suları sterilizasyon etmek için de UV ışınları kullanılır.Süpürge bildiğimiz gibi halılardaki , koltuklardaki, dolapların altındaki tozları çeker.Fakat bunları yaparken mikroorganizmaları öldüremez..Bu mikroorganizmalar etrafa yayılarak insanlara hastalık yayar.Bizde bunları önlemek için böyle bir proje yaptık.Bu proje UV ışın sayesinde süpürdüğümüz yerlerin mikroorganizmalarınıda öldürür.Bu sayede hem temiz hem de mikroorganizmasız bir ortam olur.Süpürge içinde bulunduğu ortamın da havasını içine çektiği için havada bulunan mikroorganizmaları da temizlemiş olur.Yeryüzünde bakterilerin bulunmadığı bir tek nokta bile yoktur denilebilir. Bu küçük canlılar topraktan okyanusun derinliklerine ve havaya kadar her ortamda yaşayabilir. Yiyeceklerin bozulmasının nedeni genellikle bakterilerdir. Daha da önemlisi insan ve hayvan hastalıklarının büyük bölümü ile bazı bitki hastalıkları bakterilerden ileri gelir. İnsanlarda ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara yol açan bakteriler, hasta bir insana dokunmakla, aynı havayı solumakla ya da bakterilerin üremiş olduğu yiyecek ve içeceklerle sağlıklı insanlara da bulaşır. Tifo, kolera, verem, zatürree, ve cüzam bakterilerden kaynaklanan hastalıkların yalnızca birkaçıdır. Açık yaralardan vücuda giren bazı bakteriler de kangrene yol açarlar.Eğer bakteriler başka organizmalarla parazitik ilişkiler kurarlarsa patojen olarak sınıflandırılırlar. Patojen bakteriler insanlarda ölüm ve hastalığın başlıca nedenidir.Mycobacterium leprae, hareketsiz, sporsuz 1 – 8 mm boyunda ve 0,3 – 0,4 mm eninde, düz veya hafif kıvrık çomakçık şeklinde bir bakteridir ve bu bakteri cüzzam hastalığına sebep olur.Salmonella Typhimurium adlı bakteri ise tifo hastalığına sebep olmaktadır.Bunun gibi milyonlarca hastalığa sebep olabilen bakteriler bulunmaktadır.
Yöntem ve Teknikler: Ultraviyolenin etkisi zaman ile doğru orantılıdır.Zamanı kısaltmak için ultraviyole ışığın dozu artırılır.Doz , ışık şiddeti ve ışınlanma süresi arttıkça öldürücü etkisi ve ölen mikroorganizma sayısı artar.Süpürgenin süpürme aparatına takılan UV ışını veren lamba polivinilklorürden yapılmış bölmenin içerisine yerleştirildi.Böylece süpüren kişiye ve evdeki kişilere UV ışınlarının zararlı etkisi önlenmiş oldu.
Evdeki yüzeylerden yıkama yöntemiyle örnekler aldım. Materyaller besiyerlere konularak 30 C de etüvde üremeleri sağlandı.Ekim yaptığım petri kaplarını deney grubunu oluşturmak üzere UV ışınına maruz bıraktım , UV ışınına maruz bırakmadığım diğer örnekleri kontrol grubu olarak kullandım.Deney ve kontrol grubları bakteri sayısıları açısından karşılaştırdım.Deney grubunda üreyen bakteri sayısının kontrol grubuna oranla çok daha az olduğu saptandı.Evlerde yaşayan zararlı bakterilerden korunma yöntemi olarak kullanılabileceğini gösterdim.
Sonuçlar ve Tartışmalar:Evdeki yüzeylerden aldığım örneklerin UV ışınına maruz bıraktığımda bakteri sayısının çok az olduğunu gördüm.Hazırladığım elektrik süpürgesi evlerde kullanılabileceği gibi kreşlerde, anasınıflarında , huzur evlerinde ve otellerde kullanılabilir.
Kaynaklar: Uzm. Dr. Yavuz Uyar Hastane İnfeksiyonlarını Önlemede Personel Sağlık Kontrol Çalışmaları ve Eğitim Stratejileri ,
Prof.Tbp.Tümgneral A. Çetin HARMANKAYA Askeri Tıp Fakültesi Dekanı
Gürler B.: Sterilizasyon. Aktüel Tıp Dergisi 1: 430-432, 1996
Özyurt M.: Hastanelerde sterilizasyon. Hastane İnfeksiyonları Dergisi. 3(4): 175-183, 1999
Arıkan S. Temizlik, Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 1997 1: 61-68
Prof. Dr. Ömer POYRAZ STERİLİZASYON, DEZENFEKSİYON,ASEPSİ VE ANTİSEPSİ PRENSİPLERİ
