Oyun insanoğlunun ilk bilincidir..
John Paul
Bir önceki yazıda çocuğun dünyasında oyunun varlığından genel olarak bahsetmiştik. Bu yazımızda ise bilgiyi eğlenceli bir hale getirip, öğrenciyi aktif kılarak yaparak-yaşayarak öğrenme fırsatı sunan yollardan biri olan oyunların eğitimde kullanılmasından bahsedeceğiz.
Eğitim öğretim sürecinde kullanılan modern eğitim yaklaşımlarının temel amacı, öğrencilere bilginin hangi yolla aktarılacağından ziyade bilgiye nasıl erişeceklerini kazandıran bir eğitim anlayışıdır. Bu husus ise elde edilecek olan bilginin öğrenciler tarafından ortaya çıkarılmasına olanak sağlayan öğretim model ve tekniklerin oluşmasına sebebiyet vermektedir. Günümüzde, kişinin kendisinin farkına varmasına, özgün bir birey olmasına yardımcı olan birçok yöntem ortaya çıkarılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de son zamanlarda sıklıkla kullanılan ve üzerinde birçok çalışma yapılan oyun temelli öğrenme modelidir. Oyun temelli öğrenme, eğitim sürecinde belirlenen kazanımlara oyun aracılığıyla ulaşılan, öğrencilerin aktif, eğitimcilerin ise yol gösterici rolünde olduğu bir eğitim modelidir (Weisberg vd., 2013).
Eğitime yönelik oyunların geliştirilmesinde ortak olan iki ana tema vardır (Kirriemuir & Mcfarlane, 2004).
• “Öğrenmeyi eğlenceli hale getirmek” için oyunların motivasyon gücünden yararlanma arzusu.
• Oyunlarda “yaparak öğrenmenin” güçlü bir öğrenme aracı sunduğu inancı
Bahsedilen bu iki ana tema göz önüne alındığında oyun uygulamalarının öğretimde kullanılmasının hem öğrencilerin motivasyon düzeylerini yüksek tutması hem de öğrenciler tarafından ders süreci içerisinde aktif bir şekilde kullanılmasıyla yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağlamaktadır. Ayrıca oyun öğrenciler tarafından kavranması zor olarak düşünülen bazı soyut kavramların somut hale dönüştürülmesi ile de etkili bir öğrenme ortamı sunmaktadır. Bugün müfredatta kullanılan oyun, öğretime yardımcı bir teknik olarak ele alınmaktadır. Bilhassa küçük yaştaki öğrencilerde daha etkili bir öğretimin oyun aracılığıyla sağlanabileceği konusunda genel bir fikir ortaya çıkmaktadır. Eğitsel oyun tekniği ile öğrencilerin yaratıcılık becerisi üst seviyeye çıkarılarak hedeflenen kazanımlara uygun bir şekilde bir oyun tasarlayabilme, oluşturabilme ya da var olan oyunları kazanımlara uyarlayabilme gibi becerilerin gelişmesine de katkı sağlanmaktadır.
Çocuğa oyun bilgi olarak verildiğinde daha verimli bir hale dönüşecektir. Diğer bir ifadeyle çocuk öğrenmiş olduğu bilgiyi oyuna entegre ettiğinde oyun sürecinde deneyim kazanarak, taktik geliştirerek, karşılaştığı problemlere çözüm yolları bulup beraberinde karar verme becerisini de kullanacaktır. Eğitimde kullanılan oyunlar uygulanmak istenen derslerde öğretim programlarında yer alan konu ve kazanımlara, bireysel ya da grup şeklinde öğrenci sınıf mevcuduna göre planlanmalıdır.
Oyun uygulamalarının fen bilimleri dersinde kullanılması ile ilgili örnek verilecek olursa fen bilimleri dersi içerisinde fazla sayıda soyut kavram bulundurması sebebiyle anlaşılması güç dersler arasında yer almaktadır. Bu sebeple oyun uygulamaları ile bu ders öğrenciler için hem daha eğlenceli hem de daha kolay anlaşılabilir hale gelecektir. Öğrencinin gelişimine çok yönlü katkı sağlaması ile bilinen zeka oyunlarının fen bilimleri kazanımlarına entegre edilip ders süreci içinde kullanılması dikkate alındığında; bağlantısal düşünme, odaklanma-konsantrasyon, akılda tutma ve dikkat becerilerinin gelişmesine de yarar sağlayacağı düşünülmektedir. Fen Bilimleri dersinde öğrenciler normal müfredatın ötesinde bilimsel ifadelerin daha eğlenceli ve keyif verici faaliyetlere dönüştürülmesiyle bilgi-beceri kalitelerini artırmalarına yardımcı olmak ve motivasyon düzeylerini iyi hale getirmek önemli bir yoldur. Müfredatın dışında gerçekleştirilen bu eğitsel oyun etkinlikleri öğrencilerin yanında eğitimcilerin de motivasyon düzeylerini önemli ölçüde artmasına yardımcı olabilir. Fen bilimleri eğitiminde öğrencilere başarılı bir öğretim ortamı oluşturabilmek için belirli kalıplar ile sınırlı kalınmamalı, farklı öğretim yöntemlerinin kullanılması ile öğretim programlarında yer alan kazanımların daha kalıcı bir hale dönüşmesi sağlanabilir. Böylece geleneksel öğrenme yöntemlerinin dışında farklı teknikler sunmak öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini derse çekebilecek, farklı zeka alanlarına hitap edecektir.
Oyun temelli öğrenme modeli eğitim-öğretim sürecinde öğrencilerin akademik başarı, tutum, özyeterlik gibi farklı öğrenme ürünlerine de olumlu yönde etki etmektedir. Literatürde bununla ilgili yapılmış birçok çalışma vardır. Ancak özetle en verimli ve etkili yolun öğretmenin öğrencilerinin gelişimi için uygun gördüğü yöntemleri tercih etmesi ve onlardan alınan geri bildirimler doğrultusunda değişikliklere ya da gelişimlere yönelmesiyle gerçekleşebilir. Burada eğitimcinin dikkat etmesi gereken nokta ise, hedeflenen kazanımların öğrencilerde daha verimli sonuçlar elde edecek yöntemleri tercih etmesidir.
Öğretim amacıyla kullanılan bu model planlanırken ve öğrencilere uygulanırken son derece özenli olunmalıdır. Ders süreci içerisinde ünite başlangıcında öğretime motive etme, ünite süreci içerisinde kazanım hedeflerini gerçekleştirme, ünite veya konu sonlarında ise değerlendirme ve pekiştirme amaçlı kullanılabilir.
Sevgiyle Kalın…
17/02/2022
Şebnem ÖNAL
*Kirriemuir, J., & McFarlane, C. A. (2004). Literature in review in games and learning. Graduate School of Education, University of Bristol, Future Lab.
* Weisberg, D., Zosh, J. M., Hirsh-Pasek, K., & Golinkoff, R. (2013). Talking It Up: Play, Language Development, and the Role of Adult Support. Amerıcan of Journal Play, 6(1), 39-54.
