İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ PROJE ÇALIŞMASI
Bu Benim Eserim Matematik ve Fen Bilimleri Proje Yarışması
GİRİŞ
Bu kılavuzda Bu Benim Eserim Proje Sergisi Koordinatörlüğü’ne teslim edilecek Bir İple Çiçek Sulama projesi içeriğini, yazım kurallarını ve biçimsel özelliklerini açıklayan bilgiler ve proje teslimi sırasında gerekli belgelerin listesi verilmektedir.
ÖZET
Önce çiçek saksımızdan yüksek bir yere bir kova suyu koyarız. Bu bizim depomuz olur. Bu depodan saksımıza bir halat uzatırız. Halatın ucu bitkinin köküne yakın bir noktaya batırılır. Böylece sıvıların yükseklik farkı basınç farkına neden olur. Bu fark sıvının bir kaptan diğerine akışını sağlar. Kaplardaki sıvı yükseklikleri eşit olduğunda, her iki kaba etki eden açık hava basıncı eşit olacağından kaplardan sıvı akışı olmaz. Böylece çiçeğimizi yavaş yavaş sulamış oluruz.
AÇIKLAMA
Dünyanın %71’ini,tabiatta bulunan canlıların yapısının büyük bir kısmını su meydana getirir. Yediğimiz gıdaların başlıca bileşenleri de sudur.
Suyun eksikliği ve yokluğu canlılar için tehlikeli ve öldürücüdür. Bir insan hiçbir şey yemeden uzun süre yaşayabildiği halde su içmeden ancak birkaç gün yaşayabilir. İnsanlardaki su dengesi hayati önem arz eder. Eğer kaybedilen su geri alınmazsa vücutta çeşitli aksaklıklar meydana gelir. Yetişkin bir insanın vücut ağırlığının ortalama %77’si sudur. Vücudumuzun lazım olan suyun büyük bir kısmını yiyecek ve içeceklerle alınır. Bundan başka organik maddelerin vücudumuzda yanmasıyla da bir miktar su meydana gelir. Su kaybıysa boşaltımla ve terlemeyle olur. Organizmada su kaybı %10’u bulduğu vakit hayati tehlike başlar. Kanın yoğunluğu artar ve nihayet ölüm geçerleşir.
Suyun vücuttaki vazifeleri su şekilde özetlenebilir. Su vücuttan metabolizma artıklarının atılması için vasıtadır. Su vücudun termostatı ısı düzenleyicidir. Vücuttan su ter olarak atılırken ısıda birlikte atılır ve vücut ısısı azalır. Su vücutta lüzumlu olan maddeleri lüzumlu yerlere taşır.
İnsanda olduğu gibi bitkilerde de suyun %99,2’si taşınma için kullanılır. Geri kalan %0,2’si ise diğer hayatsal faaliyetler için kullanılır. Bitkiler de iki çeşit taşıma sistemi vardır. Bunlar ksilem ve floem borularıdır. Ksilem boruları su ve mineralleri taşır, floem boruları ise bitkinin yapmış olduğu besin maddelerini taşır.
Şimdi deneyimizle ilgili kısımdan bahsedeceğiz:
Ksilem damarı uzun bir kanalizasyon borusuna benzer. Ksilem damarı uç uca eklenmiş, ortası delik pek çok ortası ölü hücreden yapılmıştır. Hücrelerin uç duvarları kaybolmuştur, böylece uzun açık bir tüp oluşturulmuştur. Ksilem damarları bitkinin kökünden başlayarak gövdenin üst kısımlarına doğru uzanır. Bunlar her yaprağın içine kadar dallara ayrılır.
Ksilem damarları sitoplâzma ya da çekirdek içermezler. Duvarları selüloz ve ligninden yapılmıştır. Lignin çok serttir, bu nedenle ksilem damarları bitkinin dik durmasını sağlamaya yardım eder.
BİTKİLERDE SUYUN DOLAŞIMI:
Bitkiler kök tüyleri ile topraktan su alırlar. En uç kısım kök şapkasıdır. Bu kısım kök toprak içinde büyürken kökü koruyan bir hücre tabakasıdır. Kökün geri kalan kısmı epidermis adı verilen bir hücre katmanı ile örtülüdür.
Kök tüyleri kök ucundan biraz yukarıdadır. Her kök tüyü uzun bir epidermal hücredir. Kök tüyleri çok uzun süre yaşayamaz. Kökün büyümesi sırasında yenileriyle değiştirilirler.
