PROJENİN ADI:
KORUYUCU KALKAN: KESTANE YAPRAĞI
PROJENİN AMACI:
Kestane yaprağının meyvelerin bozulması üzerine etkisini araştırıp çevre kirliliği oluşturmayan doğal plastik üretmek
GİRİŞ:
Kestane ağacı, doğada tamamen doğal şartlar altında, tarımsal ilaç, suni gübre kullanılmadan yetiştirilmektedir (1). Kestane ağacının kerestesi ve tohumu (kestane meyvesi) ülkemizde bolca kullanılmaktadır (2). Kerestesi oldukça sert, sıkı, esnek ve en önemlisi su altında olağanüstü bir dayanıma sahip olmasından dolayı Karadeniz Bölgesi?nde çok tercih edilmektedir. İtalya?da ise fıçı yapımında aranılan bir ağaçtır (1). Tohumu ise eski zamanlardan beri insan beslenmesinde önemli bir yer almıştır. İçerdiği besin öğelerine ilaveten organik tarım ürünü olması nedeniyle kestane, eskiden beri yer aldığı önemini günümüzde de korumaktadır.
Hem kerestesinin hem de tohumunun kullanıldığı kestane ağacının yaprakları ise ayrı bir hazineyi barındırmaktadır. Kestane ağacı yaprağı yaprak döken ağaçlar içerisinde, döküldükten sonra en geç çürüyen yapraktır. Uzun süre yeşilliğini korumaktadır.
Meyve ve sebzeleri daha sonra kullanmak üzere taze halde muhafaza etmenin çok değişik yolları vardır. Bunlar fiziksel metotları (soğuk hava depoları) ile kimyasal metotları içermektedir (3). Soğuk hava depoları sağlıklı olmasına rağmen ülkemizde yeterince bulunmamakta bunun yerine daha çok kimyasal metotlar tercih edilmektedir. Bu kimyasal metotlarda insan sağlığına zararlı maddeler vardır. Ne kadar yıkansa da meyve sebze üzerinde kalmakta ve biz onları sofralarımızda yemekteyiz.
Plastik, kalıba dökülünce, biçim verilmeye elverişli maddeleri belirten genel bir terimdir. Plastik poşetler yüzyıllar sonra doğadan kaybolmakta ve doğayı inanılmaz derecede kirletmektedir (4,5). Bunun yanında içerisinde kanserojen madde olduğu için insan sağlığına zararlıdır (6).
Bu bilgilerden yola çıkıp, kestane yaprağının özütünü kullanarak meyvelerin geç bozulmasını sağlamayı ve çevreyi kirletmeyen kestane yaprağı özütlü doğal plastik üretmeyi hedefledik. Yaptığımız araştırmalar bu çalışmanın bir benzeri olmadığını göstermiştir.
Önce kontrollü deney ve gözlemin ardından doğal plastik yapımıyla projemizi tamamladık.
KULLANILAN YÖNTEMLER:
Kestane Yapraklarının Bozunmayı Geciktirici Etkisinin Araştırılması:
Kestane yaprakları taze olarak toplanmıştır. Toplanan bu yapraklardan yirmi beş gram tartılarak yıkamadan bıçakla küçük parçalara ayrılmıştır (Resim-1). Bozulmayı geciktiren etkin maddenin yüzeyde bulunabilme olasılığından dolayı yapraklar yıkanmadan özüt çıkarma işlemine tabi tutulmuştur.
100 ml Etanol içerisinde 45 dakika bekletildikten sonra karışım süzgeç kağıdıyla süzülerek yaprakların özütleri çıkarılmıştır. Ardından 1?i kontrol 3?ü deney grubu olmak üzere 4 adet organik elma alındı. 1. Elma 1 kez, 2. Elma 2 kez, 3. Elma 3 kez yüzeylerine özüt sürüldü (Özüt sürme işlemi birer gün arayla yapılmıştır) (Resim-2 ve Resim-3). 4 Kasım ? 4 Ocak tarihleri arasında gözlem yapılmıştır.
