Modernleşen toplumda gelişen teknolojinin etkisiyle tüm dünyayı bir tek tuşla bireylerin gözleri önüne seren İnternetin insanları birbirine bağlamasının ağ toplumu olarak tanımlandığını günümüzde İnternet forumları, sosyal medya siteleri ve insanların etkileşimli olarak bir araya geldikleri dijital ortamlar ‘sanal cemaatler’ olarak tanımlanmaktadır. İnternet, kendini toplumun çeşitli baskılarından dolayı ifade edemeyenler için bir özgürlük alanı olarak ta faaliyet göstermektedir.
Yaş, cinsiyet gibi nitelikler internet ortamında fark edilemez bir durumda. Çok sayıda insan fiziksel bir yakınlık ve temas olmaksızın sanal cemaatler içerisinde kendilerine yer bulabiliyorlar. Sanal cemaatlerin de tıpkı gerçek cemaatlerde olduğu gibi kendilerine has kültürleri, jargon ve dilleri var. Alışkanlıklarını gerçek yaşamlarından sanala, sanaldan da gerçeğe taşıyabiliyorlar. Cemaat lideri ve cemaat üyeleri simgesel ifadelere göre kendi kültürlerini oluşturuyorlar. Cemaat üyeleri kendilerini diğerlerinden ayırıyor, ötekilerden ayrılıp kendi kimliklerini oluşturuyorlar. Sanal cemaatler Kurulurken birbirini tanıyan az sayıda insandan oluşmaktadır daha sonra bilinirlik oranı arttıkça birey sayısı da artmaktadır. Benzer şeyleri düşünen, yakın duyguları olan bu insanlar, Sanal yoldan genişliyorlar. Az ya da çok etkin üyelerle çemberi tamamlıyorlar ve kısa sürede hep birlikte hareket ederek kendi istedikleri şekilde sosyal medya üzerinden birleşip tepkilerini ortaya koyabiliyorlar. Ayrıca bu kişiler istedikleri an bir konuyu gündem haline getirip tartışmaya açarken doğruluğu ve gerçekliği olmayan konuları da kendi istekleri doğrultusun da eğlence amaçlı gündem yapabiliyorlar.
Sanal cemaatlerin Türkiye deki en büyük örneği olan inci sözlük bireylerin bir araya gelip hem gündem hakkında konuşa bildiği hem de yeni gündemler yarattığı, ülke içinde gerçekleşen olaylara beraber tepki verdikleri bir sosyal medya alanı olarak faaliyet göstermektedirler. Ortak bir ilgi alanı etrafında sosyal ağlar üzerinden bir araya gelen insanlar, kendi duygu ve düşüncelerini paylaşıp kendisi gibi düşünen insanlarla ortak hareket ederek dijital cemaatleri oluşturuyorlar. İnsanların, neden aidiyet duygusu arayışı içinde olduklarını, İnci Sözlük örneği üzerinden, üyelerini birer cemaat üyesine dönüştüren ritüeller ve ortak eylemleri inceledim bu makalemde.
Cemaat yüzyıllar boyunca insanların içinde yer aldığı çok önemli bir sosyolojik olgu olmuştur. Bunun yanında günümüz teknolojik imkânları düşünüldüğünde insana dair pek çok unsur gerçek hayatın ötesinde internet ve sanal dünyada gerçekleşmektedir. Bu durum sanal cemaat kavramını kaçınılmaz hale getirmiştir. Sanal cemaat kavramını son derece detaylı incelemek gerekmektedir. Son yıllarda yeni bir sosyal alan haline gelen internet, birey ve sosyal organizasyonlara zaman ve mekândan bağımsız bir iletişim ortamı sunmaya başlamıştır. Bu durum birey ve sosyal organizasyonların internet ortamında örgütlenmesine yol açmış ve sanal cemaat yapısını ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda makalede, sanal cemaatlerin anlaşılması amacıyla öncelikle geleneksel cemaat kavramı üzerinde durulacaktır. Buna bağlı olarak da insanların ortak değer ve düşüncelerini paylaşmalarına imkân sağlamaları noktasında sanal cemaatler ele alınacaktır. Bu yeni toplulukların ortaya çıkışıyla birlikte geleneksel cemaat yapılarının nasıl ve hangi koşullarda sanal ortama transfer oldukları da ele alınacaktır. Buradan hareketle sanal cemaatlerin geleneksel cemaatlerden farklılıkları ve benzerlikleri ortaya konmaya çalışılacaktır.
Bu düşünceden hareketle sanal cemaatler ve sanal cemaatlerin bireyleri mutlu etme ve yönlendirme etkisi üzerine bir çalışma yapılmıştır. Eser iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde cemaat, cemiyet ve sanal dünya kavramları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Daha sonra bu iki temel kavramın birleşiminin ortaya çıkardığı sanal cemaat olgusu irdelenmiştir. Sanal cemaatin etkileriyle günlük yaşamın nasıl bir parçası haline geldiği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde sosyoloji biliminin genel kabul gören inceleme metotları çerçevesinde gerçekleştirilen gözlemler doğrultusunda genel usullere uyularak oluşturulan mülakatlarla sanal cemaatlere üye insanların durumları ortaya konulmuştur. Bu bölümde sanal cemaatlere üye isimlerin çeşitli açılardan yaşama bakışları, nasıl davranışlar gösterdikleri ve bu davranışların geri planı açıklanmıştır.
Canlı toplulukları bir araya gelme nedenleri guvende olma ve üreme diye bakamazmıyız. Buradan da dijital topluluklara nasıl bakabiliriz. Bu dijital topluluklara kendine benzerlerle bir arada olma isteği onlarda bir guven tahsisi ve ureme icinde şans faktörü artıyor.
Esere nereden ulasabiliriz….?