Eğitim ve Öğretimde Yenilikçilik Ödülleri kapsamında ödül alan çalışma:
AÇ KAPILARI
1. Giriş
Yapıcı yaklaşıma göre geliştirilmiş çeşitli öğrenme modelleri günümüzde benimsenmeye
başlanmıştır. Bunlardan biri de öğrencinin çok yönlü düşünmesine ve problem çözmeyi
öğrenmesine yardımcı olmayı amaçlayan probleme dayalı öğrenme (PDÖ) modelidir (Edens,
2000). Buna göre yapıcı anlayışa dayalı öğrenme modellerinin öngördüğü, öğrencinin bilgiyi
kendisinin yapılandırmasını gerektiren uygulamalar geleneksel öğretimden farklı
olduğundan geleneksel öğretim yöntemleri yapıcı öğrenme ortamları için uygun değildir
(Jonassen ve Murphy, 1999). Bu bilgiler doğrultusunda öğrenciyi edilgen yapıdan çıkarıp
problem çözücü, karar verici ve anlam yapıcı konuma yönlendirecek yeni yöntem ve teknik
arayışı bizleri bu çalışmaya itmiştir.
İnternet ortamında ve eğitim literatüründe yaptığımız taramalarda çalışmamızın
örneğine rastlanmamıştır. Bu yönüyle çalışmamız özgün nitelik taşımaktadır.
2. Problem Durumu
Okul rehberlik servisi tarafından uygulanan “Başarısızlık Nedenleri” anketinde
öğrencilerin % 63 oranında dersleri monoton ve sıkıcı buldukları , ‘Problem Tarama’
anketinde de öğrencilerin % 76’sı derslerin işlenişinde aktif olmadıklarını , % 85’i de farklı
yöntem ve tekniklerin kullanılmasının öğrenilen bilgilerin kalıcılığını etkilediğini
bildirmiştir.
Dolayısı ile eğlendirici, oyunlaştırıcı ve ilgi çekici, ezberden uzaklaştırıcı, problem çözme
odaklı, bilgi üretmeyi teşvik eden bir öğrenme ortam ve yönteminin hazırlanması ile bu
sorunların büyük oranda azalacağı fikrinde uzlaşıldı.
3. Çalışmanın Amaç ve Hedefleri
Amacımız; öğrencilerimizin sıkıcı ve tekdüze buldukları sınıfta öğrenme ortamının
dışında; eğlenerek, düşünerek, bilgiye ulaşmayı isteyerek, problem çözme odaklı
öğrenmelerini sağlamaktır.
Alt amaçlarımız ise elde edilen bilginin, sadece öğrenilen değil, kullanılan ve
geliştirilebilen bir olgu olduğunu öğrencilerimize hissettirmek, öğrencinin grup çalışması
içinde bilgiye ulaşmada etkin ve paydaş olabileceği öğretim ortamını sağlamaktır.
Hedeflerimiz ise; branşlar bazında kazanım başarısını arttırmak, dersi monoton ve sıkıcı
bulan öğrenci sayısını azaltmaktır.
4. Yöntem ve Plan
4.1. Yöntem
Çalışmamızda, problem tespiti için rehberlik servisi aracılığıyla, “Problem Tarama,
Başarısızlık Nedenleri Anketi ve Yüz Yüze Görüşme” yöntemlerini uyguladık.
Hazırladığımız “Aç Kapıları” evindeki uygulamalarımız esnasında problem çözme odaklı
öğrenimi sağlamak için, yaparak yaşayarak öğrenme yöntemini, soru cevap tekniğini ve
analitik düşünme yöntemini kullandık. Etkinlikler esnasında kazanım başarısını arttırmak
için sarmal yöntemle birlikte “scaffolding“ yaklaşımından faydalandık.
4.2. Plan
Hazırlanan plan çerçevesinde okulumuzda seçilen büyük bir oda, çalışma ortamı
olarak belirlendi. Bu alan beş ayrı odaya bölündü. Bölümler arasına elektronik şifre ile
açılabilen kapılar, ses ve kamera sistemleri takıldı. Beş odanın her biri farklı renklere
boyanarak değişik temalarda eşyalarla donatıldı. Oda kapılarının kontrolü ve şifrelerin
yenilenebilmesi için yazılım sağlandı. Bu odaları izleyebilecek ve odalarla iletişim
kurulabilecek ve diğer öğrencilerin yarışan arkadaşlarını izleyebilecekleri kontrol ve izleme
odası hazırlandı. Branşlar bazında her odadan çıkışı sağlayabilecek ipuçları ve şifreye
ulaşma soru ve yöntemleri hazırlandı. Uygulama esnasında ilk odada etkinliğe başlayan
öğrenciler, ulaşabildikleri ipuçları ile çözdükleri sorular ve yaptıkları uygulamalar
sonucunda elektronik kapıyı açmak için gerekli şifreye ulaşmaktadır. Süre sınırı da olan
etkinlikte, öğrenciler başarılarına göre beş odadan da çıkabilmekte ya da belirli bir odada
kalabilmektedir. Bütün odalardan çıkmakta başarılı olamayan öğrenciler, ulaşamadıkları
odadaki kazanımlara göre konu tekrarı yaparak yeniden etkinliğe katılmaktadır.
