ÇOCUKLARDA UYKU DÜZENİ

blog yazarı
Yeliz Dilara Koçak

Uyku, dışarıdan gelen uyarılarının bir kısmının algılanamadığı ve tepki verme yetisinin de zayıfladığı bir dinlenme durumudur. Günlük uyku süresi, uykuya dalma süresi, uykunun yapısı çocuğun yaşına göre farklılık gösterir.

Yenidoğan bir bebek hayatının üçte ikisini uykuda geçirir. Bu durum yaş ilerledikçe azalır. Bazı bebekler ilk zamanlar uzun uzun uyumaya ihtiyaç duyar ve zor uyanırlar. Bazı bebekler ise tedirgindir ve rahat etmeye ihtiyaç duyarlar.

Günlük Uyku Süresi (Tracy Hogg):

  • 0-1 ay       19-21 saat
  • 2-3 ay       16-18 saat
  • 4-6 ay       15-16 saat
  • 6-9 ay       13-16 saat
  • 10-12 ay    13-15 saat
  • 13-24 saat  13-14 saat

Gün İçinde Uyanık Kalma Süresi:

  • Yenidoğan    50-60 dakika
  • 1-2 aylık      1 saat-1saat 15 dakika
  • 2-3 aylık      1 saat- 1 saat 20 dakika
  • 4-6 aylık      1,5/2 saat
  • 7-9 aylık       2 saat 45 dakika – 3 saat
  • 10-12 aylık   3/4,5 saat
  • 13 aylık        5/6 saat

Bebekler ilk altı ay sonunda tahmin edilebilir uyku düzenine kavuşabilir. Altı aydan itibaren bebek hareketlenmeye başlar ve gündüz uyku süreleri kısalır ve uyku derinliğinde azalma olur. Gece uyku süreleri uzar.

 

1-3 yaş arası çocuklarda uyku düzenlerinde bazı değişiklikler olabilir.

Gündüz Uykularında;

  • Yalnız uyumayı reddedebilir.
  • Uyumamak için direnebilir.
  • Uyku saatleri ve uyku sayıları azalabilir.
  • Aniden uykusu gelip olmadık zamanlarda ve olmadık yerlerde uyuklayabilir.
  • Daha az sayıda ama daha uzun süreli uyuyabilir.
  • Sadece belli yerlerde uykuya geçebilir.

Gece Uykularında;

  • Yalnız uyumayı reddedebilir.
  • Kendi yatağında uyumayı reddedebilir.
  • Geceleri daha enerjik olabilir.
  • Gece korkuları veya huzursuzlukları başlayabilir.
  • Uyku saatine karşı çıkabilir.
  • Gece uykudan uyanmalar veya deliksiz uykular gözlenebilir.
  • Gece uykudan uyanıp anne-babanın yatağına gitmek isteyebilir.

 

ÇOCUKLARDA GÜVENLİ UYKU

  1. Güvenli uyku ortamının sağlanması için çocuğun etrafında yorgan, yastık, battaniye, örtü gibi şeylerin olmaması gerekir.
  2. Yatarken yatağın kenarlarına kenar yastıkları konulmasına gerek yoktur. Eğer olacaksa sert olmasına dikkat edilmelidir (Yumuşak yapıdaki yastıklar bebeğin kafasının şeklini alarak nefessiz kalmasına neden olabilir). Yatağa konacak kenar yastıkları en az altı yerinden bağlanmalı ve iplerin uzunluğu en fazla 14 cm olmalıdır. Çocuk ayağa kalkmaya başladığından itibaren kenar yastıkları kullanılmamalıdır. Kullanıldığı durumda çocuk yastıklara basıp beşikten düşebilir.
  3. Beşiğin koruyucu parmaklıklar arası en fazla 6 cm olmalıdır. Yatak ile yatak üstü arasındaki mesafe en fazla 75cm olmalıdır.
  4. Bir yaşından küçük bebekler için yastık kullanılmamalıdır.
  5. Çocuğun yatağında sivri köşeler, gevşek parçalar ya da çatlaklar olmamalıdır.
  6. Yatak ile karyola arasındaki boşluk 3-4 cm den fazla olmamalı, serilen örtüler gergin olmalıdır.

