FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MOBİL ÖĞRENME ORTAMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ: DÜNYA VE EVREN KONU ALANI
ÖZET
Teknolojinin ilerlemesinin bir yansıması olarak gelişen ve yaşamımızın bir parçası haline gelen eğitim teknolojileri, öğrenmelerimiz üzerinde de söz sahibi olmaya başlamıştır. Fen bilimleri dersi müfredat programında ilk ünitelere alınan Dünya ve Evren konu alanına yönelik kullanılabilecek mobil teknolojileri derse entegre etmek yeni nesil öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde de anlamlı düzeyde farklılıklar oluşturacaktır. Bu çalışma ile Fen Bilimleri öğretmen adayları için Dünya ve Evren konu alanını öğretimi için oluşturulan mobil öğrenme ortamına ilişkin görüşlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın yöntemini nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından elde edilen veriler frekansları hesaplanarak yorumlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2017-2018 eğitim öğretim yılında Bülent Ecevit Üniversitesi’nde düzenlenen Sorgulama Temelli Astronomi Öğretmen Eğitimi Semineri’ne katılan Fen Bilgisi Öğretmenliği programında öğrenim gören 3. sınıflardan 32 ve 4. sınıflardan 18 öğretmen adayı olmak üzere toplam 50 fen bilimleri öğretmen adayı oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Eğitim Teknolojileri, Mobil Öğrenme, Astronomi Eğitimi
Ayşe ARSLAN
Millî Eğitim Bakanlığı, Düzce Bilim ve Sanat Merkezi, Fen Bilimleri, DÜZCE
Bülent Ecevit Üniversitesi, Matematik ve Fen Bilimleri Bölümü, Ereğli/ZONGULDAK
GİRİŞ (AMAÇ)
Mobil teknolojiler yaşamımıza girdiği andan itibaren öğrenme biçimlerimiz üzerinde de etki et¬meye başlamıştır. Bu sebeple mobil öğrenmeyi teknolojinin gelişimiyle hareket etmeden öğrenenler arası iletişimin artacağı (The e-Skills Manifesto, 2015), her zaman her yerde öğrenmeyi mümkün kılan mobil teknolojilerin tekil veya diğer bilgi ve iletişim teknolojileriyle birlikte kullanılmasıdır diyebiliriz (Bozkurt, 2015). Mobil öğrenme ortamlarının avantajlarına baktığımızda öğrenenlere hayat boyu öğrenme, gizil öğrenme, ihtiyaç anında öğrenme katkısı sunma olarak düşünebiliriz (Bulun ve ark, 2004) Ayrıca mobil teknolojilerin kullanıldığı fen eğitiminde web tabanlı araştırma sorgulamaya dayalı öğrenme ortamlarının öğretmen adaylarının teknoloji bilgilerini geliştirdiği de görülmektedir (Kırılmazkaya ve ark, 2014). 2018 yılında güncellenen Fen bilimleri öğretim programı (MEB, 2018) yetkinliklerinden biri de “matematiksel Yetkinlik ve Bilim/Teknolojide Temel Yetkinliklere ek olarak “Dijital Yetkinlikler” olarak ele alınmıştır. Konu alanı olarak astronomi üç boyutlu düşünme ve hayal gücü gibi üst düzey becerileri gerektiren bir alan olmasından ötürü (Taşcan, 2013) mobil öğrenmeyi bu alanla bütünleştirmek günümüz çağına ayak uydurmada önem taşımaktadır.
YÖNTEM
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmış olup, veriler yüzdelik oranları alınarak yorumlanmıştır. Katılımcılara eğitim öncesinde, sırasında ve sonrasında mobil öğren¬me ortamına ilişkin görüşlerini belirlemek için sorular yöneltilmiştir.
1. BULGULAR VE YORUMLAR
Elde edilen bulgular;
Eğitim öncesinde ve eğitim sonrasında uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formlarındaki;
1. “Mobil öğrenmeyi derslerinizde ya da mesleki gelişiminizde kullandınız mı?” sorusuna ve
2. “Mobil öğrenme ile astronomi eğitimi yapmayı uygun buluyor musunuz?” sorusuna verdikleri cevaplarının frekansları hesaplanarak tablolaştırılarak yorumlanmıştır.
