Ben Masumum Hakim Bey
Karakterinizin yüzde kaçı genlerle, yüzde kaçı çevresel etkenlerle belirleniyor hiç düşündünüz mü? Bunu rakamlara dökmek zor elbette. Ancak iki hormonun, Dopamin ve Serotonin davranışlarımıza etkisi olduğu çok net.
Dopamin, 11.kromozomda bulunan 1360 harf uzunluğunda DRD4 adında bir gen tarafından üretilen protein. Bu genin ortalarında 48 harf uzunluğunda olan bir bölge kendini tekrarlıyor ve ne kadar tekrarlandığı kişiden kişiye değişiyor. Tekrar sayısı azaldıkça dopamin miktarında azalma ve kişide mutsuz bir ruh hali hatta depresyon görülüyor. Tekrar sayısı ne kadar fazla ise beyindeki dopamin ve buna bağlı olarak seyahat tutkusu artırıyor.
National Geographics’te çalışan David Dobbs da kendi araştırmalarında buna benzer sonuçlara ulaşmış. Dobbs sadece merak ve yerinde duramamanın yanında, dopamin yüksek insanların daha fazla risk aldığını, yeni yerler, fikirler, yiyecek ve içecekler keşfetmek istediklerini belirtiyor. Cinsel ilişki ve uyuşturuculara karşı daha açıklar. Harekete, değişime ve maceraya bağımlılar. Dünya nüfusunun sadece %20’si bu durumda. (1)
Dopamin ayrıca vücutta kalp atış ve kan basıncını ayarlama görevinin yanı sıra beynin ödüllendirme mekanizmasında da önemli rol oynuyor. Beyinde dopamin miktarının düşmesi hareketlerin kontrolünün zorlaşmasına, Parkinson gibi ağır hastalıklara sebep olabiliyor.
Serotonine gelince, en bilinen etkileri insana mutluluk, canlılık ve zindelik hissi vermesi. Serotonin sindirim sisteminde görev almasının yanında, beynimizdeki nöron ağlarını düzenleme özelliğine sahip önemli bir hormon. Büyüme, üreme, davranış ve yaşlanma gibi çok geniş bir yelpazede vücudun çeşitli bölgelerinde görevlere sahip. Amerika’da Texas Üniversitesi ve Houston Üniversitesi’nde farklı alanlarda çalışan bir grup araştırmacı vücudumuzdaki serotonin salgılama sistemine müdahale etmeyi başardılar ve şimdi daha bu sistemle ilişkili rahatsızlıklar için daha etkili tedaviler bulmanın peşindeler. (2)
Serotonin aşırı düşük olduğu hallerde keyifsiz, tepkisiz, intihara, şiddete eğilimli, normalin üzerinde olduğu durumlarda ise aşırı titiz ve aşırı düzenli bir ruh hali görülüyor. En ilginç kısma geliyoruz. Kolesterolün aşırı düşük olması durumunda da hücreye serotonin girişi engellendiği için kişinin benzer şekilde mutsuz, doyumsuz, agresif ve suç işlemeye eğilimli olması söz konusu oluyor.
Son söz Psikiyatrinin Kara Kitabı’ndan. “Genlerin bazılarının okunması, bazılarının ise susması tamamen bizim yaşam biçimimiz, alışkanlıklarımız ve yaşadığımız çevre ile alakalı.” (3). Seri katil olan bireylerin çocukluk döneminde kafa travması geçirdiği veya aile içi şiddete maruz kaldığı bilindiğine göre olumlu ya da olumsuz davranışlarımızdan sadece genleri sorumlu tutmak da adil görünmüyor.
Hilal ÖZÇELİK
Moleküler Biyolog- Biyoloji Öğretmeni
(1) https://sinirbilim.org/drd4-7r-geni-seyahat/
(2) https://sinirbilim.org/serotonin-sistemi/
(3) Psikiyatrinin Kara Kitabı (Oytun Erbaş)
