Etkinliklerle Atomun Dünü Bugünü Yarını

Bu bilimsel etkinlik ile geleceğin fen bilgisi öğretmenlerine, atom konusundaki alan bilgilerini yükseltmek, bu etkinlik üniversite düzeyinde bir konunun farklı öğretim stratejisi, yöntem ve tekniği ile verilmesi katılımcı fen bilgisi öğretmen adaylarına ileriki meslek hayatlarında kendilerine rehber olmasına yardımcı olacaktır. Atom konusu yüzyıllar boyunca bilimsel bilginin değişim ve gelişimine örnek olarak gösterilebilecek temel konulardan biridir. Fen Bilgisi öğretmen adaylarında geçmişten günümüze kadar ortaya atılan modellerle ilgili bir anlayış kazandırmak bilimin doğasıyla ilgili anlayış ve inançlarına katıkı sağlayacaktır. Bu anlayışla gelecekte öğrencilerinde fen bilimleri dersi öğretim programında da ders amaçlarında yer balan bilimin doğasına yönelik yapacakları etkinliklerde atom modelleri konusunu etkin şekilde kullanabileceklerdir. Bir diğer amaç ise katılımcı fen bilgisi öğretmen adaylarının sahip oldukları atom modellerine yönelik imajlarına katkıda bulunmaktır.

Etkinliğin Kapsamı

Fen bilimleri, gözle görülemeyen ve dokunulamayan kavramlara ilişkin algılama seviyesini yükselten ve duyu organlarımızla direkt olarak tespit edemediğimiz bilgilerin anlamlandırılmasına da katkı sağlayan bir öğrenme alanıdır. Doğrudan göremediğimiz ve hayalde canlandırmak zorunda kaldığımız atom ve atomun yapısı, Demokritus’tan Kuantum Teorisi’ne doğru uzanan değişim sürecinde fen bilimlerinin çekirdek konularından biri olarak görülmüştür (Demirci, Yılmaz & Şahin, 2016).

Atomun keşfinden bu yana atom modellerle açıklanmakta dolayısıyla öğretmenler bu modelleri kullanarak öğrencilerine atomun yapısını açıklamaya ve öğrencilerin konuyu anlamalarını kolaylaştırmaya çalışmaktadırlar (Podolefsky & Finkelstein, 2006; Jong, 2009) Atom, kimya öğretim ve öğreniminde merkezi bir kavramdır (Erduran, 2014). Maddenin temelde atom adı verilen çok küçük parçacıklardan oluştuğu fikri Milattan önce beşinci yüzyıla kadar dayanmaktadır. Bu süreç içerisinde birçok atom teorisi ortaya atılmış ve her bir atom teorisi bir önceki atom teorisinin eksikliklerini ve yanlışlıklarını düzelterek günümüzde de gelişimini devam ettiren modern atom teorisine ulaşılmıştır. Modern kimya, modern atom teorisi esas alınarak geliştirilmiş ve bu bağlamda atom yapısının ve atomların etkileşimlerinin anlaşılması kimya öğretimi için oldukça önemlidir (Mortimer, 2004). Atom, fen bilimlerinin yapıtaşlarından biri olan ve gelişen bilim ve teknolojiyle önemi daha da artan bir kavramdır. Bu nedenle fen eğitiminde atom kavramının öğrenciler tarafından istendik şekilde yapılandırılmasının sağlanması gün geçtikçe fen eğitimi için daha çok önem kazanmaktadır (Çökelez & Yalçın, 2012). Fen bilimlerinde atomun yapısı konusu temel konulardan biri olarak sayılabilir. Atomun yapısı bilinmeden maddenin yapısı, kimyasal tepkimeler, kimyasal bağlar gibi konuların öğrenilmesi zor olur (Maloney, 2007).

