2204-B Ortaokul Öğrencileri Araştırma Proje Yarışması
BİYOLOJİ ÖĞRENCİ PROJESİ
PET ŞİŞELERDEN OLUŞAN MİKROPLASTİKLERİN SUCUL ORGANİZMALAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
Öğrenci: AHMET UTKU ŞAHİNER
Danışman: MEHMET FİDAN
Dünya ölçeğinde yılda 250 milyon ton plastik üretilmektedir. Bu nedenle plastik kullanımının baş edilmesi zor boyutlarda bir problem olduğu artık bilinen bir gerçektir. Plastikler çok fazla miktarda üretilmekle birlikte, tek kullanımlık olmaları, yavaş çözünmeleri, doğal yollarla ortadan kaybolmamaları gibi özellikleri nedeniyle toprak, akarsular, göller ve denizler gibi doğal yaşam alanlarında birikerek zarar vermektedirler. Sucul ortamda bulunan mikroplastik parçacık çeşitleri fiber, polyester ve naylon olarak sıralanabilir. Günlük hayatımızda hemen her eşyada sıklıkla kullanmaktayız. Bu malzemeler yüksek moleküler ağırlıklı malzemelerdir ve biyolojik olarak parçalanamadıkları için çevrede son derece kalıcıdırlar. Plastik atıklar doğada uzun yıllar süren yavaş bozunmaları sırasında fotokimyasal ve mekanik süreçlere bağlı olarak mikroskobik boyuttaki parçalara ayrılırlar. Çalışmanın amacı günlük hayatta oldukça sık kullanılan pet şişelerin (polietilen tereftalat) fotokimyasal ve mekanik süreçlere bağlı olarak mikroskobik boyuttaki parçalara ayrılması sonucu oluşan mikroplastiklerin etkisini değerlendirmektir. Mikroplastiklerin etkisi ekotoksite testlerinde oldukça sık kullanılan organizmalar olan Daphnia magna ve Artemia salina’da değerlendirilecektir. Çalışmada plastik pet şişeler zımpara yardımı ile küçültülerek 0-50 ?m büyüklüğünde partiküller elde edilmiştir. Daphnia magna ve Artemia salina’nın yaşam ortamlarına belirli oranlarda eklenen bu mikroplastiklerin 24 ve 48 saat süresi ile etkileri değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde her iki organizmada da kontrol grubuna göre hareketsiz ve ölü bireylerin sayısının fazla olduğu tespit edilmiştir. Özellikle 0.5mg/ml oranında mikroplastik içeren ortamlarda Daphnia magna sayısı 60’tan 17’ye Artemia salina sayısı ise 19’a kadar düşmüştür. Mikroplastiklerin risk değerlendirmesi konusunda ülkemizde henüz az sayıda çalışma mevcuttur. Mikroplastik kirliliği hakkında sucul organizmalarda görülebilecek potansiyel olumsuz risklerinin tam olarak belirlenmesi için daha kapsamlı araştırmaların yapılması gerekmektedir.