Eğitim sırasında da ISO/IEC 9126’da belirtilen kriterlere göre oluşturulan mobil öğrenme ortamına ilişkin görüşleri alınmış, öğretmen adaylarının verdikleri cevapların frekansları hesaplanarak yorumlanmış¬tır.
3. sınıf öğretmen adaylarının eğitim öncesi mobil öğrenmeyi derslerinde kullanıp kullanmadığına ilişkin soruya verdikleri cevaplara bakıldığında eğitim öncesi %56,25’lik oranla hayır cevabını verdikleri, eğitim sonrası ise bu oranın %62,50’ye çıktığı görülmektedir. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından elde edilen bulgulara göre ise, öğrencilerin ağırlıklı olarak yüz yüze eğitimi kullandıklarını düşündükleri görülmektedir.
Daha önce astronomi dersi almamış öğretmen adaylarının eğitim öncesi %53,13’lük oranla mobil öğrenme ile astronomi eğitimi yapmayı uygun görürken, verilen eğitim sonrası bu oran %84,38’e yükselmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından elde edilen bulgulara göre ise, bunun sebebini astronomi konu alanının soyut kavramlar içermesi ve öğrencilerin üç boyutlu düşünme becerisini geliştireceği yönün-deki görüşlerinden kaynaklandığı görülmektedir.
4. sınıf öğretmen adaylarının mobil öğrenmeyi derslerinde veya mesleki gelişimlerinde kullanıp kullanmadığına ilişkin soruya verdikleri yanıtlara bakıldığında eğitim öncesi %83,33 oranında hayır cevabı verdikleri ve eğitim sonrasında ise bu oranın %22,22’ye düştüğü görülmektedir. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından elde edilen bulgulara göre; öğretmenlik uygulaması derslerinde kullandıklarını ifade etmişlerdir.
Daha önce astronomi dersi almış 4. sınıf öğretmen adayları %53,13’lük oranla astronomi konuları öğretiminde mobil öğrenme ortamını uygun bulurken, eğitim sonrası bu oran %94,44’e yükselmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından elde edilen bulgulara göre; soyut ve anlaşılması zor konuları mobil ortamda modellemenin önemini vurgulamışlardır. Çocukların ilgisini çeken astronomi konularının öğretimi için mobil teknolojilerin kullanımının önemini de vurgulamışlardır.
3. ve 4. sınıf öğretmen adaylarının mobil öğrenmeye ilişkin genel görüşe sahip olduklarını düşün¬dükleri, ortam etkileşimini en düşük %85,72 olumlu ve öğrenme içeriğini en düşük %57,16’lık oranla verimli buldukları görülmektedir.
SONUÇLAR VE TARTIŞMA
2000’li yılların başında Türkiye, Kore, Tayland ve Japonya başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde mobil araçlar ve eğitim teknolojileri etkili bir şekilde kullanılmaya başlanmış olmasına, üniversitelerin öğretim niteliğini artırmak için teknolojik cihazlara yatırım yapmalarına rağmen, bu eğitim araçlarının etkin biçimde öğretim etkinliklerinde kullanmadıkları bilinmektedir (Bingöl, 2016). Bu sebeple eğitim teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması için öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının derslerde bu teknolojileri kullanmaları teşvik edilmelidir. Mobil öğrenme öğrenenleri zamandan ve mekandan bağımsız kılan (Oran ve Karadeniz, 2007) bir öğrenme yaklaşımı olduğundan ve dijital yetkinlikleri de geliştireceğinden derslerde kullanımı önem kazanmaktadır.
Daha önce astronomi dersi almamış 3. sınıf öğretmen adaylarının eğitim öncesi ve eğitim sonrası yarı yapılandırılmış görüşme soruları ile alınan görüşlerine göre %3,13’lük bir düşüş ile mobil öğrenmeyi daha önce derslerinde kullanmadıklarını düşündükleri ve yüz yüze eğitimi ağırlıkta kullandıklarını düşün¬dükleri görülmektedir. Ayrıca mobil öğrenme ile astronomi eğitimi yapmayı düşünme oranları da %31,25 artarak, astronomi konularını öğretimde mobil öğrenmenin uygun olabileceğini düşündükleri görülmektedir. Bu bulgu, (Tunca, 2002)’de değinildiği üzere astronomi konularının yaratıcılık, üç boyutlu düşünme ve hayal gücü becerilerini geliştirmede etkili olacağı düşüncesini destekler niteliktedir.