Konuların temellerini kavramlar oluşturmaktadır. Bir konunun öğretimi için, bu konu ile ilgili birçok kavramın öğretilmesi gerekir. Bu nedenle, son yıllarda diğer ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de kavramlarla ilgili birçok çalışma yapılmaktadır (Kaya, 2010). Atom kavramı ile ilgili olarak da birçok araştırma yapılmıştır. Albenese ve Vicentini (1997) 14-16 yaş grubundan 30 lise öğrencisi ile yürüttükleri araştırmada, öğrencilerin maddenin tanecik modeli hakkındaki düşüncelerini atom ve molekül temel kavramlarıyla açıklama durumlarını incelemişler, sonuç olarak, bütün öğrencilerin atom ve molekül kavramlarının maddenin en küçük parçacığı ile ilişkili olduğunu belirttikleri tespit edilmiştir. Atomun yapısı, öğrencilerin anlamakta zorluk çektiği ve çok sayıda alternatif kavrama sahip olduğu, önemli ve merkezi bir kavramdır (Demircioğlu, Altuntaş Aydın, & Demircioğlu, 2012). Atom teorisi, sadece kimyada değil, aynı zamanda fizik ve biyolojide de geniş etkileri olan bir bilimsel teoridir (Ronan, 1983).

Özellikle kuantum teorisi, fenin ilerlemesinde yeni bir alan açtırmıştır ve atomik teoride devrimsel değişimler sağlamıştır. En son kabul edilen ise; atomun elektron-bulut model kuantum teorisine dayanmaktadır. Bu modelde elektronlar, belirli bir orbital içerisinde çekirdeğin etrafında dolanan tanecikler olarak gösterilmemektedir. Elektronların çekirdek etrafında bulunma yoğunluklarından bahsedilmektedir. Bununla birlikte, atomun keşfi hala devam etmektedir. Atomun yapısını açıklamaya yönelik gerek tarihsel süreç içerisindeki atom modellerinin gelişimi gerekse bugünkü bilinen yapısının en doğru şekilde kavranması hem kimyada hem de fenin tarihi açısından son derece önemlidir. Atomik yapı, kimya ve fen için merkezi bir kavramdır ve doğru bir şekilde idrak edilmesi soyut yapısından dolayı oldukça zordur. Soyut yapısı nedeniyle bilim adamları tarafından tarihsel süreç içerisinde birçok atom modeli geliştirilmiştir. Bu modeller atomik yapıyı algılamada bireylere görsel kolaylıklar sağlamaktadır. Bununla birlikte, fen bilgisi öğretmen adaylarının atomik yapıya yönelik kavram yanılgılarına sahip oldukalarına yönelik alanyazında birçok araştırma yer almaktadır (Demirci, Yılmaz ve Şahin, 2016; Sunyono, Tania ve sapatıra, 2016; Eyceyurt-Türk ve Tüzün, 2018). Atomun keşfinden bu yana atom modellerle açıklanmakta dolayısıyla öğretmenler bu modelleri kullanarak öğrencilerine atomun yapısını açıklamaya ve öğrencilerin konuyu anlamalarını kolaylaştırmaya çalışmaktadırlar (Podolefsky & Finkelstein, 2006; Jong, 2009).

Etkinlik yüz yüze olacak şekilde planlanmıştır. Etkinlikler iki kısımdan oluşmaktadır. İlk olarak etkinliklerde etkinliğin planlandığı strateji, yöntem veya tekniğin teorik kısmı öğrencilere sunulacak daha sonra ikinci kısmında sunulan strateji, yöntem veya teknikler ile katılımcı fen bilgisi öğretmen adaylarına atom konusunun öğretimi gerçekleştirilecektir. Bu etkinlikte göze çarpan strateji, yöntem ve teknikler; işbirlikli öğrenme (jigsaw), tahmin et-gözle-açıkla, STEM, 5E öğrenme modeli, ters-yüz öğrenme, sanal deneyler, kavram karikatürleri ve bilimin doğası göz önüne alarak yapılan öğretimlerdir.

28 Şubat- 4 Mart 2022 tarihleri arasında Düzce-Akçakoca’da düzenlenmesi planlanan projemizde yer alan etkinlikler Akçakoca Öğretmenevi Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü’nde yapılacaktır.

ETKİNLİK KOORDİNATÖRÜ

Dr. Öğr. Üyesi Volkan BİLİR-Düzce Üniversitesi