İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ PROJE ÇALIŞMASI
Bu Benim Eserim Matematik ve Fen Bilimleri Proje Yarışması
Proje Hakkında Kısa Bilgi
Civanın canlılar üzerindeki etkilerini inceledik
Projenin Kategori Alanı
Çevre
Projenin Amacı?
Cıvanın doğal yaşama verdiği zararların boyutlarını araştırmak; bu maddeyi yaşam alanlarından olabildiğince uzak tutmak.
Proje Fikri Nasıl Oluştu?
Pil konusunu işlerken ( tasarruflu ampullerde ve pillerde bulunan civalar)
Proje hakkında genel bilgiler
Gezegenimizde her şey bir dönüşüm ve denge içindedir. Zaman zaman iç ve dış kaynaklı etkilerle bu denge bozulmakta kendi içinde yeni bir denge oluşturmaktadır. Ancak biz insanlar şu andaki ekosistemin oluşturduğu doğal dengenin bir parçasıyız. Şu an birlikte yaşadığımız, hayvanlar, bitkiler bizlerin jeolojik zamanda yol arkadaşlarımızdır. Aynı zincirin halkalarıyız. Bu doğal dengeyi uzun ve kalıcı düzeyde bozarsak en başta biz insanlar zarar görürüz. Bu nedenle doğayı korumak, ekosistemlerdeki dengenin bozulmasını önlemek zorundayız. Bu ekosistemlerin bozulmasında iklim değişikliklerinin yanı sıra toprağın, suyun ve havanın kirlenmesi de rol oynamaktadır. Civa toprağın ve suyun kirlenmesinde önemli bir sıvı metaldir. Canlılara zarar veren bir atık olan civa uygarlığımızın bir parçası olarak her alanda hayatımıza girmiştir. Çünkü civanın kendine özgü fiziksel ve kimyasal özellikleri vardır. Bu özelliklerden endüstride ve laboratuarlarda çok yararlanılır. Bu nedenle civa ihtiva eden atık maddeleri geri dönüşüme kazandırmak ve zararlarını asgariye indirmek zorundayız.
Civanın saksı bitkilerine olumsuz etkileri gözlemlenerek sonuçların belirtilmesi projemizin esas konusudur.
CİVANIN ÖZELLİKLERİ CİVA (Hg) : Civa yer kabuğunun temel elementlerinden olduğundan su,toprak,hava ve canlılarda az miktarda civaya rastlamak mümkündür.Su ortamındaki organik civa bileşikleri zehirlilik yönünden ayrı bir önem taşımaktadır.Bu bileşikler bitkisel ve hayvansal yağlarda kolaylıkla erimekte ve özellikle suda yaşayan ilkel canlıların üzerinde pasif absorpsiyon yolu ile toplanarak besin zincirine girmektedir.Daha büyük canlılarda ise kolaylıkla absorbe edilmelerine karşılık çok zor metabolize olmaktadır.Bunun sonucu olarak da kirlenmiş sularda yaşayan canlılarda büyük bir hızla civa birikimi görülmektedir.Organik civalı bileşiklerin fungisit olarak tarımsal mücadelede kullanılması çevre ve besin kirlenmesi açısından ayrı bir önem taşır.Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından “günlük maksimum Hg alım sınırı”0.3mg/hafta veya 0.03 mg/gün olarak belirlenmiştir. Civanın çeşitli formlarının zehirliliği;çözünürlüğüne,biyotransformasyonuna ve doku dağılımına bağlı olarak değişiklik arz etmektedir.İnorganik civa tuzları veya civa buharı ile oluşan zehirlenmelerde en yoğun civa içeren organ böbreklerdir.Bununla birlikte organik organik civa zehirlenmelerinde görülen en önemli bulgular nörolojik bozukluklardır. Bunların başlıcaları parestezi,ataksi,dişartri ve sağırlıktır. Organik civa kökenli (metil civa) zehirlenmelerinin en ciddisi 1971-1972 yıllarında Irak’ta meydana gelmiştir.500 den fazla kişi ölmüştür.Bu olayın ithal buğdaylardan yapılan ekmeklerden kaynaklandığı ve bu ürünlerde fungisit kullanıldığı tespit edilmiştir.