5. Uygulama
Çalışmanın amaç ve hedeflerine ulaşımın sağlıklı şekilde ölçülmesi amacıyla ikinci bir ön
anket yapılarak, anket sonuçları grafiklerle değerlendirildi. Çalışmanın uygulanmasına
başlandı. İlk olarak, tüm sınıfların etkinliği tanımalarını sağlamak için, okul çapında her
sınıftan 4’er kişilik bir grubun katıldığı bir yarışma düzenlendi. Şartname çerçevesinde,
dereceye giren sınıflar ilan edilerek ödüllendirildi. Çalışmamızın ilçemizde tanınması ve
yaygınlaşması amacıyla, ortaokullar arasında tanıtım toplantıları ve turnuva düzenlendi.
Okulumuzdaki tüm zümreler, kendi derslerine uygun olarak hazırladıkları şifreler ile
verimli bir şekilde çalışmayı uygulamışlardır.
6. Sonuçlar
6.1. Paydaşlara Sağlanan Katkılar
Çalışmamız, 2015-2016 eğitim öğretim yılında başlamış, halen devam etmektedir.
Çalışmamız bitim tarihi olan yapıda değildir ve sürekli olarak dönütler alınmaktadır.
Şimdiye kadar aldığımız bazı sonuçlar şunlardır: Çalışmanın başında uygulanan ankette
dersleri monoton ve sıkıcı bulan öğrenci oranımız %67 iken uygulamaya katılan öğrencilerle
yapılan ankette bu oran %3’ e kadar düşmüştür. Branşlar bazında “dersi seviyorum kolay
öğreniyorum ve unutmuyorum” diyen öğrenci oranı(Uygulamaya katılan öğrenciler
bazında) % 80’ e kadar yükselmiştir. Branşlar bazında örneklem alınan konular üzerinde
kazanım başarılarında %40’a kadar artış görülmüştür.
Çalışmamız yalnızca öğrenciler üzerinde değil diğer paydaşlar üzerinde de etkili
olmuştur. Öğretmenlerimiz üzerinde yapılan anket çalışmasında öğretmenlerimiz “ Bu
etkinlik ve şifre hazırlama sürecinin mesleki gelişiminize katkısı olmuş mudur?” sorusuna %
90 oranında “çok fazla” şeklinde cevap vermişlerdir. Ayrıca ilçemizdeki bazı özel okulların
etkinliğimize katılma hakkını öğrencilerine ödül olarak sundukları görülmüştür. Okulumuz
ilçemizin tercih edilen okulları arasına girmiş, 2014-2015 Eğitim-Öğretim yılında 209 olan
okulumuza TEOG sonuçlarına göre yerleşme taban puanı 2016’da 327’ye, 2017’de370’e
yükselmiştir.
6.2. Sürdürülebilirlik ve Yaygınlaştırılabilirlik
Etkinliğimiz, sürdürülebilir ve yaygınlaştırılabilir bir yapıya sahiptir. Her ders ve her
konu için kullanılabilir olması, yeni gelişmeler ve yeni konulara uyarlanabilir olması
etkinliğin sürdürülebilirliğini sağlamaktadır. İstenildiğinde derslerden tamamen bağımsız
şekilde sadece zekâ sorularıyla bir yarışma hazırlanabilmektedir. Gerekirse odalar değişik
temalara sahip şekilde düzenlenerek bayramlarda, önemli gün ve haftalarda, milli duygu ve
düşüncelerin yaşatılması ve kavratılmasında kullanılabilir.
Etkinlik her öğretim düzeyine hitap edebilir yapıdadır. Her eğitim kurumunun kendi
bünyesinde kendi bütçe imkânlarına göre şekillendirilebilir olduğundan yaygınlaştırılması
mümkündür. Etkinliğimizi ziyarete gelen diğer okulların öğretmen ve idarecileri de
çalışmayı kendi okullarında da yapabilmek için fikir ve yardım isteklerinde bulunmuşlardır.
KAYNAKLAR
Alper, A. ve Deryakulu, D. (2010). Probleme Dayalı Öğrenmede Bilişsel Esneklik Düzeyinin
Öğrenci Başarısı ve Tutumları Üzerindeki Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi.
Edens, K. M. (2000). Preparing problem solvers for the 21st century through problem-based
learning. College Teaching, 48(2), 55-60.
Erdem, A.R.(2005). Öğrenme Stratejileri ve Öğretimi. Pamukkale Üniversitesi.
Hung, W., Jonassen, D. H., & Liu, R. (2008). Problem-based learning. Handbook of research on
educational communications and technology, 3, 485-506.
Jonassen, D. H., & Rohrer-Murphy, L. (1999). Activity theory as a framework for designing
constructivist learning environments. Educational Technology Research and Development,
47(1), 61-79.
Zülfü MUTLU
Şazinur OLCAY
Mustafa MESCİOĞLU
Ankara / Çubuk Yıldırım Beyazıt Anadolu Lisesi
Abdulkadir GÖKALP
Ankara / Çubuk Atatürk Ortaokulu
ANKARA / ÇUBUK YILDIRIM BEYAZIT ANADOLU LİSESİ
