Türkiye Geneli Resmi ve Özel Lise ve Dengi Okul Öğrencilerine Yönelik
Son Başvuru Tarihi 1 Mart 2015
“ANADOLU BİTKİLERİ EXPO’DA” ETNOBOTANİK
YARIŞMASININ AMAÇLARI NELERDİR?
1. Anadolu coğrafyasında yetişen bitkilerin özelliklerini ve yerel isimlerini eski kuşakların tecrübeye
dayalı bilgilerinden yararlanarak derlemek,
2. Öğrencilerin, sivil toplum kuruluşlarının biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik çalışmalarına
katılımlarını teşvik etmek,
3. Kırsal kesimde yaşayan insanlarda, sahip oldukları biyolojik değerlerin önemli olduğu, bu
değerlerin korunması ve bu değerlere sahip çıkılması gerektiği konularında farkındalık yaratmak,
4. Öğrencilerde girişimcilik ve bireysel yaratıcılığın gelişimine katkıda bulunmak,
5. Öğrencilerin bilimsel çalışma ve araştırma yöntemlerini kullanmalarını sağlayarak bilime
bakış açılarının olumlu yönde gelişmesini desteklemek,
6. Genç ve yaşlı kuşaklar arasındaki iletişimin gelişmesine katkıda bulunmak,
7. Genç kuşakların, yaşadıkları coğrafyadaki biyolojik değerlerin farkına varmalarını sağlamak.
“ANADOLU BİTKİLERİ EXPO’DA” ETNOBOTANİK
YARIŞMASININ KONUSU NEDİR?
Yarışmanın konusu “Anadolu coğrafyasında yetişen ve yüzyıllardır yararlanılan bitkiler
hakkında kırsal kesimde yaşayan eski kuşakların sahip oldukları tecrübeye dayalı bilgilerin
derlenmesi ve bu bitkilerin kurutulmuş örneklerinden oluşan koleksiyonların hazırlanması” dır.
YARIŞMAYA KATILMA KOŞULLARI
1. Yarışmaya Türkiye genelindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel ortaöğretim
okullarının 9, 10. ve 11. sınıflarında okuyan öğrenciler katılabilir.
2. Okullar yarışmaya;
• Bulundukları yöredeki bitki çeşitlerinin kullanım şekilleriyle ilgili derlenen bilgiler,
• Bitkilerin kurutulmasıyla hazırlanan bitki koleksiyonları,
• Bitkiler ile bitkilerin yetiştikleri yaşam alanlarının fotoğrafları,
• Bitkiler kullanılarak yapılan malzemelerin fotoğraflarından oluşan proje ile katılacaklardır.
3. Yarışma için hazırlanacak koleksiyonlar en çok 20 (yirmi) çeşit bitkiden oluşabilir.
4. Her okul yarışmaya yalnız bir proje ile katılabilir. Projeyi bir öğrenci hazırlayabileceği
gibi iki öğrenci birlikte de hazırlayabilir.
5. Yarışmaya katılacak öğrenci/öğrenciler projelerini bir biyoloji öğretmenin rehberliğinde
hazırlayacaklardır.
6. Okullar yarışmaya yalnız kendi yörelerindeki (Yöreden kastedilen okulun bağlı olduğu
il sınırlarıdır.) bitkilerle katılabilir.
7. Başvurular 15 Mart 2015 tarihine kadar danışman öğretmenler tarafından
www.anadolubitkileriexpoda.org web adresinden yapılacaktır.
8. Başvuru işlemini gerçekleştiren okullar yarışma kılavuzundaki açıklamalar doğrultusunda
projelerini 1 Ekim 2015 tarihine kadar tamamlamalıdırlar.
DEĞERLENDİRMEDE ESAS ALINACAK KRİTERLER
Farklı üniversitelerde görev yapan akademisyenlerden oluşan jüri, yarışma başvuru
koşullarına uygun olarak gönderilen projeleri aşağıda belirtilen kriterleri dikkate alarak
değerlendireceklerdir:
1. Bitki örneklerinin herbaryum kurallarına uygun kurutulması,
Yarışma kılavuzundaki “Bitkilerin Hangi Kısımlarını Örnek Alarak Kurutmalısınız?”, “Topladığınız
Bitki Örneklerini Nasıl Kurutmalısınız?” başlıklarında belirtilen kuralların (Bilgi için bkz. syf. 11-
12) uygulanma sonuçları bu kriterle değerlendirilecektir.