Daha önce astronomi dersi almış 4. sınıf öğretmen adaylarının ise %38,88’lik bir artışla mobil öğrenmeyi derslerinde ve mesleki gelişimlerinde kullandıklarını düşünürken, %41,31’lik bir artışla mobil öğrenmeyi astronomi dersi öğretiminde kullanılmasını uygun bulmuşlardır. Bunun sebebi olarak da mobil öğrenme ile ilgili aldıkları eğitimin oluşturduğu farkındalığın önemini vurgulamışlardır.
1. sınıf öğretmen adaylarının oluşturulan mobil öğrenme ortamı kalite kriterlerine ilişkin görüşlerine bakıldığında ise; %100’lük bir oranla mobil öğrenme hakkında görüşe sahip olduklarını düşündükleri, oluşturulan mobil öğrenme ortam etkileşimini %85,72’lik bir oranla verimli buldukları, öğrenme içeriğini ise %57,16’lık bir oranla verimli buldukları görülmektedir.
2. sınıf öğretmen adaylarının oluşturulan mobil öğrenme ortamı kalite kriterlerine ilişkin görüşlerine bakıldığında ise; %100’lük bir oranla mobil öğrenme hakkında görüşe sahip olduklarını düşündükleri, oluşturulan mobil öğrenme ortam etkileşimini %100’lük bir oranla verimli buldukları, öğrenme içeriğini ise %83,34’lük bir oranla verimli buldukları görülmektedir.
21. yy bireylerini yetiştirecek öğretmen adaylarının düşünen, sorgulayan, dijital yeterliğe sahip bireyler olarak teknolojiye ilişkin algıları ve görüşleri, teknolojiyi kullanma becerilerini geliştirmede önem taşımaktadır. Almış oldukları bu eğitimle, eğitim teknolojilerinin ve mobil öğrenme ortamlarının astronomi konu alanında kullanılabilirliğine ilişkin olumlu tutum sergiledikleri görülmektedir. Bu açıdan çalışmanın hem öğretmenlere hem de araştırmacılara yararlı bilgiler sunacağı düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
Bingöl, A.: 2016, Türkiye’de Uzaktan Eğitim Veren Üniversitelerde Mobil Öğrenme Sistemlerinin Görü¬nümü.
Bozkurt, D. Ö. A.: 2015, “Mobil öğrenme: her zaman, her yerde kesintisiz öğrenme deneyimi”, Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(2).
Bulun, M., Gülnar B., & Güran M. S.: 2004, “Eğitimde mobil teknolojiler”, The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2004 ISSN: 1303-6521 volume 3 Issue 2 Article 23, 166.
European Schoolnet Commision.: 2015, The e-Skills Manifesto, page 8.
Kırılmazkaya, G., Keçeci, G., & Zengin, F.: 2014, “Bilgisayar Destekli Öğretimin Fen Ve Teknoloji Öğretmen ve Öğrencinin Tutum ve Başarısına Etkisi”, The Journal of Academic Social Science Stu- dies, 30(1), 453-466.
MEB,: 2018. Fen Bilimleri Öğretim Programı, Ankara.
Oran, M. K., & Karadeniz, Ş.: 2007, İnternet tabanlı uzaktan eğitimde mobil öğrenmenin rolü. Akademik Bilişim, 7.
Parsons, D., & Ryu, H.: 2006, April, A framework for assessing the quality of mobile learning. In Procee- dings of the international conference for process improvement, research and education (pp, 17-27).
Taşcan, M.: 2013, “Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Temel Astronomi Konularındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi”, İnönü Üniversitesi-Malatya, Yüksek Lisans Tezi.
Tunca, Z.: 2002, Türkiye’de ilk ve orta öğretimde astronomi eğitim öğretiminin dünü, bugünü. V Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunuldu, Ankara, 4.
