Çok kez duyduğumuz bir uyarıdır; sık sık idrara çıkıyor ve çok susuyorsanız doktora gidin. Neden mi? Şeker hastalığı yani diyabet riski. Eğer kanınızdaki şeker yani glikoz oranı normalin üzerindeyse bu pankreasınızın yetince insülin hormonu üretmediğine işaret. Bazen de insülin yeterli üretilse bile, örneğin aşırı kilodan dolayı, kan şekerini düşürmeyi başaramayabiliyor (Tip 2 diyabet). Her iki durumda kanınız olması gerekenden daha şekerli.
Çok şekerli kan için vücudun çözümü ne? Çayınızı tek kesme şekerli sevdiğinizi varsayalım. Yanlışlıkla iki şeker atsanız olası çözüm yollarını düşünün. Henüz karıştırmadıysanız kısmen içinden geri almak veya büyükçe bir bardağa aktarıp su eklemek. Vücudumuz da aynı şeyleri yapıyor; şekeri böbreklerden idrara verip kurtulmaya çalışıyor ya da çok su içmekle kandaki şeker oranını düşürmeye çalışıyor (sağlıklı bireyler idrarla şeker atmıyor). İşte sık idrara çıkmamız veya çok susamamız bundan.
Önlem olarak yapılabilecekler neler? Sağlıklı beslenmek, düşük yağ ve kalori oranı olan yiyecekler ile yüksek lifli gıdaları tercih etmek, daha fazla hareket etmek ve fazla kilolardan kurtulmak. Hareketli bir hayat, düzenli egzersiz hücrelerin enerji tüketimini ve glikoz kullanımını artıracağı için kan şekerini dengeliyor. Yemek aralıklarını sık tutmak da önemli.
Ayrıca vücudun biyolojik saatini düzenleyen melatonin hormonu ile şeker hastalığına yakalanma riski arasında bağlantı olduğu biliniyor. Bu hormon, beyindeki epifiz bezinden, özellikle geceleri, karanlık ortamda salgılanıyor (kişiden kişiye değişse de yaklaşık olarak 23:00 ile 05:00 saatleri arasında). Melatoninin, bağışıklık sistemini olumlu etkileyerek ve stresi azaltarak yaşam süresini artırdığına ve yaşlanma bulgularını azalttığına dair yapılmış çalışmalar da var (gençlik iksiri).
Yapılan araştırmalara göre en az şeker hastalığı görülme oranı Karadeniz Bölgesi’nde. Karadeniz’de coğrafi şartların zor olması, ilerleyen yaşlara kadar insanların çalışması ve doğal beslenme şeker hastalığı görülme riskini düşürüyor.
Eğer kanınızın bir desilitresinde 200 miligramın üstünde şeker/ glikoz varsa “çok şekerim” deyip kenara mı çekileceğiz? Tabii ki hayır. Şeker hastalığını yönetmek ve kontrol altına almak mümkün. Sağlıklı mutlu günlere?
Hilal ÖZÇELİK
Moleküler Biyolog ve Biyoloji Öğretmeni