2. Bitkilerin kullanım şekliyle ilgili derlenen bilgilerin ayrıntılı oluşu,
Etnobotanik Bilgi Formu 2’de ki “Kullanım Şekli” ile ilgili derlemeler (Bilgi için bkz. syf.16), bu
kriterle değerlendirilecektir.
3. Bitki türleri ile ilgili sunulan metinlerin botanik bilimi dışındaki anlatım çeşitliliği,
EBF 2’de yer alan “Kullanım Şekli” ile ilgili bilgiler dışındaki derlemeler bu kriterle
değerlendirilecektir.
4. Bitkilerle ilgili bilgilerin derlendiği kaynak kişilerin sayısı,
Bitkilerle ilgili derlenen bilgilerin başka kaynak kişilerce de desteklenmesi bu kriterle
değerlendirilecektir.
5. Arazi çalışmalarında çekilen, bitki örnekleri ve bitki örneklerinin toplandıkları
habitat/arazilere ilişkin fotoğrafların niteliği,
6. Bitkiler kullanılarak oluşturulan (sepet, iplik, tespih, oyuncak, süs eşyası vb.)
malzemelerin nitelikli fotoğraflarla belgelendirilebilir olması,
ÖDÜLLER
Yarışmada yedi coğrafi bölge esas alınmış olup yarışmacılar kendi yörelerinin dâhil
olduğu coğrafi bölgeler içinde değerlendirilecektir. Ödüller her bölgede 1, 2. ve 3. dereceye
giren projelere verilecektir.
• Yarışmada her coğrafi bölgenin:
-Birincisine 6.000 TL
-İkincisine 4.000 TL
-Üçüncüsüne 3.000 TL
-Danışman öğretmenlere ise dizüstü bilgisayar verilecektir.
• Dereceye giren projeleri hazırlayan öğrenci ve danışman öğretmenler üç gün süreyle
Antalya’da misafir edilerek Antalya’nın çeşitli yerlerini kapsayan gezilere katılacaklardır.
• Bir okuldan iki öğrencinin birlikte projeyi hazırlaması ve bu projenin dereceye girmesi
durumunda, ödül iki öğrenci arasında paylaştırılacaktır. Antalya gezisine ise her iki öğrenci
birlikte katılacaktır.
• Öğrencilerin yarışmada dereceye girip girmemelerine bakılmaksızın gönderecekleri iyi
kurutulmuş bitki örnekleri, öğrenci ve kaynak kişilerin isimleri ile EXPO 2016 Alanı’nda
sergilenecektir.
Öğrenci ve öğretmenlere verilecek ödüller, ulaşım, konaklama ve gezilerle ilgili giderler
EXPO 2016 Antalya Ajansı ve Özel Bilfen Liseleri tarafından karşılanacaktır.
YARIŞMA TAKVİMİ
1. Yarışmanın okullara duyurulması: Şubat 2015
2. Son Başvuru Tarihi: 15 Mart 2015
3. Başvuru işlemlerini gerçekleştiren okulların proje teslim tarihi: 3-10 Ekim 2015
4. Jürinin projeleri değerlendirme süreci: Ekim – Kasım 2015
5. Yarışmada dereceye girenlerin duyurulması: Aralık 2015
* Dereceye giren okulların isimleri EXPO 2016 Antalya Ajansı ve Antalya İl Milli
Eğitim Müdürlüğü’nün web sayfaları ile www.anadolubitkileriexpoda.org web
sayfasından açıklanacaktır.
6. Ödül töreni: Şubat / Mart 2016
“ANADOLU BİTKİLERİ EXPO’DA” ETNOBOTANİK
YARIŞMASINA NASIL KATILACAKSINIZ?
Okulunuzun bulunduğu yörede hangi bitkilerin hangi amaçlarla ve ne şekilde
kullanıldıklarını öğrenmek ister misiniz?
Yanıtınız “evet” ise ve bu konuda bilinenlere katkıda bulunmak isterseniz ilkbahar,
yaz ve sonbahar boyunca yörenizde yetişen bitkilerle ilgili bilgileri derlemeniz, fotoğraflarını
çekmeniz ve bu bitkilerden alacağınız örnekleri kurutarak bir bitki koleksiyonu hazırlamanız
yeterli olacaktır.
