PROJENİN ADI
Kontrolcü Lazer
PROJENİN AMACI
Yemekhanelerde, kullanılan sıvı yağların, laboratuarda analiz edilmeden, ne kadar kullanıldığını tespit etmek.
GİRİŞ
Bizim bu projemizdeki hedeflerimiz; ışığın farklı ortamlara geçtiğinde kırılma özelliğinden yararlanarak; sağlığımızı olumsuz yönde etkileyen çok kullanılmış kızartma yağlarını laboratuarlarda analiz etmeden ne kadar kullanıldığını tespit etmek. Bu sayede fen ve teknoloji dersinde öğrendiğimiz bilgileri günlük hayatımızda kullanabileceğimizi ispatlamayı hedeflemekteyiz.
Işığın Kırılması;
5. sınıfta ışığın doğrusal yolla ve ışınlar ile yayıldığını öğrenmiştik. 6. sınıfta ışığın yansıma özelliğini öğrenmiştik. 7. Sınıfta da ışığın kırılma özelliğini öğrendik.
Doğrusal yolla yayılan bir ışık ışını farklı yoğunlukta ortama geçtiğin de yolunda sapma olur. Bu sapma yönüne göre bizde maddelerin yoğunlukları arasındaki ilişki hakkında bilgileniriz.
İki ortamı ayıran hayali çizgiye yüzey çizgisi, bu yüzey çizgisinden geçen ışığın değdiği noktaya hayali bir çizgiye normal denir. Işığın izlediği yola göre, normale yaklaşıyorsa yoğunluğu daha fazladır. Işığın izlediği yola göre, normalden uzaklaşıyorsa yoğunluğu daha azdır. Bu bilgileri fen ve teknoloji öğretmeninden, ders kitabımızdan ve vitamin eğitim internet sitesinden öğrendik.
Kullanılmış yağlar;
Gıda sektörü her ülke de olduğu gibi bizim ülkemizde de çok önemli ve çok gelişmiş bir durumdadır. Catering şirketleri, Özel lokantalar, , pastaneler, fırınlar, esnaf lokantaları? gibi bir çok yemek yapılan yerler bulunmaktadır.
Yapılan kaynak taraması ile yemeklerde kullanılan yağların tekrar tekrar kullanıldığını. Maliyeti düşürmek içinde sağlığımızı önemsemeyen yemek yerleri olduğunu gördük. Bunun için çeşitli önlemlerin alındığı çeşitli denetleme birimleri oluşturularak belirli dönemlerde denetlendiğini de öğrendik.
Gıda mühendisimizden aldığımız bilgilere göre kızartma yağları çok fazla kullanırsa, yediğimiz kızartmalar gıda zehirlenmelerinden kansere kadar birçok tehlikeye sebep olabilir. Kızartma yağları çok kullanıldıktan bir süre sonra sabunlaşmaya başladığını da araştırmalarımız esnasında öğrendik. Bu bilgileri çeşitli internet sitelerinden ve okulumuzun gıda mühendisi Meral Hanım?dan öğrendik.
Projemizde denetim esnasında kullanılan yağın ne kadar kullanıldığını laboratuar analizi olmadan, beklemeye gerek kalmadan hemen kullanım miktarını tespit etmeye yöneliktir. Bu tespiti şu şekilde yapmayı düşünüyoruz.
Yağın kullanımın dolayı yoğunluğu değişir.Işığın farklı ortamlara geçerken kırılma özelliği vardır. Işığın kırılma açısı maddenin yoğunluğuna göre değişir.
Bu iki bilgiyi birleştirerek, yağın üzerine yansıtacağımız ışığın kırılarak izlediği yola göre yağın yoğunluğunu tespit etmeyi; oradan da yağın kullanılmış oranını tespit etmeyi düşünüyoruz.
Çilenti(1985); ilköğretimde fen ve teknoloji dersi diğer derslerden farklı kılan özelliği laboratuar çalışmaları ve bilimsel işlem basamakları olduğu vurgulanmıştır. Bu nedenle çalışmada deney yapılmıştır.
Çalışmalar sırasında, proje danışman öğretmenimiz Aysel ÖZLEM den yardım alınmıştır.
KULLANILAN YÖNTEM
Çalışmada bilimsel işlem basamakları uygulanmıştır. Proje konusu belirlenmiştir. Kaynak taraması ve gözlemler yapılmıştır. Kontrollü uygulamalar yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar karşılaştırılmış ve ilişkilendirilmiştir.
