PROJE AMACI : Bu projemizde ortak bir gövdeden çıkan iki dalı olan bir bitkinin ışığın etkisiyle büyüme-gelişmeleri ile ilgili sahip olduğumuz bilgilerin belirlenmesi ve bir deneyle bu durumun gözlenmesi, deney sonuçlarının hangi alanda yararlı olabileceğinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
GİRİŞ : Fen bilimlerinde görülen yeniliklerin ve buluşların hem ülkelerin gelişmesine büyük katkılar sağladığı, hem de bilimsel ve teknolojik gelişmelerin temel dayanağı olduğu bilinmektedir (Kaptan 1999).
Kavram yanılgısı, kişisel deneyimler sonucu oluşmuş bilimsel gerçeklere aykırı olan ve bilim tarafından gerçekliği kanıtlanmış kavramların öğretilmesini ve öğrenilmesini engelleyici bilgiler olarak tanımlanmaktadır Çakır ve Yörük 1999). Temel bir konu olmasına rağmen öğrenciler bitkilerde büyüme gelişme konusunda ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde sahip oldukları kavram yanılgıları ile üniversiteye kadar gelmektedir(Mutlu ve Özel 2008).
Fen ve teknoloji dersini diğer derslerden farklı kılan özelliği deney çalışmaları ve bilimsel işlem basamaklarıdır (Çilenti 1985). Bu nedenle çalışma deneysel olarak yürütülmüştür. Bitkilerin ışık ve karanlık etkisiyle büyüme durumu araştırılmıştır. Çeşitli kaynaklardan, internetten ve bu benim eserim proje bankasından çalışmamıza benzer çalışmalar olup olmadığı araştırıldı. Çalışma konumuzla ilgili olabilecek bu benim eserim proje bankasından 2011003799, 2010064204, 2010055281, 2010037534, 2010034353, 2010022424, 2010011574, 2009063345, 2008026242, 2008019539, 2008006139, 2008006050, 2007012001, 2007003275 nolu projeler incelenmiştir.
Bizim araştırmamız şu yönüyle diğer çalışmalardan farklıdır: Ortak bir gövdeye sahip bitkide büyüme ile ilgili arkadaşlarımızın yanlış bilgilerinin tespit edilmesi ve deneysel olarak sınanarak bu bilgilerin düzeltilmesini sağlar. Bununla birlikte elde ettiğimiz gözlem sonuçları kısa sürede iyi ürün elde etmenin önemli olduğu seracılıkta kullanılmasına ilişkin öneriler sunar. Bu nedenle çalışmamızın özgün olduğu söylenebilir.
KULLANILAN YÖNTEM: Projemiz nitel ve deneysel olmak üzere iki aşamalı gerçekleştirilmiştir.Proje aşamaları aşağıda açıklanmıştır.
Nitel aşama: 40 gönüllü katılımcı öğrenci belirledik. Bu öğrencilere aşağıdaki soruları sorarak cevaplandırmalarını istedik.
Soru :Birbirine yakın boyda ve kalınlıkta tek bir gövdeden çıkan iki ana dalı olan bir bitkinin sadece bir dalı hava alabilen gözenekli siyah bir örtü ile tamamen kapatılıyor. Normal oda şartlarında bitkinin her iki tarafının büyümesi hakkında neler söylersiniz. Tahminleriniz nedir? Tahmininizi gerekçeleriyle birlikte açıklayınız.
Daha sonra verilen cevapları ve cevapların gerekçelerini gruplandırdık.
Deneysel aşama: Deneysel çalışma için peyzaj ve çiçekçilik işi yapan işyerleri gezilerek Araştırma sorusuna uygun bir gül bitkisi saksısıyla temin edildi. Sadece bir dalı hava alabilen gözenekli siyah bir örtü ile tamamen kapatıldı. Kırk gün boyunca sadece sulama işlemi yapıldı. Başka hiçbir müdahale yapılmadı. Daha sonra siyah örtüyü birinci daldan alarak diğer dalında kırk gün boyunca örtülü olarak beklettik.
Gül bitkisinin her iki dalının da canlı olduğu ve kurumadığı görüldü. Ancak kırk gün sonra siyah örtü ile örtülü tarafın belirgin bir şekilde daha uzun olduğu ölçüldü. Seksen gün sonunda ise boylarının neredeyse birbirine yakın hale geldiğini ölçtük.
PROJE BÜTÇESİ : 35 TL
PROJE ÇALIŞMASININ TAKVİMİ:
24 Eylül- 7 Ekim Literatür taraması
8 Ekim- 8 Ocak Uygulama
9 Ocak-14 Ocak Yeniden Literatür Taraması
15 Ocak-30 Ocak Projenin Formata Uygun Olarak Yazılması.
SONUÇLAR: Gül bitkisi için elde ettiğimiz bu sonuçların bilimsel geçerliğini biyoloji-bitki fizyolojisi alanındaki yayınlar ve internetten araştırıldı. Bu araştırmalar sonucunda; bitkinin ışık almayan tarafının daha fazla büyümesinin nedeninin oksin hormonu olduğunu tespit edildi. Oksin hormonunun bitkilerde bulunan bir büyüme hormonu olduğu tespit edildi. Bitkinin bu hormonu ışık etkisiyle siyah örtü ile kaplı tarafına doğru daha fazla ilettiği bilimsel sonucuna ulaşıldı. Elde edilen veriler RESİM 1 de tablo halinde ve sütun grafiğinde gösterilmiştir. RESİM 2 VE RESİM 3 ise sırasıyla bitkideki değişiklik gösterilmiştir.