Yarışmaya katılmak için hazırlamanız gereken projenin neleri kapsadığını ve
nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini öğrenmek için elinizdeki yarışma kılavuzu veya www.
anadolubitkileriexpoda.org web sayfasındaki yarışma ile ilgili tüm açıklamaları dikkatle
okumalısınız.
HANGİ BİTKİLERLE YARIŞMAYA KATILABİLİRSİNİZ?
“Anadolu Bitkileri EXPO’da” bir “etnobotanik” yarışmasıdır.
Grekçe halk anlamına gelen “ethnos” ile bitki anlamına gelen “botanikos”
sözcüklerinden oluşan etnobotanik, bitki-insan ilişkisinden doğan bitkilerin kullanılışları ile
ilgili botanik kültürünü inceler.
Bu yarışma Anadolu insanının doğada kendiliğinden yetişen bitkilerden yararlanma
şekilleriyle ilgili bilgilerin derlenmesini amaçlamaktadır. Bu nedenle yetiştirilen bitkiler
(Örneğin buğday, arpa, biber, domates, lahana, maydanoz, elma gibi.) yarışmanın kapsamı
dışındadır.
Yarışmaya yörenizde kendiliğinden yetişen ve çeşitli amaçlarla yararlanılan bitkiler
(Hastalık tedavisinde, beslenme, yün boyama örme işleri ve halat yapımında; mutfak eşyası,
inşaat malzemesi, oyuncak malzemesi üretiminde; oyunlarda, bazı inanışlar gereği çeşitli
törenlerde ki kullanımda vb.) ile katılabilirsiniz.
ÇALIŞMAYA NASIL BAŞLAMALISINIZ?
İlk olarak yarışmanın bütün aşamalarında size rehberlik edecek danışman
öğretmeninizle kitapçıktaki açıklamalar doğrultusunda hazırlayacağınız projeyle ilgili ilgili bir
plan yapmalısınız.
Daha sonra yörenizde yetişen bitkiler hakkında size bilgi aktarabilecek, tercihen bu
bitkileri bizzat kullanmış kişileri bulmalısınız. Bu yarışma tamamen insanların tecrübeye dayalı
bilgilerini derlemeyi amaçladığından toplayacağınız bitkilerle ilgili bilgileri verecek kişiler kendi
yörenizden olmalıdır.
“Hangi hastalığa hangi bitkiler iyi gelir, hangi bitkilerden hangi süs eşyası yapılır?”
sorusundan değil, “Yöremizde hangi bitkileri hangi amaçlarla kullanıyoruz?“ sorusundan yola
çıkarak size bilgi aktarabilecek kişi veya kişilerle görüşüp bu özellikteki bitkileri belirlemeye
çalışınız.
Belirlediğiniz bitkilerin hangi mevsimlerde geliştiklerini, çiçeklerini ne zaman
oluşturduklarını öğrenerek not alınız. Çiçekli bitkiler grubundan kurutmak üzere alacağınız
örneklerin çiçekli olması gerektiğinden aldığınız notlar hangi bitkileri hangi mevsimde ve
nereden toplayacağınız konusunda size yardımcı olacaktır.
Belirlediğiniz bitkilerin özellikleri ve yararlanma şekilleri ile ilgili bilgileri derlerken
“Etnobotanik Bilgi Formu 2” de istenen (Bilgi için bkz. syf. 16) bilgiler olmasına dikkat ediniz. Bu
konularda görüşeceğiniz kaynak kişilere EBF 2’de istenen bilgileri almaya yönelik sorular sorarak
edineceğiniz bilgileri not alınız. Aynı bitki hakkında değişik bilgiler olabileceğini düşünerek farklı
kişilerle de görüşünüz. Özellikle kullanılma amacı ve kullanım şekline ait bölümlerde size bilgi
veren kişilerin kullandığı sözcükleri değiştirmeden yazmaya özen gösteriniz.
BİTKİ ÖRNEKLERİNİ TOPLAMADAN ÖNCE
NELER YAPMALISINIZ?
1. Bilgilerini derlediğiniz bitkilerin bir listesini oluşturarak kaynak kişilerden edindiğiniz bilgiler
doğrultusunda hangi bitkileri ne zaman nereden toplayabileceğinizi belirleyiniz.
2. www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasından “Form ve Belgeler” linkini tıklayarak
” Bakanlık Bitki Toplama İzin Belgesinin” bir çıktısını alınız.