Çalışmalarımızda ilk önce ışığın kırılmasını izleyeceğimiz deney düzeneğini hazırladık. Işığın yolunu iyi gözlemlemek için, cetvel, cd kalemi, cam levha ve lazer kullandı. Dikdörtgen şeklinde tahtalardan ahşap çerçeve hazırladık. (Resim – 2)
Hazırlamış olduğumuz ahşap çerçevelerin kenarlarına sızdırmayacak şekilde silikon ile cam levha yapıştırdık. Cam levha ile iyicene kapattığımız ahşap çerçevelere lazerlerimizi de sabitledikten sonra deney düzeneğimiz hazır hale geldi.(Resim – 2)
Lazerli ahşap çerçeveyi hazırladıktan sonra, sıvı yağlarımızı hazırladık. Evden getirmiş olduğumuz fritöz ile patates kızartarak kullanılmış yağ elde ettik.(Resim – 1)
Işığın kırılma açılarını bulmak için düzeneğimiz de sırası ile;
– Kullanılmamış sıvı yağ, (kızartma yapılmadı)
– 1. gün kullandığımız yağa, (1 kilo patates kızartıldı)
– 2. gün kullandığımız yağa, (3 kilo patates kızartıldı)
– 3.gün kullandığımız yağa, (5 kilo patates kızartıldı)
– Lazer ışınının yansıtarak ışının gittiği yolları inceledik.
Projemizde yapımında ve deney düzeneğinin oluşturulmasında;
– Sıvı yağ, kullanılmış sıvı yağ elde etmek için fritöz
Işığın kırıldığı yolu gözlemlemek için lazer, cetvel, CD kalemi ve açıölçerKalın ahşap çerçeve, cam levha
Cam levhaları yapıştırmak için silikon ve silikon tabancası kullanıldı.
PROJE BÜTÇESİ
25 TL. (5 litresıvı yağ, Fritöz, lazer, cam levha, tahtadan yapılmış boş çerçeve, CD kalemi, cetvel, açıölçer, silikon ve silikon tabancası)
PROJE ÇALIŞMASININ TAKVİMİ
Proje konusunun belirlenmesi: 26.11.2012 – 30.11.2012
Kaynak taraması ve toplanan bilgilerin değerlendirilmesi: 03.12.2012 – 15.12.2012
Projenin amacı, hedefleri, yöntemi, uygulama adımları, çalışma takvimi ve beklenen sonuçların tanımlanması: 17.12.2012 – 21.12.2012
Deney düzeneğinin hazırlanması ve ölçümlerin yapılması: 13.01.2013 – 19.01.2012
Verilerin değerlendirilmesi ve sonuçların ortaya konması: 20.01.2012 – 24.01.2013
ULAŞILAN SONUÇ
Deney düzeneğini tasarlama aşamasında iki tane düzenek hazırladık. Ölçümlerde hata yapma oranını en aza indirmek için bütün ölçümleri bir düzenekte yaptık.
Ölçümlerden elde ettiğimiz sonuç(Resim ? 3);
– Hava ortamından kullanılmamış sıvı yağa (kızartma yapılmadı), geçen lazer ışının kırılma açısı; 13 derece
– Hava ortamından 1. gün kullandığımız yağa(1 kilo patates kızartıldı), geçen lazer ışının kırılma açısı; 15 derece
– Hava ortamından 2. gün kullandığımız yağa(3 kilo patates kızartıldı), geçen lazer ışının kırılma açısı; 16 derece
– Hava ortamından 3.gün kullandığımız yağa (5 kilo patates kızartıldı), geçen lazer ışının kırılma açısı; 18 derece
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Elde ettiğimiz kırılma açısına göre kullanılan yağın yoğunluğunun artığını kanıtlamış olduk. Sıvı yağı ne kadar çok kullanırsan o kadar yoğunluğu artar. Yaptığımız araştırmalardan sonra sıvı yağın sabunlaştığını da öğrendik.
Gıda müfettişleri tarafından yapılan teftişlerde kullanılan yağın analize gerek kalmadan bir yargıya varmasını sağlar hazırladığımız düzenek. Bu sayede yapacakları kontrol olayı daha hızlı bir sonuç vermiş olur.
Hazırlamış olduğumuz düzenekte yağı seçmemizin nedeni; sıvı yağın saydam bir madde olması da lazer ışınını izlediği yolu gözlememizi kolaylaştırmış oldu. Aynı düzeneği balın yoğunluğunu veya diğer saydam özelliğe sahip maddelerin yoğunluğunu hesaplamakta da kullanabiliriz. Su ile hazırlayacağımız saydam bir karışımda da kullanabiliriz.
Ayrıca ışığın kırılma özelliğine göre bazı besin maddelerinin yoğunluğunu hesaplayabiliriz. Maddenin yoğunluğunun hesaplanması için alternatif bir yöntem de olabilir.
KAYNAKLAR
1. www.vitamin.com
2. MEB Ders kitapları
3. Okyanus Tüm Dersler 7. Sınıf
4. İnci Catering (Gıda Mühendisi Meral Hanım)
5.http://www.incihaziryemek.com/
6.http://www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=1231
7.
ÖZEL ESENKENT OKYANUS ORTAOKULU
TALATPAŞA CAD. YEŞİLIRMAK SOK. BAHÇEŞEHİR PAZARTÜRK KARŞISI NO:2 ESENKENT-ESENYURT/İSTANBUL
FİZİK – KONTROLCÜ LAZER
ECEM BAYRAM MÜGE YARDIMCI
AYSEL ÖZLEM
Fen Projesi / Matematik Projesi
Bu Benim Eserim Fen Bilimleri ve Matematik Projeleri Yarışması
Bilim Şenliği Projeleri