Pillerdeki Civa
Bazı ülkelerdeki çevre araştırma kurumları,evde kullanılan pillerin çöpe atılması durumunda pillerdeki civanın su ve toprak kirlenmesine yol açtığını belirtmiş ve bu nedenle pillerin ayrı toplatılması gerektiğini savunmuşlardır.Ayrıca bu maksatla tüketim pazarının da kontrol edilmesini ve bu yönde kanuni düzenlemelerin yapılmasını önermişlerdir. Buna paralel olarak,Avrupa Topluluğu da pillerle ilgili bir yönetmelik hazırlayarak topluluk üyesi ülkelerin farklı uygulamalara yönelerek pil ticaretinde meydana getirebilecekleri sorunları ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Bu maksatla,Avrupa topluluğunun 1 Ocak 1993 tarihinde uygulamaya konulmasını istediği şartlara göre; • Civa oksit,nikel-kadmiyum ve kurşun asit piller yeniden kullanma veya özel yöntemlerle bertaraf etmek maksadıyla toplatılacaktır.Alkali mandan piller ise %0.025 oranından fazla civa ihtiva etmeyecektir. • Civa oksit pillerin haricindeki pil türlerinin üretiminde kullanılan civa miktarı oldukça azdır. • Civa oksit piller,çevreye önemli miktarda artık civa bırakmasına rağmen Avrupa pil piyasasında sadece % 2’lik bir paya sahiptir.Alkali mangan tipler% 38,çinko karbon tipleri % 54 ve diğer kalanlar % 6 Pazar payına sahiptir. • Ayrıca,beş yıl içinde yapılan çalışmalarla Alkali mangan pillerde bulunan civa oranı % 98 nispetinde,diğer tür pillerde de değişik oranlarda azaltılabilmiştir. • Civa oksitli pillerde bulunan civa oranı pilin ömrünü doğrudan etkilediğinden imalatta ancak uygun oranlarda azaltılabilmektedir.Çünkü , civa oksit pilin kimyasal yapısını oluşturmaktadır.Civa metali diğer bütün pil türlerinde de,gaz oluşumunu azaltmak maksadıyla kullanılmakta olmasına rağmen son yıllardaki yeni teknolojik gelişmelerle birlikte pil içindeki kullanım oranı azaltılabilmiştir.
CİVALI TERMOMETRELER Gümüş renkte, akışkan, parlak ve kokusuz bir element olan cıvayı içeren camdan termometrelerin, darbe, düşme ve çarpmalara karşı dayanıklı olmadığı, bunların kırılması halinde açığa çıkan cıvanın oda ısısında kolayca buharlaşabildiği vurgulandı.
Bu elementin, okul laboratuvarlarında muhtelif amaçlarla kullanıldığı bilinmektedir. Cıvanın buharlaşması sonucu solunması ve gıdaların içine bulaşıp ağızdan alınmasıyla ortaya çıkan zehirlenme bulguları kolay ayırt edilemediğinden, tanının da kolay konulamadığı anlaşılmaktadır. “Cıvanın vücuttan atılması söz konusu olmayıp cıva buharı, hücre zarından kolaylıkla geçerek beyne ulaşmakta tüm dokulara yerleşmekte, zamanla dokularda birikim yaparak geri dönüşümü olmayacak nörolojik bulgulara sebebiyet verebilmekte ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Dolayısıyla diğer tür zehirlenmeler gibi değerlendirilmemelidir. Hatta zamanında tanı konulması durumunda bile uygulanacak tedavi, ortaya çıkan bulguları ortadan kaldıramamakta ve hastanın tedavisi sağlanamamaktadır.”
Bu gerekçelerle cıvalı termometrelerin hastalar, sağlık personeli, okul laboratuvarlarındaki öğrenci ve öğretmenlerle üçüncü kişilerin sağlık ve güvenliği açısından tehlike oluşturduğu bilinmektedir.
Projede kullanılan malzemeler
2 Adet saksı bitkisi, civalı pil
Projeyi yaparken kullanılan yöntem ve metot
Yaparak, yaşayarak ve de gözlem metodu kullanılmıştır.
Proje yapım aşamaları
1- 2 Adet hazır aynı cins, aynı boyutlarda saksı bitkisi aldık uygun oda sıcaklığında bulundurduk.
2-Saksıların birine daha önce kırılan civalı pilin içini ve civa döktük. 4-Düzenli aralıklarla bitkilere 30 ml kadar beher ile su verdik.
5-Bitkilerdeki gelişimleri inceledik.
6- Bütün bu yapılan gözlem sonuçlarını kaydettik.
Sonuç
Civa olmayan saksı bitkisi sağlıklı gelişimini sürdürürken diğer civalı saksı bitkisi sağlıklı gelişim gösterememiştir.
ÖNERİLER
1.Ev veya iş yerlerinde kullanılmış (atık) piller evsel çöplerle kesinlikle karıştırılmamalı ve rastgele sokaklara atılmamalıdır. 2.Atık haldeki piller ayrı bir yerde (naylon torba, kutu, kavanoz, vs.) biriktirilmelidir. 3 Endüstride kullanılan civa içeren atıklar rafine edildikten sonra geri dönüşüme kazandırılmalıdır.
4.Termometrelerdeki civa yerine alkol kullanılması daha uygundur.
5.Kullandığımız araç gereç ve malzemelerde civa oranı olabilecek en asgari düzeyde bulundurulması gereklidir.
6.Zorunlu olarak civa kullanılan malzemelerin kayıt altına alınarak geri dönüşümü mutlaka sağlanmalıdır.
