Proje Adı: KEMİKLERİMİZİ KORUYALIM
Proje Amacı: Çocukların çok sevdiği fakat zararlı olan ( asitli ve kafeinli içecekler v.b) ve sevmediği fakat yararlı olan (süt, maden suyu v.b) içeceklerin, kemiğin sertliğini nasıl etkilediği araştırılmak.
Giriş:
Kemikler; vücutta yapıyı sağlamakta, organları korumakta, kasları bağlamakta ve kalsiyum depolamaktadır. Çocukluk ve ergenlik döneminde, güçlü ve sağlıklı kemik oluşumu çok önemliyken, ilerleyen yıllarda da kemik sağlığına dikkat etmek gerekir. Kemikler yapım ve yıkım olmak üzere sürekli değişim sürecindedir. Yaşam süresi boyunca kemik kütlesi 3 fazlı bir süreçten geçer.
Birinci Faz; kemik kütlesinin hızla arttığı büyüme dönemidir. Özellikle ergenlik çağında kemik yapımı hızlı bir artış gösterir, daha sonra yavaşlayarak 30 yaşına kadar sürer.
İkinci Faz; kemik kütlesinin fazla değişmediği 30 yaş ile menopoz dönemini kapsar. Menopoz zamanı ortalama kadınlarda 50, erkeklerde 70 civarıdır. Bu süre içinde kemikte hafif yıkım süreci başlamakla birlikte, yapım ve yıkım genellikle dengededir.
Üçüncü Faz; menopozla birlikte kemik yıkımı hızlanır. Kemik yıkım hızı beslenme ve yaşam biçimine göre farklılık gösterir.
Düzenli fiziksel aktivite, güneşten düzenli yararlanma, yeterli kalsiyum alımı, yeterli ve dengeli beslenme, yıkımı azaltırken; hareketsizlik, dengesiz beslenme, sık sık diyet yapma, çok tuz ve çok kafein tüketimi, çok meşrubat içmek, çok gazlı içecekler kullanmak ve alkol içmek ve yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı, yıkımı hızlandırır.
Yıkımın hızlanmasıyla kemik kütlesi azalır ve kırılganlığı artar.
Eğer kemik yapımının hızlı olduğu 20 yaşa kadar olan dönemde yeterli kalsiyum ve kalsiyumun yararlılığı için gerekli olan D vitamini alınırsa, yıkım sürecinin etkisi daha hafif olur. Yine yaşam boyu, insan düzenli fiziksel aktivitesini sürdürür, yeterli ve dengeli beslenir, yeterli kalsiyum alır, fazla tuz ve kafeinden sakınırsa kemik yıkımının etkisi daha az olur. Yeterli kalsiyum alınamadığında kemikteki kalsiyum kana geri döner. Bunun sonucu kemiğin kırılganlığı artar.
Kalsiyumun en iyi kaynağı, süt ve süt ürünleridir. Anne sütü ve biberon mamaları, kalsiyumdan zengindir. Çocuk büyüdükçe kalsiyumdan zengin beslenmeye devam etmelidir. Ancak genellikle bu mümkün olmaz. Süt ve süt ürünleri tüketimi azalır. Sütü yeterince tüketemeyenler için kalsiyumdan zengin maden suyu iyi bir seçenek olabilir. Almanya’da veİsviçre’de yapılan araştırmalarda maden sularındaki kalsiyumun, sütteki kalsiyum kadar emilebildiği belirlenmiştir.
Bu bilgilerden yola çıkarak, çocukların çok sevdiği fakat zararlı (asitli ve kafeinli v.b.) olan ve sevmediği fakat yararlı olan (süt ve maden suyu v.b.) içeceklerin, kemiğin sertliğini nasıl etkilediği araştırılmak istenmiştir. Burada süt, maden suyu, ıhlamur çayı, kuşburnu çayı, nescafe, vişne suyu ve limon suyu kullanılmıştır. Gazoz ve sirke, ders kitabındaki etkinliklerde olduğundan kullanılmamış, farklı içeceklere dikkat çekilmek istenmiştir. Bu şekilde, çocukların kemik sağlığını korumaları için neler içip içmeyeceklerini, kendilerinin bizzat deney yaparak görmeleri ve karar vermeleri sağlanacaktır.
Kullanılan Yöntemler:
Çalışmada bilimsel işlem basamakları uygulanmıştır. Deney, gözlem yapma, karşılaştırma, ilişkilendirme ve karar verme yöntemleri kullanılmıştır.
7 tane kapaklı kavanoz alınıp her birine teker teker vişne suyu, maden suyu, nescafe, kuşburnu çayı, limon suyu, süt, ıhlamur çayı konulup, içlerine aynı ebatta olmasına dikkat edilerek birer tane tavuk kemiği atılmıştır. Hepsi aynı ortama konularak 15 gün bekletilmiştir. Sonrasında kemikler çıkarılıp, sertlikleri ve esneme oranlarına bakılarak yumuşaklıkları incelenmiştir.
Proje Bütçesi: 5 TL
Proje Çalışmasının Takvimi:
Ekim: Proje konusunun tespiti
Kasım: Literatür taraması
Aralık: Malzemelerin temini
Ocak : Deneyin düzeneği oluşturulması, gözlemlerin yapılması, karşılaştırmalar ve çıkarımlarda bulunulması
Ulaşılan Sonuçlar, Sonuçların Değerlendirilmesi:
Çeşitli içeceklerde bekletilen tavuk kemiklerinden en sert olanlar süt ve maden suyunda bekletilenlerdir. Yine ıhlamur ve kuşburnu çayında bekletilenlerde eşit şekilde fakat süt ve maden suyundan daha az, hala sert kalmışlardır. Limon suyunda bekletilen kemiğin, en yumuşamış ve en çok esneyen kemik olduğu görülmüştür. Nescafe ve vişne suyunda da bekletilen kemiklerde de eşit şekilde fakat limondan daha az, biraz yumuşama ve esneme olduğu tespit edilmiştir.
Buradan da görüleceği gibi süt ve maden suyu özellikle kemikteki sertlik veren kalsiyumu korumuş ve desteklemiştir. Fakat içinde asit oranı yüksek olan limon ve kafein oranı yüksek olan nescafe ise kemikteki kalsiyuma zarar vermiş ve yumuşamasına neden olmuştur.
Bu sonuçlara göre çocuklara, kemiklerinin sağlığı için sütün faydaları ve kafeinli içeceklerle asitli içeceklerin zararları yaparak yaşayarak, deneyle gözlemleyerek, anlatılabilir. Buradan da kemik sağlıkları için günde en az iki bardak süt içmelerinin önemli olduğu; asitli ve kafeinli içeceklerden uzak durmaları gerektiğini vurgulanabilir.
Kaynaklar:
http://www.ttb.org.tr/STED/sted0500/05001.html
Adnan Kahveci Ortaokulu HANIMELİ CAD.NO:21 ZÜMRÜTEVLER MALTEPE-İSTANBUL
BİYOLOJİ – KEMİKLERİMİZİ KORUYALIM
ESRA BETÜL ADSEVER
NEBAHAT DİLEK
Fen Projesi / Matematik Projesi
Bu Benim Eserim Fen Bilimleri ve Matematik Projeleri Yarışması
Bilim Şenliği Projeleri