Elde ettiğimiz deneysel sonuçlar ile katılımcıların başlangıçta vermiş oldukları cevapları karşılaştırdık.
Verilen doğru cevap/tahmin oranı: 1/40
Yapılan doğru açıklama/gerekçe oranı: 0/40
Bu sonuçları sınıfımızdaki katılımcılara bir sunum hazırlayarak paylaştık. Katılımcıların daha önce vermiş oldukları cevabı içeren kâğıtları dağıttık. Verilen cevaplar ile gözlem sonuçlarını beraberce tartıştık. Sınıfımızdaki katılımcılar bu deneysel sonuçların ve bilimsel gerekçelerin kendilerini oldukça şaşırttığını ifade ettiler. Bu durumla ilgili basit gibi görünen ama farkında olmadığımız yanlış bilgilerin olduğunu ifade ettiler. Oksin hormonunun ışık etkisiyle bitkinin ışık görmeyen tarafına neden daha çok etki ettiğini fark ettiler. Elde edilen sonuçların ve yapılan açıklamaların ikna edici olduğu ve bu konudaki yanlış anlamalarını giderdiğini ifade ettiler.
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
1-a) Bu sonuçlara göre şunları diyebiliriz. Bazen işlemiş olduğumuz bir konuda hiç farkında olmadığımız yanlış bilgilerimiz olabilir. Bu tür çalışmalarla (önce varolan bilgilerimizin tespit edilmesi, deneysel olarak test edilmesi ve öğrenilmesi, daha sonra hatırlayıp hatırlamadığımızın kontrol edilmesi) özellikle yanlış anlamalarımızın olduğu konular kalıcı olarak öğrenilebilir ve yanlış anlamalar düzeltilebilir.
1-b) Gözlem basamakları sayesinde bilim adamı gibi düşünme yeteneğimiz ve becerimiz artar.
1-c) Bitkinin büyümesiyle ile ilgili ışık, karanlık ve oksin hormonunun etkisi kalıcı olarak öğrenilmiştir.
BİLİMSEL YARARLILIK-UYGULANABİLİRLİK-ÖNERİ
Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar ışığında şunları söyleyebiliriz.
Daha kısa sürede ürün elde etmenin önemli olduğu seracılıkta ortak gövdeye sahip ve birden fazla dalı olan bitkilerin belirli dalları belirli sürelerde ışık ve karanlıkta tutulabilir. Böylece ortak gövdeye sahip ve birden fazla dalı olan bitkilerden aşamalı olarak daha iyi ürün alınabileceği söylenebilir. Bu çalışmayı genişletmek ve ilimizde özellikle Akpınar civarında yapılan seracılıkta kullanarak üreticilere destek sağlamak istiyoruz. Çünkü seracılıkta bitkinin daha kısa zamanda yetişmesi önemlidir. Ancak bu daha uzun bir zaman ve maliyet gerektiriyor. Bunun için uygun destek bularak ve Adıyaman üniversitesi ile işbirliğiyle yapmayı planlıyoruz.
KAYNAKLAR
1.Bu benim eserim proje bankası
2.Fen ve Teknoloji Ders Kitapları
3.Bahçecilik – Bitkilerde Büyüme Gelişme MEGEP Ankara )
4.Bitki Fizyolojisi Hasan Çetin ÖzenAhmet Onay Nobel Yayınları 2007
5.Mutlu M. ve Özel M. 2008. Sınıf öğretmen adaylarının çiçekli bitkilerin büyüme ve gelişme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 107?124.
6.Çilenti K. (1985). Fen Eğitimi Teknolojisi. Ankara
7.Kaptan, F. 1999. Fen Bilgisi Öğretimi, Milli Eğitim Basımevi, 248 s, İstanbul.
8.Çakır, S.Ö. ve Yürük, N. (1999). Oksijenli ve Oksijensiz Solunum Konusunda Kavram Yanılgıları Teşhis Testinin Geliştirilmesi ve Uygulanması. III. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu. M.E.B. ÖYGM
ADIYAMAN MERKEZ
Biraralık Ortaokulu
ULUCAMİ MAH. GÖLBAŞI CAD. ÜZERİ
BİYOLOJİ – ORTAK GÖVDELİ BİTKİ DALLARINDA OKSİN ETKİSİ
FATİH AKA MEHMET BİLGİN
FUAT TOKUR
Fen Projesi / Matematik Projesi
Bu Benim Eserim Fen Bilimleri ve Matematik Projeleri Yarışması
Bilim Şenliği Projeleri