Bir kök tüyünün fonksiyonu topraktan su ve mineralleri emmektedir. Su bir kök tüyüne ozmos yoluyla girer. Hücrenin içindeki sitoplâzma ve hücre öz suyu epey yoğun solüsyonlardadır. Sonuçta, su yarı geçirgen hücre zarı içinden, yoğunluğunun az olduğu tarafa yani kök tüyünü içine difüze olur.
Kök tüyleri kökün kenarındadır. Ksilem damarları merkezdedir. Bitkinin geri kalan kısımlarına su alınmadan önce, su bu ksilem damarlarına girmek zorundadır. Aşağıdaki şekilde suyun dolaşımını görmekteyiz.
Su, bir içeceği kamış ile emdiğimiz zamankine benzer bir yolla ksilem damarları içinde yukarı doğru hareket eder. Bir pipeti emdiğimiz zaman, pipetin üst kısmındaki basıncı azaltırız. Pipetin alt kısmındaki sıvı daha yüksek bir basınçtadır. Bu nedenle sıvı ağzımıza doğru yükselir.
Ksilem damarlarındaki suya da aynı şey olur. Altta ki basınç yüksek olarak kalırken damarların üst kısmındaki basınç azalır. Böylece su ksilem damarlarında yukarı doğru hareket eder.
AMAÇ VE HEDEFLER
AMAÇ
Projemizin amacı uzun süreli evden ayrı kalındığında evde kimse yokken bile çiçeklerin çok kolay bir yolla sulanabilmesidir.
HEDEFLER
Bu projedeki hedeflerimiz sıvıların yükseklik farkını kullanarak evden uzun süreli ayrı kalındığında bile çiçeklerimizin ölmemesi için bir sistem geliştirmektir.
YÖNTEM VE ARAŞTIRMA
Yaşam alanlarımızın vazgeçilmez süslerinden biri olan çiçeklerden, tatile çıkmak gibi sebeplerle uzun süreli ayrı kalındığında, onları susuz bırakma endişesi doğmaktadır. Böyle durumlarda genellikle insanlar, evinin anahtarını komşusuna ya da bir yakınına bırakmak zorunda kalmaktadır. Bu yolu tercih etmeyenler ve böyle bir imkânı olmayanlar, çiçeklerini ya yanlarında götürüyor ya da hiçbir garantisi olmayan yöntemlerle evinde bırakarak kaderine terk ediyorlar. Hatta sırf bu yüzden canlı çiçek beslemekten çekinenlerin mevcut olduğu bilinmektedir. Bizim projemiz ise bu konuya kesin ve çok kolay bir yolla son vermektedir. Önce çiçek saksımızdan yüksek bir yere bir kova suyu koyarız. Bu bizim depomuz olur. Bu depodan saksımıza bir halat uzatırız. Halatın ucu bitkinin köküne yakın bir noktaya batırılır. Böylece sıvıların yükseklik farkı basınç farkına neden olur. Bu fark sıvının bir kaptan diğerine akışını sağlar. Kaplardaki sıvı yükseklikleri eşit olduğunda, her iki kaba etki eden açık hava basıncı eşit olacağından kaplardan sıvı akışı olmaz. Böylece çiçeğimizi yavaş yavaş sulamış oluruz.
SONUÇ – DEĞERLENDİRME
Sonuç olarak sıvıların yükseklik farkı basınç farkına neden olur. Bu fark sıvının bir kaptan diğerine akışını sağlar. Kaplardaki sıvı yükseklikleri eşit olduğunda, her iki kaba etki eden açık hava basıncı eşit olacağından kaplardan sıvı akışı olmaz. Böylece çiçeğimizi yavaş yavaş sulamış oluruz.
KAYNAKLAR
1)
(Ziyaret Tarihi: Mart 2010)
2) www.wikipedia.org
(Ziyaret Tarihi: Mart 2010)
3)
(Ziyaret Tarihi: Mart 2010)
4)
(Ziyaret Tarihi: Mart 2010)
KATKIDA BULUNANLAR
Barış TİLEV: Yunus Emre İlköğretim Okulu Bilgisayar Öğretmeni; Fotoğraflarıyla katkıda bulundu.
Sadık Togan TAŞKIN: Yunus Emre İlköğretim Okulu İngilizce Öğretmeni; Proje raporu ve projenin her aşamasının hazırlanmasına katkıda bulundu.