Kestane Özütü Kullanarak Doğal Gıda Ambalajlarının Yapımı:
Kullanılan malzemeler:
Mısır nişastası (30 gr)
Gliserin (25 ml)
Su (300 ml)
Karbonat (1,5 çay kaşığı)
Elma sirkesi (40 ml)
Kestane yaprağı özütü (15 damla)
Kaşık
Kristalizuar
Fırın tepsisi
Alüminyum folyo
İspirto ocağı
Su, mısır nişastası, sirke ve gliserinikristalizuara koyduk ve ispirto ocağıyla ısıtmaya başladık (Resim-5). Karbonatla ayrılan 5 kaşık suyu karıştırdık ve karışımın içine ekledik. Kaynamaya başladıktan sonra 5 dakika daha kaynattık. Kestane özütünü koyduktan sonra sıcak haldeyken alüminyum folyo ile kapladığımız fırın tepsisine döktük ve her tarafına yaydık (Resim-6). 2 gün sonra kalıptan ayırdık.
Hazırlanan Doğal Gıda Ambalajının Toprağa Karışma Süresinin Tespiti:
Hazırladığımız doğal gıda ambalajını toprağa gömdük ve her hafta gömdüğümüz yere bakarak toprağa karışma süresini belirlemeye çalıştık.
ULAŞILAN SONUÇLAR:
Resim-4?te görüldüğü gibi özüt sürülen elmalarda 2 ay içerisinde kabuğunda herhangi bir renk değişikliği, buruşma gözlenmezken, kontrol grubu elması yumuşadı, karardı ve buruştu. Doğal plastiğimiz 1 hafta bekledikten sonra alüminyum folyo üzerinden çıkardık. Esnek ve dayanıklı bir yapısının olduğunu gördük (Resim-7 ve Resim-8). Bekledikçe dayanıklılığının arttığını tespit ettik. Toprağa gömdüğümüz plastiğimizin 2 ay sonra yok olduğunu gördük.
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Projemizde hem kestane yapraklarını değerlendirdik hem de doğal yollardan elmaların bozulmasını önledik.
Aynı zamanda kestane özütlü plastiğimiz doğal yapılıdır. Poşet şekli verilerek naylon poşet yerine kullanılabilir. 2 ay sonra doğada kaybolması ise ayrı bir avantajdır. Araştırmalar yapılıp dayanıklılığının arttırılması sağlanırsa ülkemiz için kişi başı 22.176 tane naylon poşet tüketimi engellenebilir. Naylon poşetler, Dünya?nın bazı ülkelerinde (Tayvan, Kenya, Fransa?) yasaklanmış ve pek çok ülkede de kullanımına kısıtlama getirilmiştir.
Kestane yaprağı analiz edilerek içerisindeki bozulmayı geciktirici madde bulunabilir. Bu çalışma geliştirilip projede ele aldığımız kestane yaprağı dışında tüm yapraklar üzerinde çeşitli deneyler yapılarak bu yaprakların özütlerinin bozulmayı engellemek için uygun olup olmadığı araştırılabilir.
Kimyasallar yerine doğayla barışık maddeler aramak ve kullanmak en iyisidir. Böylece hem ülkemize hem de dünyaya katkı sağlamış oluruz.
PROJE TAKVİMİ:
Kaynak Taraması:10 Ekim ? 20 Ekim
Araç-gereç temini: 29 Ekim ? 3 Kasım
Düzeneğin Hazırlanması ve Deneyin Yapılması: 4 Kasım ? 8 Ocak
Proje özetinin oluşturulması: 10 Ocak ? 14 Ocak
PROJENİN BÜTÇESİ:
Mısır nişastası: 2,95 TL
Gliserin: 5,66 TL
Su: 0 TL
Karbonat: 1,95 TL
Elma sirkesi: 4,91 TL
TOPLAM: 15,47 TL
DESTEK ALINAN KİŞİ YADA KURUMLAR:
Fen ve teknoloji öğretmeni Sinem Köksal Yaşa
KAYNAKÇA
(1) http://tr.wikipedia.org/wiki/Kestane
(2) http://www.delinetciler.net/forum/agaclar-hakkinda-hersey/71688-kestane-agaci-hakkinda-genis-bilgi.html
(3)
(4) http://odev-fen.blogspot.com/2010/03/cevre-ve-insan.html
(5)
(6)
ÖZEL SANCAKTEPE OKYANUS ORTAOKULU
OSMANGAZİ MAH. BATTAL GAZİ CAD. NO:13 SANCAKTEPE / İSTANBUL
BİYOLOJİ – KORUYUCU KALKAN KESTANE YAPRAĞI
BEYZANUR AYDOĞAN OKAN TANGÜCÜ
SİNEM KÖKSAL YAŞA
Fen Projesi / Matematik Projesi
Bu Benim Eserim Fen Bilimleri ve Matematik Projeleri Yarışması
Bilim Şenliği Projeleri