 

SAĞLIKLI UYKU DÜZENİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

  • Oda içinde ışık kaynağı olmamalı.
  • Çocuğun uyuduğu odanın ses yalıtımı iyi olmalı.
  • Oda sıcaklığının 24 (+,-1) olmasına dikkat edilmeli.
  • Kış aylarında bebeğin üşüme olasılığına karşı sıkı sıkı giydirilip üstü iyice örtülmemelidir. Fazla ısı çocukta terlemeye yol açar ve rahatsız edip uykusunu olumsuz yönde etkiler. Çocuğun uyurken terletmeyen, çok kalın olmayan kıyafetlerle yatırılıp üzerine yorgan, battaniye gibi materyallerle örtülmeden uykuya geçmesi sağlanmalıdır. 6-7 yaşına kadar uyku tulumu kullanılması tavsiye edilir.
  • Sağlıklı ve uzun bir uyku için bebek tokken uykuya geçmesi sağlanmalıdır.
  • Diş çıkarması ve katı besine geçilmesiyle beraber gece beslenmesine yavaş yavaş son verilmelidir.

 

UYUMAKTAN KORKAN ÇOCUKLAR

2 Yaşından itibaren çeşitli nedenlerle çocuklar uyumak istemeyebilir ve korktuklarını dile getirebilirler. Korkuları hakkında destek görmeleri halinde zamanla korkularını yenebilirler. Bunun için;

  • Uyuyuncaya kadar yanında kalınabilir.
  • Masal anlatılabilir.
  • Uyurken güven objesi verilebilir.
  • Uykuya geçiş sürecinde varlığınızı hissettirecek kadar hafif şiddetli gürültü yapılabilir.
  • Güzel şeyler düşünmesi sağlanabilir.

 

GECE UYANMALARI

Bazı bebekler ve çocuklar gece yeme-içme gereksinimleri olmasa bile çeşitli nedenlerden dolayı uyanabilir. Yeniden uykuya dalabilmek için rahatlamaya ve ilgiye ihtiyaçları olabilir. Böyle bir durum ile karşılaşan anne ve babalar çocukla sohbet etmeden, ışığı açmadan, oyun oynamadan, biraz yanında kalarak, kendisini güvende hissetmesini sağlayarak uykuya geçmesini sağlamalıdır. 

Çocuk her gece aynı saatte uyanmayı alışkanlık haline getirmişse;

  • Seslenirse; çocuğun hiçbir fiziksel gereksinimi olmadığından emin olduktan sonra anne baba da çocuğa seslenerek onu duyduklarını ifade edip rahatlatmaya çalışmalıdır.
  • Ağlarsa; anne baba hemen çocuğun yanına gidip en az iletişimle sakinleştirilmeye çalışılmalı ve sakinleştikten sonra yanından ayrılmalıdır.
  • Ayrılık sonrası tekrar ağlarsa; tekrar yanına gidilmeli ve sakinleşip uykuya dalana kadar bu süreç tekrar edilmelidir.

Çocukta her gece uyanıp anne-baba yatağına gelme alışkanlığı varsa;

  • Gece yatağa gelen çocuk anne-baba tarafından sakin bir şekilde çocuğun kendi yatağına götürülmeli ve çok az iletişim kurarak kendi yatağında uyuması sağlanmalıdır. 
  • Buradaki amaç çocuğun kendi yatağında kendi kendine uyuyabildiğini öğretmektir.

 

RÜYALAR VE KABUSLAR

  • Çocuklar 2-3 yaşından itibaren rüyalar görmeye başlar. Herhangi bir korkulu rüya gördüğünde sakinleştirici ve ikna edici olunmalıdır.
  • Çocuktan rüyayı anlatması istenerek eğer korkutucu bir rüyaysa bu rüyanın korkutuculuğu kabul edilmeli ancak aslında gerçek olmadığı için anne-babanın korkmadığı dile getirilmelidir.
  • Her gece aynı rüyayı gördüğünü söylüyorsa bu rüya hakkında konuşulmalı ve bu rüyayı farklı şekillerde yorumlayabilmesi sağlanmalıdır.

 

 

ÇOCUKLARDA UYKU DÜZENİ OLUŞTURMA

  • Uyku düzeni bebeğin/çocuğun yaşına göre değişiklik gösterebilir.
  • Bebeklik döneminde kucakta uyutulan bebek, derin uykuya geçtikten sonra kendi yatağına bırakılmalıdır.
  • Bebekleri mümkün olduğunda en erken dönemde kendi yataklarında yatırarak uyutmak gerekir. Sırtlarına hafif dokunuşlarla, hafif ses tonuyla şarkı mırıldanmak rahatlamaları için yeterli olabilir.
  • ASLA sallayarak uyutulmamalıdır.
  • Çocuğun uyku saatinden 30-60 dakika öncesinde hareketli oyunlar oynanmamalıdır. Daha düşük tempolu oyunlar seçerek uykuya hazırlanmalıdır.
  • 6 aydan itibaren kendi odasında yatmaya başlamalıdır.
  • Uykuya geçişte yardımcı olabilecek güven objesi, emzik gibi şeylere ihtiyaç duyulabilir. Ancak bu yardımcılar 1 yaş civarında devreden çıkarılmalıdır.