* Yasalar gereği doğadan bitki toplayabilme izne bağlıdır. Bu nedenle bu yarışma kapsamında
bitki toplanabilmesine ilişkin izin başvurusu, EXPO 2016 Antalya Ajansı tarafından Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ile
Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma
ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne yapılacak ve izinle ilgili belge ve açıklamalar www.
anadolubitkileriexpoda.org web sayfasında yer alacaktır.
3. www.anadolubitkileriexpoda.org web sayfasından “Form ve Belgeler” linkini tıklayarak
“Öğrenci Bitki Toplama İzin Belgesi”nin çıktısı alınarak danışman öğretmen tarafından
öğrenciler adına doldurulup okul yönetimine onaylatılmalıdır.
4. Yarışmaya katılacak öğrenciler, danışman öğretmenleriyle bir ön çalışma yaparak bitkilerin
toprak altı ve toprak üstü kısımlarının hangi yapılardan oluştuğunu ayrıca otsu ve odunsu
bitkilerin hangi kısımlarının örnek alınarak kurutulması gerektiğini öğrenmelidirler.
ARAZİYE ÇIKARKEN YANINIZDA NELERİ
BULUNDURMALISINIZ?
1. Bitkileri toplarken orman muhafaza memurları istediğinde göstermek üzere ” Bakanlık Bitki
Toplama İzin Belgesi”, okulunuzun adınıza onayladığı “Öğrenci Bitki Toplama İzin Belgesi”
ve kimlik kartınızı,
2. Bitkilere ait yapıların (dal, yaprak, gövde, çiçek gibi) kesilmesi, taşınması ve korunması için
bahçe bıçağı veya budama makası, bahçıvan eldiveni, poşet,
3. Bitki örneklerinin kurutulması işlemlerinde kullanılmak üzere kurutma presi, gazete kâğıtları,
4. Bitkilerin ve arazinin fotoğraflarını çekmek üzere kamera veya cep telefonu,
5. Arazi ve bitkilerle ilgili bilgiler ve gözlemlerinizi not almak için not defteri ve kalem yanınızda
bulunmalıdır.
BİTKİ ÖRNEKLERİNİ TOPLARKEN NELERE
DİKKAT ETMELİSİNİZ?
1. Bitki örneklerini toplamak için yağışsız ve güneşli bir havayı tercih etmelisiniz. Uygun
olmayan hava koşullarında toplanan bitki örneklerini korumak güçtür.
2. Araziye çıkarken arazide rahat hareket etmenizi sağlayacak uygun kıyafetler giymelisiniz.
3. Güvenlik açısından girilmesi sakıncalı ve yasak olan alanlardan bitki örnekleri
toplamamalısınız. Araziden bitki toplama izni bu alanları kapsamamaktadır.
4. Bitkileri, bitkilerle ilgili bilgileri aktaracak kaynak kişi veya kişilerle ve mümkünse ailenizden
biriyle birlikte uygun dönemlerde (örneğin, çiçekli bitkileri çiçekli oldukları dönemlerde)
toplamalısınız.
5. Bitki örneklerinin kurutulması sırasında bozulmalar oluşabilir. Bu nedenle bitkinin kurutulacak
kısımlarından birden fazla (2-3) örnek alınmalıdır. Topladığınız bitkiler ender olarak bulunan
bitkiler olabilir. Bu durum bitkilerin sayısının azalmasına neden olabileceğinden özenli
olmalısınız.
6. Toplanan bitki örneklerinde hastalık veya böceklerin neden olduğu bozulmalar olmamalıdır.
7. Bitkileri toplarken dikkatli olmalı, bilmediğiniz ve tanımadığınız bitkileri yememelisiniz.
Bitkileri toplarken bahçıvan eldivenlerini kesinlikle kullanmalısınız. Bu, güvenliğiniz için gerekli
olup bitkilerin dikenlerinden, zararlı olabilecek salgı maddelerinin derinize bulaşmasından
sizi koruyacaktır. Bu konu oldukça önemlidir. Çünkü aşırı duyarlı yapıya sahipseniz bitkilerin
neden olabileceği sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Ayrıca polen alerjisi olan öğrenciler için
araziden bitki toplama sakıncalı olabilir.
8. Alacağınız bitki örneği odunsu bir bitkiye (ağaç, çalı) ait olabilir. Bu durumda boyunuzun
ulaşabileceği mesafelerdeki dallardan veya yere düşmüş ancak bozulmamış örneklerden bir
kaç tane almalısınız.
http://www.anadolubitkileriexpoda.org/
